Lời Cảnh Báo “Đừng Có Nhiều Người Trong Anh Em Lên Làm Thầy” (Gia-cơ 3:1)
Trong hành trình đức tin, ước muốn phục vụ, dạy dỗ và chia sẻ Lời Chúa là một điều cao quý. Tuy nhiên, sứ đồ Gia-cơ đã đưa ra một lời cảnh báo đầy sức nặng và khiêm nhường: “Hỡi anh em, chớ có nhiều người trong anh em lên làm thầy, vì biết rằng mình sẽ phải chịu xét đoán càng nghiêm hơn” (Gia-cơ 3:1, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Tại sao lại có lời cảnh báo này? Phải chăng nó ngăn cản sự phục vụ? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, nguyên văn Hy Lạp, và ý nghĩa thần học của câu Kinh Thánh then chốt này, để rút ra những bài học thiết thực cho mỗi Cơ Đốc nhân ngày nay.
Sách Gia-cơ được biết đến như một “sách châm ngôn của Tân Ước”, tập trung vào đức tin thực hành. Trước khi đi vào chương 3, Gia-cơ đã đề cập đến việc “chậm nói, chậm giận” (Gia-cơ 1:19) và cảnh báo về sự không kiềm chế của cái lưỡi trong sự thờ phượng (Gia-cơ 1:26). Ông khẳng định đức tin thật phải được bày tỏ qua việc làm (Gia-cơ 2:14-26). Do đó, lời cảnh báo về chức vụ “thầy” trong Gia-cơ 3:1 không đứng riêng lẻ, mà là phần mở đầu cho một luận điểm quan trọng về quyền năng và sự nguy hiểm của lời nói, đặc biệt là lời nói mang tính giáo huấn.
Chức vụ “thầy” (tiếng Hy Lạp: didaskalos – διδάσκαλος) trong Hội Thánh ban đầu rất được trọng vọng. Đây là một trong những ân tứ và chức vụ Chúa ban cho Hội Thánh (Ê-phê-sô 4:11). Tuy nhiên, có vẻ như trong cộng đồng mà Gia-cơ viết thư, nhiều người đã khao khát địa vị này như một biểu hiện của quyền lực, sự tôn trọng và ảnh hưởng, hơn là một trách nhiệm phục vụ khiêm nhường. Ước muốn này có thể xuất phát từ lòng kiêu ngạo (huperephania), một trong những tội mà Gia-cơ và các sứ đồ khác thường cảnh báo.
Để hiểu sâu sắc lời cảnh báo, chúng ta cần phân tích các từ khóa trong nguyên văn Hy Lạp:
- “Đừng có nhiều người… lên làm thầy”: Cụm từ “lên làm” (trong tiếng Hy Lạp: ginesthe – γίνεσθε) không chỉ đơn thuần là “trở thành”, mà mang sắc thái của việc tự xưng, tự đề bạt mình lên một cách vội vàng. Động từ ở thể mệnh lệnh phủ định (mē + aorist subjunctive) nhấn mạnh một hành động cần phải ngừng lại ngay lập tức. Gia-cơ không cấm hoàn toàn chức vụ dạy dỗ, nhưng cảnh báo chống lại sự đua đòi, tính đám đông (nhiều người) trong việc tìm kiếm chức vụ này.
- “Thầy” (didaskalos): Đây là từ mà Chúa Giê-xu thường được các môn đồ gọi (Ma-thi-ơ 8:19). Nó hàm ý một người có thẩm quyền trong việc giải thích chân lý, hướng dẫn thuộc linh. Trong bối cảnh Do Thái, các thầy thông giáo (grammateis) rất có uy quyền. Chức vụ này đi kèm với ảnh hưởng lớn đến đời sống và đức tin của người nghe.
- “Sẽ phải chịu xét đoán”: Từ “xét đoán” (krima – κρίμα) có thể hiểu là sự phán xét, quyết định, hoặc thậm chí là án phạt. Ở đây, nó chỉ về sự phán xét của Đức Chúa Trời.
- “Càng nghiêm hơn”: Cụm từ này (tiếng Hy Lạp: meizon krima – μείζον κρίμα) nghĩa đen là “một sự phán xét lớn hơn/mạnh hơn”. Người dạy dỗ sẽ chịu một tiêu chuẩn phán xét cao hơn, khắt khe hơn từ Đức Chúa Trời so với những tín hữu khác. Lý do được trình bày ngay trong những câu tiếp theo.
Sau lời cảnh báo, Gia-cơ đưa ra lý lẽ thuyết phục, tập trung vào sức mạnh khủng khiếp của cái lưỡi:
“Vì chúng ta thường hay vấp phạm, hết thảy. Nếu có ai không vấp phạm trong lời nói, ấy là người trọn vẹn, hay hãm cầm cả mình cũng được... Cái lưỡi cũng vậy, nó là một chi thể nhỏ, mà khoe khoang những việc lớn.” (Gia-cơ 3:2, 5).
Gia-cơ dùng nhiều hình ảnh sống động để mô tả cái lưỡi: cái bễ lái cả chiếc tàu lớn (c.4-5), ngọn lửa nhỏ có thể đốt cháy cả khu rừng (c.5-6), một thế giới của tội ác (c.6), một loài thú dữ không thể chế ngự, đầy dẫy chất độc chết người (c.7-8). Lập luận của ông rất rõ: Nếu một người bình thường còn khó mà “hãm cầm” (chadzo – χαλιναγωγῆσαι) được cái lưỡi mình, thì người tự nhận mình là “thầy” – người sử dụng lời nói nhiều hơn ai hết như một công cụ nghề nghiệp thuộc linh – lại càng dễ vấp phạm hơn gấp bội.
Người dạy dỗ có thể vì một lời nói thiếu khôn ngoan, một sự giải kinh sai lạc, một thái độ kiêu ngạo mà gây ra thiệt hại khôn lường cho đức tin của nhiều người (“đốt cháy cả rừng”). Sự dạy dỗ sai lầm không chỉ là một lỗi cá nhân; nó có sức lan truyền và hủy hoại cộng đồng. Do đó, Đức Chúa Trời sẽ xét đoán họ dựa trên mức độ ảnh hưởng và trách nhiệm mà chức vụ của họ đòi hỏi. Điều này hoàn toàn tương đồng với lời dạy của Chúa Giê-xu: “Và đầy tớ nào đã biết ý chủ mình, mà không sửa soạn sẵn và không theo ý ấy, thì sẽ bị đòn nhiều” (Lu-ca 12:47). Càng nhận biết nhiều, trách nhiệm càng lớn.
Lời cảnh báo của Gia-cơ không nhằm dập tắt ơn gọi dạy dỗ chân chính. Kinh Thánh vẫn khích lệ ân tứ dạy dỗ (Rô-ma 12:7) và kêu gọi những người có khả năng dạy Lời Chúa (1 Cô-rinh-tô 12:28-29; Ê-phê-sô 4:11-12). Vấn đề nằm ở động cơ. Gia-cơ cảnh báo chống lại:
- Sự thèm muốn địa vị: Mong muốn được gọi là “thầy” để có danh tiếng, được tôn trọng, có quyền lực trong cộng đồng.
- Tinh thần bè phái: Việc nhiều người tranh giành làm thầy có thể dẫn đến sự chia rẽ, phe nhóm (như cảnh báo trong 1 Cô-rinh-tô 1:12).
- Sự thiếu chuẩn bị và non trẻ thuộc linh: Một người mới tin Chúa mà đã vội làm thầy thì rất dễ rơi vào sự kiêu ngạo và bị ma quỷ hãm hại (1 Ti-mô-thê 3:6).
Ơn gọi dạy dỗ thật sự bắt nguồn từ:
- Sự thúc giục của Thánh Linh và sự ban cho ân tứ (1 Cô-rinh-tô 12:11).
- Lòng khao khát chân thành để gây dựng Hội Thánh, không phải bản thân (Ê-phê-sô 4:12).
- Sự công nhận từ Hội Thánh dựa trên đời sống nên thánh và sự trung tín (1 Ti-mô-thê 3:1-7, 2 Ti-mô-thê 2:2).
- Tấm lòng của đầy tớ, sẵn sàng phục vụ trong khiêm nhường, như Chúa Giê-xu đã dạy (Ma-thi-ơ 23:10-12).
1. Cho Những Người Khao Khát Dạy Dỗ:
Hãy tự vấn lòng mình với sự thành thật trước mặt Chúa. Động cơ của tôi là gì? Tôi có đang tìm kiếm sự công nhận của người khác không? Hãy bắt đầu bằng việc “học” cách sốt sắng trước khi “dạy” (Ê-xơ-ra 7:10). Tham gia phục vụ trong thinh lặng, vâng phục sự dạy dỗ và dìu dắt từ những người trưởng thành. Cầu nguyện xin Chúa thử nghiệm và uốn nắn động cơ của mình.
2. Cho Những Người Đang Ở Trong Chức Vụ Dạy Dỗ (Mục Sư, Giảng Sư, Giáo Viên Trường Chúa Nhật):
Luôn ghi nhớ lời cảnh báo này để giữ mình trong sự khiếp sợ Chúa và khiêm nhường. Mỗi bài giảng, mỗi lời chia sẻ phải được soạn và nói ra với ý thức về trách nhiệm trước mặt Đức Chúa Trời. Hãy thường xuyên kiểm tra giáo lý của mình với Kinh Thánh. Sẵn sàng thừa nhận khi mình sai hoặc không biết. Tập trung vào việc nêu gương về đời sống nên thánh (didaskalos phải là typos – gương mẫu).
3. Cho Toàn Thể Hội Thánh:
Hội Thánh cần tạo một môi trường lành mạnh, nơi chức vụ được tôn trọng nhưng không thần tượng hóa con người. Khuyến khích văn hóa “tra xem Kinh Thánh” như người Bê-rê (Công vụ 17:11) để mọi lời dạy đều được soi sáng bởi Lời Chúa. Hãy đề cao và nhìn nhận những ân tứ khác ngoài ân tứ dạy dỗ, để mọi chi thể đều được coi trọng (1 Cô-rinh-tô 12:14-26).
4. Trong Gia Đình Và Cá Nhân:
Mỗi chúng ta đều là “thầy” trong phạm vi ảnh hưởng của mình: cha mẹ dạy con, anh chị dạy em, bạn bè chia sẻ đức tin. Hãy áp dụng nguyên tắc này: Nói ít lại, lắng nghe nhiều hơn. Hãy để đời sống nói trước, rồi lời nói mới có sức nặng. Cầu xin Chúa giúp chúng ta “hãm cầm” được cái lưỡi của mình mỗi ngày.
Lời cảnh báo “Đừng có nhiều người trong anh em lên làm thầy” của sứ đồ Gia-cơ không phải là một sắc lệnh cấm đoán cứng nhắc, mà là một hồi chuông cảnh tỉnh đầy yêu thương. Nó nhắc nhở chúng ta rằng chức vụ dạy dỗ trong vương quốc Đức Chúa Trời là một đặc ân đi kèm với trách nhiệm khủng khiếp trước mặt Đấng thấy rõ mọi động cơ thầm kín. Trọng tâm không nằm ở việc có được địa vị, mà ở việc trung tín gìn giữ chân lý và gây dựng các thánh đồ.
Ước muốn cao cả nhất của chúng ta không phải là được gọi là “thầy”, mà là được nghe Chúa phán trong ngày sau rốt: “Hỡi đầy tớ ngay lành trung tín kia, được lắm; ngươi đã trung tín trong việc nhỏ, ta sẽ lập ngươi coi sóc việc lớn; hãy đến hưởng sự vui mừng của chúa ngươi” (Ma-thi-ơ 25:21). Hãy bước đi trong sự kính sợ Chúa, khiêm nhường phục vụ, và để Ngài là Đấng tôn mình chúng ta lên đúng thời điểm và đúng cách (1 Phi-e-rơ 5:6).