Bản Dịch Tiếng Anh Hiện Đại (MEV) là gì?

Trong hành trình đọc và nghiên cứu Kinh Thánh, việc lựa chọn một bản dịch trung thực, rõ ràng và có cơ sở học thuật vững vàng là điều vô cùng quan trọng đối với mỗi Cơ Đốc nhân. Trong rừng các bản dịch tiếng Anh hiện nay, Bản Dịch Tiếng Anh Hiện Đại (Modern English Version - MEV) nổi lên như một lựa chọn đáng chú ý, tìm cách kết nối di sản của các bản dịch cổ điển với ngôn ngữ đương đại. Bài viết nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá nguồn gốc, triết lý, đặc điểm và giá trị của MEV trong đời sống học hỏi và áp dụng Lời Chúa.

Bản Dịch Tiếng Anh Hiện Đại (MEV) được xuất bản hoàn chỉnh vào năm 2014. Dự án này do Hội đồng Dịch thuật MEV, bao gồm hơn 47 học giả Kinh Thánh uy tín đến từ nhiều hệ phái Tin Lành khác nhau, thực hiện. Mục tiêu chính của họ là tạo ra một bản dịch “Kinh Thánh thế kỷ 21 cho sự di sản của đức tin”.

Động lực then chốt đằng sau MEV là cung cấp một bản dịch cập nhật ngôn ngữ, dựa trực tiếp trên nền tảng văn bản gốc (tiếng Hê-bơ-rơ, A-ram và Hy Lạp), nhưng vẫn giữ được sự kết nối mạch lạc với dòng chảy lịch sử của các bản dịch tiếng Anh quan trọng, đặc biệt là Bản Dịch King James (KJV) năm 1611. Các học giả nhận thấy rằng mặc dù KJV có ảnh hưởng sâu sắc và ngôn ngữ văn học tuyệt vời, nhiều từ ngữ trong đó đã trở nên cổ xưa hoặc khó hiểu với độc giả ngày nay (ví dụ: “thee,” “thou,” “spake,” “verily”). MEV tìm cách trở thành “hậu duệ” của KJV, giữ lại sự trang trọng, nhịp điệu và thần học trung thực, đồng thời thay thế những từ không còn thông dụng bằng ngôn ngữ tiếng Anh hiện đại, chuẩn mực.

MEV được xây dựng trên những nguyên tắc học thuật nghiêm ngặt:

1. Nguyên Tắc Dịch Thuật: Tương Đương Chính Xác (Formal Equivalence): MEV chủ yếu theo đuổi phương pháp dịch “tương đương chính xác” hay “từ-đối-từ”. Điều này có nghĩa là bản dịch cố gắng bám sát cấu trúc ngữ pháp, trật tự từ và cách diễn đạt của ngôn ngữ gốc (Hy Lạp/Hê-bơ-rơ) nhất có thể trong khuôn khổ tiếng Anh dễ hiểu. Mục đích là để độc giả có thể tiếp cận gần nhất với cách tác giả Kinh Thánh viết và cấu trúc suy nghĩ của họ.

Ví dụ, trong Giăng 1:1, KJV viết: “In the beginning was the Word, and the Word was with God, and the Word was God.” MEV giữ nguyên cấu trúc uy nghiêm đó: “In the beginning was the Word, and the Word was with God, and the Word was God.” Sự khác biệt nằm ở những chỗ khác, như từ “spake” (KJV) được đổi thành “spoke” (MEV).

2. Cơ Sở Văn Bản Học:
- Cựu Ước: MEV dựa trên bản văn Masoretic tiếng Hê-bơ-rơ, đặc biệt là ấn bản Biblia Hebraica Stuttgartensia, là văn bản tiêu chuẩn được học giả công nhận.
- Tân Ước: MEV sử dụng Textus Receptus (Bản Văn Được Tiếp Nhận) làm cơ sở chính. Đây là một quyết định có chủ ý, nhằm tạo sự liên tục với KJV (vốn cũng dùng Textus Receptus). Tuy nhiên, các học giả MEV cũng tham khảo các bản thảo cổ xưa khác như Sinaiticus và Vaticanus, cùng toàn bộ ngành phê bình văn bản hiện đại, để đảm bảo độ chính xác. Họ tin rằng Textus Receptus đại diện cho một dòng truyền thừa văn bản trung thành và đáng tin cậy.

Việc lựa chọn này ảnh hưởng đến một số phân đoạn. Ví dụ, lời cầu nguyện của Chúa Giê-xu trên thập tự giá trong Lu-ca 23:34 (“Father, forgive them, for they do not know what they are doing”) vẫn được giữ nguyên trong MEV, trong khi một số bản dịch dựa trên các bản thảo khác có thể đặt câu này trong ghi chú.

1. Xử Lý Đại Từ Nhân Xưng Chỉ Đức Chúa Trời: Đây là một trong những điểm đặc sắc nhất của MEV. Bản dịch này quyết định giữ lại các đại từ “Thee,” “Thou,” “Thy,” và “Thine” (ngươi, của ngươi) khi trực tiếp cầu nguyện hoặc trích dẫn lời cầu nguyện lên Đức Chúa Trời. Tại sao?
- Trong tiếng Anh cổ, “Thou/Thee” là đại từ số ít, dùng cho mối quan hệ thân mật, cá nhân, trong khi “You” ban đầu là đại từ số nhiều hoặc trang trọng. Việc giữ lại “Thou” khi cầu nguyện nhấn mạnh tính cá nhân, sự thân mật và sự tôn kính trong mối quan hệ giữa con người với Đấng Tạo Hóa. Nó phân biệt rõ ràng giữa việc nói về Chúa và nói trực tiếp với Chúa.
- Ví dụ trong Ma-thi-ơ 6:9 (Lời cầu nguyện chung): MEV viết: “Our Father who art in heaven, hallowed be Thy name.” Cách dùng “Thy” ở đây tạo nên âm điệu trang nghiêm và thân thương.

2. Cập Nhật Ngôn Ngữ Hiểu Biết Hiện Đại: MEV thay thế hàng loạt từ cổ bằng từ hiện đại.
- “Charity” (KJV) -> “Love” (MEV) trong 1 Cô-rinh-tô 13 (phù hợp với từ Hy Lạp gốc agapē).
- “Conversation” (KJV - thường chỉ “way of life” - cách sống) -> được dịch chính xác hơn theo ngữ cảnh. Ví dụ trong Phi-líp 1:27, KJV: “Only let your conversation be as it becometh the gospel of Christ” được MEV làm rõ: “Only let your conduct be worthy of the gospel of Christ” (Chỉ phải ăn ở một cách xứng đáng với Tin Lành của Đấng Christ).
- “Prevent” (KJV - nghĩa cũ là “go before” - đi trước) -> được dịch chính xác. 1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:15: “we who are alive and remain shall not prevent them which are asleep” (KJV) thành “we who are alive and remain shall not precede those who are asleep” (MEV) – chúng ta đang sống còn lại sẽ không đi trước những kẻ ngủ.

Làm thế nào để Cơ Đốc nhân ngày nay có thể sử dụng MEV một cách hiệu quả cho sự tăng trưởng thuộc linh?

1. Học Hỏi và Suy Gẫm Cá Nhân: Với ngôn ngữ trong sáng, cập nhật, MEV là công cụ tuyệt vời cho việc đọc hàng ngày. Sự kết hợp giữa tính chính xác học thuật và ngôn ngữ dễ tiếp cận giúp người đọc nắm bắt ý nghĩa của phân đoạn mà không bị vấp bởi từ cổ. Hãy thử đọc Thi Thiên 23 bằng MEV và cảm nhận sự êm ái, gần gũi nhưng vẫn đầy sự tôn nghiêm: “The Lord is my shepherd; I shall not want. He makes me lie down in green pastures; He leads me beside still waters. He restores my soul...”

2. Nghiên Cứu Đối Chiếu: MEV đặc biệt hữu ích khi đọc song song với KJV. Người nghiên cứu có thể thấy được ý nghĩa của những từ cổ trong KJV được làm sáng tỏ thế nào qua MEV, từ đó hiểu sâu hơn về sắc thái của Lời Chúa. Ví dụ, so sánh cách dùng từ trong Rô-ma 12:1-2 giữa hai bản dịch sẽ làm rõ hơn lời kêu gọi dâng thân thể làm sinh tế sống và sự biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần.

3. Truyền Giáo và Giảng Dạy: Đối với thế hệ trẻ hoặc những người mới tìm hiểu đức tin, việc loại bỏ rào cản ngôn ngữ cổ là rất quan trọng. MEV cung cấp một văn bản chính xác nhưng dễ hiểu, giúp trình bày sứ điệp Phúc Âm một cách rõ ràng. Các khái niệm thần học như “sự xưng công bình” (justification - Rô-ma 5:1) hay “sự chuộc tội” (propitiation - 1 Giăng 2:2) được diễn đạt mạch lạc.

4. Cầu Nguyện: Việc MEV giữ lại đại từ “Thou/Thee” trong các lời cầu nguyện Kinh Thánh có thể giúp chúng ta định hình lại thái độ trong sự cầu nguyện riêng tư. Nó nhắc nhở chúng ta rằng chúng ta đang đến với một Đấng Chí Thánh, nhưng cũng là Cha Thiên Thượng đầy yêu thương. Nó khích lệ sự tôn kính và thân mật cùng một lúc.

5. Đọc Công Khai Trong Hội Thánh: Với nhịp điệu được kế thừa từ KJV, MEV rất thích hợp để đọc lớn tiếng trong các buổi nhóm. Ngôn ngữ có âm vang, trang trọng và dễ nghe, giúp hội chúng tập trung vào Lời Chúa.

Bản Dịch Tiếng Anh Hiện Đại (MEV) không đơn thuần là một bản cập nhật ngôn ngữ của KJV. Nó là một nỗ lực học thuật nghiêm túc nhằm tôn trọng di sản dịch thuật lịch sử của Hội Thánh, đồng thời đáp ứng nhu cầu hiểu Lời Chúa một cách chính xác và rõ ràng trong bối cảnh thế kỷ 21. MEV đứng như một cây cầu vững chắc, nối liền sự phong phú thần học và văn chương của quá khứ với sự minh bạch và thiết thực cho hiện tại.

Lời Chúa phán: “Lời của Chúa là lời tinh sạch, được thử trong lửa bảy lần.” (Thi Thiên 12:6, MEV). Mỗi bản dịch trung thực là một nỗ lực làm sáng tỏ “lời tinh sạch” ấy. MEV, với sự cân bằng giữa sự trung thành với văn bản gốc, tôn trọng truyền thống và sự rõ ràng hiện đại, xứng đáng là một trong những công cụ quý giá trong tủ sách của mỗi Cơ Đốc nhân nghiêm túc trong việc học hỏi, vâng theo và truyền rao Lời Hằng Sống của Đức Chúa Trời.

Hãy cầu xin Thánh Linh – Đấng dẫn dắt chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13) – soi sáng khi chúng ta đọc và nghiền ngẫm Lời Ngài, dù qua bản dịch nào. Mục đích cuối cùng không phải là sùng bái một bản văn dịch, mà là gặp gỡ chính Chúa Cứu Thế Giê-xu, Lời đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14), và để Lời ấy uốn nắn, dạy dỗ và biến đổi đời sống chúng ta mỗi ngày.