Có Sai Không Khi Làm Từ Thiện Để Được Giảm Thuế?
Trong xã hội hiện đại, nơi các chính sách thuế khóa thường khuyến khích hành vi từ thiện thông qua các khoản khấu trừ, một câu hỏi đạo đức và tâm linh quan trọng nảy sinh trong lòng nhiều Cơ Đốc nhân: Việc làm từ thiện với một phần động cơ là để được giảm thuế có phải là sai trái không? Câu hỏi này chạm đến trọng tâm của đức tin chúng ta: động cơ của lòng. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khám phá nguyên tắc của Đức Chúa Trời về sự dâng hiến, bố thí và động cơ thầm kín đằng sau mọi hành động, đồng thời cung cấp một cái nhìn cân bằng giữa trách nhiệm công dân và đời sống tận hiến cho Chúa.
Khi tìm kiếm câu trả lời, chúng ta phải bắt đầu từ bài giảng trên núi của Chúa Giê-xu, nơi Ngài thiết lập những nguyên tắc nền tảng cho vương quốc Đức Chúa Trời. Trong Ma-thi-ơ đoạn 6, Chúa Giê-xu dành trọn một phân đoạn để nói về động cơ đằng sau các hành động đạo đức, bao gồm việc bố thí.
"Hãy giữ, khi làm việc lành, đừng tỏ ra cho người ta xem. Bằng chẳng vậy, thì các ngươi chẳng được Cha các ngươi ở trên trời ban thưởng. Vậy, khi ngươi bố thí, đừng thổi kèn trước mặt mình, như bọn giả hình làm trong nhà hội và ngoài đường, để được người ta khen. Quả thật, ta nói cùng các ngươi, bọn đó đã được phần thưởng của mình rồi. Song khi ngươi bố thí, đừng cho tay tả biết tay hữu làm việc gì, hầu cho việc bố thí được kín nhiệm; và Cha ngươi, là Đấng thấy trong chỗ kín nhiệm, sẽ thưởng cho ngươi." (Ma-thi-ơ 6:1-4, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).
Ở đây, từ Hy Lạp được dùng cho "bố thí" là ἐλεημοσύνη (eleēmosynē), xuất phát từ ἔλεος (eleos) nghĩa là "lòng thương xót". Hành động bố thí, do đó, phải là sự biểu hiện bên ngoài của lòng thương xót bên trong. Điều Chúa Giê-xu lên án không phải là việc bố thí, mà là động cơ đằng sau nó: "để được người ta khen" (câu 2). Ngài so sánh với "bọn giả hình" (ὑποκριταὶ - hypokritai), những diễn viên đeo mặt nạ, sống một đời sống hai mặt. Hình phạt dành cho động cơ sai lầm này là: "bọn đó đã được phần thưởng của mình rồi" – phần thưởng từ người ta, chứ không phải từ Đức Chúa Trời.
Nguyên tắc then chốt là sự kín nhiệm: "đừng cho tay tả biết tay hữu làm việc gì". Đức Chúa Trời, Đấng thấy trong nơi kín nhiệm, sẽ thưởng cho. Vậy, câu hỏi then chốt chuyển từ "Tôi có được hưởng lợi ích vật chất không?" sang "Động cơ chính và thầm kín trong lòng tôi là gì?".
Con người chúng ta phức tạp, và hiếm khi động cơ của chúng ta thuần khiết 100%. Có thể có một "động cơ hỗn hợp". Vậy, Kinh Thánh nói gì về việc nhận lại phần thưởng hay lợi ích trần thế từ những hành động tốt?
Trong Cựu Ước, chúng ta thấy Đức Chúa Trời thường kết nối sự vâng lời với phước hạnh vật chất (ví dụ: Phục-truyền Luật-lệ Ký 28:1-14). Tuy nhiên, các tiên tri cũng liên tục cảnh cáo dân Y-sơ-ra-ên khi họ giữ hình thức tôn giáo nhưng bỏ qua công lý và lòng thương xót (Ê-sai 1:10-17, A-mốt 5:21-24). Điều này cho thấy Chúa xem xét tấm lòng cùng với hành động.
Trong Tân Ước, sứ đồ Phao-lô đưa ra một nguyên tắc quan trọng về việc hỗ trợ những người rao giảng Tin Lành:
"Người dạy đạo thì phải lãnh lấy phần mình trong mọi vật tốt lành. Tôi nói vậy theo cách loài người, hay là luật pháp cũng nói vậy? Vì chưng trong luật pháp Môi-se có chép rằng: Ngươi chớ khớp miệng con bò đương đạp lúa. Há vì bò mà Đức Chúa Trời lo lắng sao? Quả thật, Ngài nói câu đó là vì chúng ta. Ấy là vì kẻ cày ruộng phải trông cậy mà cày, và kẻ đập lúa phải trông cậy mà có phần mình trong những hoa lợi chung." (I Cô-rinh-tô 9:7-10).
Phao-lô công nhận một nguyên tắc tự nhiên và chính đáng: người lao động có quyền trông cậy vào phần thưởng từ công việc mình. Áp dụng vào việc từ thiện, điều này gợi ý rằng việc nhận lại một lợi ích (như giảm thuế) không tự động làm cho hành động đó trở nên xấu xa. Vấn đề nằm ở chỗ: lợi ích đó có trở thành mục đích CHÍNH, thay thế cho lòng thương xót chân thật không? Nếu phần "giảm thuế" chỉ là một hệ quả phụ, trong khi động lực chính yếu vẫn là tình yêu thương và sự vâng lời Chúa, thì hành động đó vẫn có thể đẹp lòng Ngài.
Kinh Thánh dạy chúng ta phải vâng phục các đấng cầm quyền và thực hiện nghĩa vụ công dân cách trung thực:
"Hãy phải cho mọi người điều mình đáng phải cho: nộp thuế cho kẻ mình đáng nộp thuế; đánh thuế cho kẻ mình đáng đánh thuế; sợ kẻ mình đáng sợ; kính kẻ mình đáng kính." (Rô-ma 13:7).
Trong bối cảnh này, việc sử dụng các chính sách khấu trừ thuế hợp pháp mà chính phủ đặt ra có thể được xem như một phần của sự khôn ngoan quản lý (stewardship) những nguồn lực Chúa ban. Chúng ta được giao phó tiền bạc, không phải làm chủ sở hữu tuyệt đối, mà là những quản gia (I Phi-e-rơ 4:10). Một quản gia khôn ngoan sẽ quản lý tài nguyên cách hiệu quả, điều đó bao gồm việc giảm thiểu những khoản chi không cần thiết (như thuế) để có thể có thêm nguồn lực đầu tư vào Vương Quốc Đức Chúa Trời và giúp đỡ người khác.
Tuy nhiên, sự khôn ngoan này phải luôn bị chế ngự bởi đức tin và lương tâm. Nếu việc "tối đa hóa" khoản khấu trừ dẫn đến những thủ thuật lừa dối, kê khai gian dối, hoặc chỉ tập trung vào các tổ chức mang lại lợi ích cao nhất về thuế thay vì nơi thực sự có nhu cầu và theo sự dẫn dắt của Chúa, thì chúng ta đã sa vào cái bẫy của sự tham lam và thiếu trung thực.
Làm thế nào để chúng ta áp dụng những nguyên tắc này một cách cân bằng và thực tế?
1. Tự Kiểm Động Cơ Thường Xuyên: Trước khi dâng hiến hay làm từ thiện, hãy dành thì giờ cầu nguyện và tự hỏi: "Nếu không có khoản giảm thuế này, tôi có còn sẵn lòng dâng hiến số tiền/tài sản này không?" Nếu câu trả lời là "không", thì động cơ chính của bạn có thể đã bị lệch lạc. Hãy xin Chúa thanh tẩy lòng mình và ban cho bạn tình yêu thương chân thật.
2. Ưu Tiên Sự Vâng Lời Và Lòng Thương Xót: Hãy để sự dẫn dắt của Chúa Thánh Linh và nhu cầu chính đáng làm kim chỉ nam cho việc từ thiện của bạn, chứ không phải tỷ lệ khấu trừ thuế. Hãy hỗ trợ những công việc mà bạn tin rằng Chúa đang hành động, dù lớn hay nhỏ.
3. Sử Dụng Các Chính Sách Thuế Cách Khôn Ngoan Và Trung Thực: Việc tận dụng các khoản khấu trừ hợp pháp là điều khôn ngoan và có trách nhiệm. Hãy làm điều đó với sự trung thực tuyệt đối. Hãy xem nó như một công cụ để bạn có thể dâng hiến nhiều hơn theo thời gian, chứ không phải là lý do để dâng hiến.
4. Giữ Sự Kín Nhiệm Càng Nhiều Càng Tốt: Theo tinh thần Ma-thi-ơ 6, hãy tìm cách giữ sự dâng hiến của mình kín đáo. Điều này có thể giúp bảo vệ bạn khỏi sự kiêu ngạo và giữ cho động cơ được trong sạch.
5. Nhìn Về Phần Thưởng Đời Đời: Hãy nuôi dưỡng một tầm nhìn siêu nhiên. Phần thưởng thật sự không phải là số tiền tiết kiệm được trên giấy khai thuế, mà là kho báu trên trời và sự vui mừng khi thấy công việc Chúa được thực hiện.
"Phần thưởng của ta ở với ta, để trả cho mỗi người tùy theo công việc của họ." (Khải-huyền 22:12).
Vậy, có sai không khi làm từ thiện để được giảm thuế? Câu trả lời Kinh Thánh không đơn giản là "đúng" hay "sai", mà tập trung vào tấm lòng.
Nó là sai nếu: Động cơ chính và thúc đẩy của bạn là sự ích kỷ, tham lam, hoặc ham muốn được công nhận; nếu nó dẫn đến sự thiếu trung thực; hoặc nếu nó thay thế cho lòng thương xót chân thật và sự vâng lời Chúa.
Nó có thể không sai (và thậm chí là khôn ngoan) nếu: Động cơ chính của bạn xuất phát từ tình yêu thương, lòng thương xót, và ước muốn vâng lời Chúa trong việc quản lý tài nguyên; việc giảm thuế chỉ là một hệ quả phụ và bạn sử dụng nó cách trung thực, với mục đích cuối cùng là tôn vinh Chúa và gây dựng Vương Quốc Ngài.
Cuối cùng, hãy nhớ rằng Đức Chúa Trời nhìn thấy tấm lòng (I Sa-mu-ên 16:7). Ngài ban ân điển cho những tấm lòng khiêm nhường, chân thật và tìm kiếm Ngài. Hãy để việc dâng hiến và từ thiện của bạn là sự thờ phượng, một của lễ sống dâng lên cho Chúa, chứ không phải một giao dịch tính toán để tư lợi.
"Mỗi người nên tùy theo lòng mình đã định mà quyên ra, không phải phàn nàn hay là vì ép uổng; vì Đức Chúa Trời yêu kẻ dâng của cách vui lòng." (II Cô-rinh-tô 9:7). Trong nguyên văn Hy Lạp, từ "cách vui lòng" (ἱλαρὸν - hilaron) mang nghĩa "vui vẻ, hân hoan". Đó phải là tinh thần của chúng ta khi dâng hiến: một sự vui mừng, rộng rãi, xuất phát từ một tấm lòng biết ơn vì ân điển Chúa đã ban cho mình. Khi đó, dù có nhận được lợi ích thuế má hay không, chúng ta vẫn đang tích trữ cho mình kho báu trên trời.