Ý Nghĩa Của "Kinh Thánh Có Ích Cho Sự Bẻ Trách" Trong 2 Ti-mô-thê 3:16
Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân đều cần đến một tiêu chuẩn chân lý tuyệt đối, một tấm gương phản chiếu trung thực tấm lòng mình. Phao-lô, trong bức thư cuối cùng gửi cho người con thuộc linh yêu dấu là Ti-mô-thê, đã đúc kết một chân lý nền tảng về thẩm quyền và công dụng của Kinh Thánh: "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình" (2 Ti-mô-thê 3:16, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Trong bốn công dụng được liệt kê – dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, và dạy trong sự công bình – thì "sự bẻ trách" thường là khía cạnh gây ra nhiều ngộ nhận và ái ngại nhất. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa phong phú, nền tảng Kinh Thánh, và áp dụng thực tiễn của chức năng thiết yếu này trong đời sống Hội Thánh và cá nhân.
Để thấu hiểu trọn vẹn ý Chúa, chúng ta cần quay về với từ ngữ gốc mà Sứ đồ Phao-lô đã sử dụng. Từ được dịch là "bẻ trách" trong câu 16 là "ἐλεγμός" (elegmos), xuất phát từ động từ "ἐλέγχω" (elegchō). Từ này mang một nghĩa phong phú hơn nhiều so với ý niệm "la mắng" hay "chỉ trích" thông thường. Elegchō bao hàm các sắc thái:
1. Vạch trần, phơi bày sự thật: Hành động đưa ra ánh sáng những điều bị giấu kín, sai trái (Giăng 3:20 - "Vì phàm ai làm ác thì ghét sự sáng... sợ những việc mình bị vạch trần").
2. Thuyết phục, chứng minh cho thấy lỗi lầm: Mang tính lý lẽ, dùng bằng chứng để chỉ ra chỗ sai.
3. Quở trách, sửa dạy: Với mục đích đưa người phạm lỗi đến chỗ ăn năn.
4. Bác bỏ, bẻ lại: Trong các cuộc tranh luận (Tít 1:9 - "để có thể dùng đạo lành mà khuyên dỗ và bác lại kẻ chống trả").
Như vậy, "sự bẻ trách" mà Kinh Thánh thực hiện là một tiến trình yêu thương, có chứng cớ, và nhằm mục đích phục hồi. Nó không phải là sự kết tội hủy diệt, mà là sự soi sáng phục hưng. Công cụ của sự bẻ trách này chính là Lời Chúa, như phân đoạn song hành trong Hê-bơ-rơ 4:12 khẳng định: "Vì lời của Đức Chúa Trời... sắc hơn gươm hai lưỡi, thấu vào đến đỗi chia hồn, linh, cốt, tủy, xem xét tư tưởng và ý định trong lòng". Kinh Thánh tự nó có thẩm quyền và năng lực để làm công việc "bẻ trách" một cách trực tiếp và hiệu quả trong lòng người.
Không thể hiểu trọn một câu Kinh Thánh nếu tách nó khỏi mạch văn. Toàn thể chương 3 của 2 Ti-mô-thê vẽ nên một bức tranh tương phản gay gắt. Phao-lô cảnh báo Ti-mô-thê về những ngày sau rốt đầy khó khăn, khi con người sẽ "yêu mình, tham tiền, khoe khoang... có hình thức của sự nhân đức, nhưng chối bỏ quyền phép của nhân đức đó" (2 Ti-mô-thê 3:2,5). Ông cũng cảnh báo về những kẻ "giả hình" chuyên "gài bẫy đàn bà" và "luôn học mà không hề thông biết lẽ thật" (câu 6-7).
Giữa bối cảnh hỗn loạn và sai lạc ấy, Phao-lô chỉ cho Ti-mô-thê hai điểm tựa vững chắc:
1. Gương mẫu của đời sống ông: "Về phần ngươi, đã noi theo ta trong sự dạy dỗ, tánh hạnh... sự bắt bớ, cảnh khổ" (câu 10-11).
2. Thẩm quyền của Kinh Thánh: "Nhưng từ khi con còn thơ ấu đã biết Kinh Thánh... cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn" (câu 15-16).
Như vậy, sự bẻ trách của Kinh Thánh chính là vũ khí thiết yếu để Hội Thánh và người lãnh đạo đứng vững, phân biệt chân lý với sai lầm, và đưa những kẻ lầm lạc trở về. Nó là phương thuốc của Đức Chúa Trời cho căn bệnh giả hình và bội đạo.
Chức năng bẻ trách không phải là một khái niệm mới trong Tân Ước, mà đã được thực hành xuyên suốt cả Cựu Ước. Chúng ta thấy các tiên tri của Đức Giê-hô-va được sai đi để "bẻ trách" dân Y-sơ-ra-ên và các vua khi họ phản bội giao ước. Tiêu biểu là sự kiện Tiên tri Na-than đối diện với Vua Đa-vít sau tội ác với Bát-sê-ba (2 Sa-mu-ên 12:1-14). Na-than không trực tiếp công kích, nhưng dùng một câu chuyện ẩn dụ để Đa-vít tự phán xét mình, rồi mới chỉ đích danh: "Ngươi là người đó!". Đây chính là mẫu mực của elegchō – vạch trần tội lỗi bằng Lời Chúa một cách thuyết phục, dẫn đến sự ăn năn thật: "Đa-vít nói với Na-than: Ta đã phạm tội cùng Đức Giê-hô-va" (câu 13).
Trong Tân Ước, chính Chúa Giê-xu là bậc thầy trong việc bẻ trách. Ngài bẻ trách các thầy thông giáo và người Pha-ri-si về sự giả hình (Ma-thi-ơ 23), Ngài quở trách Phi-e-rơ khi ông cản Ngài đi đến thập tự giá ("Ớ Sa-tan, hãy lui ra đằng sau ta" - Ma-thi-ơ 16:23), và Ngài sửa dạy các môn đồ về tinh thần phục vụ (Mác 10:42-45). Mỗi lần bẻ trách của Chúa Giê-xu đều nhắm đến sự sửa sai và phục hồi, không phải sự hủy diệt.
Sứ đồ Phao-lô cũng đưa ra nguyên tắc thực hành sự bẻ trách trong Hội Thánh: "Hãy lấy lòng khiêm nhường mà sửa phục kẻ chống trả; mong Đức Chúa Trời ban cho họ sự ăn năn để nhìn biết lẽ thật" (2 Ti-mô-thê 2:25). Điều này cho thấy mục đích tối thượng là sự ăn năn và nhận biết lẽ thật, chứ không phải thỏa mãn cái tôi của người sửa dạy.
Làm thế nào để chức năng "có ích cho sự bẻ trách" của Kinh Thánh trở nên sống động trong đời sống cá nhân và Hội Thánh? Dưới đây là những áp dụng cụ thể:
1. Trong Đời Sống Cá Nhân (Tự Bẻ Trách):
- Đọc Kinh Thánh Một Cách Suy Gẫm Và Áp Dụng: Khi đọc Lời Chúa, chúng ta không chỉ tìm kiếm sự an ủi hay tri thức, mà còn thưa với Chúa như Đa-vít: "Xin Chúa xét tôi, và thử tôi; luyện lòng tôi và trí tôi" (Thi Thiên 26:2). Hãy để Lời Chúa như tấm gương soi (Gia-cơ 1:23-25) phơi bày những góc khuất trong tư tưởng, động cơ và hành động của mình.
- Vâng Phục Sự Dạy Dỗ Của Đức Thánh Linh: Đức Thánh Linh dùng Lời Chúa để cáo trách thế gian về "tội lỗi, về sự công bình và về sự phán xét" (Giăng 16:8). Khi có sự cáo trách nhẹ nhàng trong lòng về một điều gì đó, hãy lập tức tra xem Kinh Thánh dạy gì và vâng theo.
2. Trong Mối Quan Hệ (Bẻ Trách Lẫn Nhau):
- Dựa Trên Kinh Thánh, Không Dựa Trên Cảm Xúc Cá Nhân: Khi cần góp ý, sửa dạy anh em, hãy bắt đầu từ Lời Chúa. Câu hỏi nên là: "Kinh Thánh nói gì về điều này?" thay vì "Tôi nghĩ bạn sai ở chỗ...". Điều này loại bỏ tính chủ quan và đặt thẩm quyền vào Đức Chúa Trời.
- Tuân Theo Trình Tự Trong Ma-thi-ơ 18:15-17: Bắt đầu cách riêng tư, kín đáo, với mục tiêu "được được" người anh em. Sử dụng Kinh Thánh làm tiêu chuẩn cho cuộc nói chuyện đó.
- Thực Hiện Với Tình Yêu Thương Và Sự Khiêm Nhường (Ê-phê-sô 4:15): "Nói ra lẽ chân thật trong tình yêu thương". Nhận biết rằng chính mình cũng có thể bị sai lầm và cần được sửa dạy.
3. Trong Chức Vụ Giảng Dạy Và Lãnh Đạo Hội Thánh:
- Giảng Dạy Toàn Bộ Kinh Thánh: Mục sư, truyền đạo không được tránh né những phân đoạn "khó nghe" nói về tội lỗi, sự phán xét, và các tiêu chuẩn đạo đức của Đức Chúa Trời. Như Phao-lô căn dặn: "Hãy giảng đạo, cố khuyên, bất luận gặp thời hay không gặp thời, hãy sửa trị, trách móc, khuyên lơn, với tất cả sự nhịn nhục và sự dạy dỗ" (2 Ti-mô-thê 4:2).
- Bảo Vệ Hội Thánh Khỏi Giáo Lý Sai Lầm: Sự bẻ trách cũng dùng để đối phó với những giáo lý sai trật, như Ti-mô-thê được giao nhiệm vụ tại Hội Thánh Ê-phê-sô (1 Ti-mô-thê 1:3-4). Điều này đòi hỏi sự hiểu biết vững vàng về chân lý.
Một nguy cơ lớn là thực hành sự bẻ trách mà thiếu đi tinh thần của Đấng Christ. Sự bẻ trách của Kinh Thánh luôn đi đôi với hy vọng về ân điển và sự phục hồi. Chúa Giê-xu đã bày tỏ sự cân bằng hoàn hảo: Ngài nói với người đàn bà phạm tội ngoại tình sau khi những kẻ tố cáo bỏ đi: "Ta cũng không định tội ngươi; hãy đi, đừng phạm tội nữa" (Giăng 8:11). Ở đây có cả sự tha thứ (ân điển) và lời kêu gọi từ bỏ tội lỗi (lẽ thật).
Phao-lô cũng dạy: "Hỡi anh em, ví bằng có người nào tình cờ phạm lỗi gì, anh em là kẻ có Đức Thánh Linh, hãy lấy lòng mềm mại mà sửa họ lại; chính mình ngươi phải giữ, kẻo cũng bị dỗ dành chăng" (Ga-la-ti 6:1). Tinh thần "mềm mại" và ý thức về "chính mình ngươi phải giữ" là những tấm đệm an toàn ngăn sự bẻ trách trở thành sự lên án kiêu ngạo.
Kết Luận
Câu Kinh Thánh 2 Ti-mô-thê 3:16 mặc khải cho chúng ta một chân lý quý báu: Kinh Thánh không phải là một quyển sách lịch sử khô khan hay một bộ luật lệ lạnh lùng. Nó là Lời sống động và linh nghiệm của Đức Chúa Trời, được ban cho với mục đích xây dựng, hoàn thiện con dân Ngài. Chức năng "bẻ trách" (elegmos) là một món quà yêu thương của Cha Thiên Thượng, giúp chúng ta thấy được những điểm lệch lạc, những vết nhơ tiềm ẩn, để từ đó quay đầu, được chữa lành và tăng trưởng trong sự công bình.
Ước mong mỗi chúng ta, với lòng kính sợ Chúa và khiêm nhường, tiếp nhận Lời Ngài không chỉ như sự dạy dỗ êm ái, mà cả như lời bẻ trách chân thành. Hãy để Kinh Thánh làm công việc của nó trong đời sống chúng ta, trong Hội Thánh, hầu cho chúng ta ngày càng được nên giống như hình bóng Con Ngài, là Chúa Giê-xu Christ, Đấng trọn vẹn trong ân điển và lẽ thật. A-men.