Các Vương Quốc Thiên Quốc, Trần Quốc và Thế Quốc: Phân Tích Từ Góc Nhìn Kinh Thánh Tin Lành
Trong bối cảnh đa dạng các giáo phái và tôn giáo, một số nhóm, như Giáo hội Các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giê-su Ky-tô (thường gọi là Mặc Môn giáo), đưa ra giáo lý về ba cấp độ vinh quang sau khi chết: Thiên Quốc (Celestial Kingdom), Trần Quốc (Terrestrial Kingdom), và Thế Quốc (Telestial Kingdom). Giáo lý này dựa trên cách giải thích riêng về 1 Cô-rinh-tô 15:40-42 và một số khải thị ngoài Kinh Thánh. Là những Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta cần kiểm nghiệm mọi giáo lý dưới ánh sáng duy nhất của Lời Đức Chúa Trời—Kinh Thánh—là tiêu chuẩn trọn vẹn và đầy đủ cho đức tin và sự thực hành (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Bài viết này sẽ phân tích giáo lý trên và đối chiếu với sự dạy dỗ rõ ràng của Kinh Thánh về số phận đời đời của con người.
I. Giáo Lý Ba Vương Quốc Theo Mặc Môn Giáo: Một Cái Nhìn Tổng Quan
Trước khi đi vào phân tích Kinh Thánh, cần hiểu rõ đối tượng mà chúng ta đang thảo luận. Giáo lý này được Joseph Smith trình bày trong "Giáo Lý và Giao Ước" (Section 76) và dạy rằng sau sự phán xét cuối cùng, hầu hết nhân loại sẽ được sống đời đời trong một trong ba cấp bậc vinh quang, thay vì chỉ có thiên đàng hay địa ngục đơn thuần.
- Thiên Quốc (Vinh Quang Tối Thượng): Nơi cao nhất, dành cho những người tin nhận Chúa Giê-su Ky-tô, chịu các giáo lễ (ordinances) đầy đủ của giáo hội, trung tín với các giáo lễ đền thờ và lãnh đạo. Họ được sống trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời và Chúa Giê-su.
- Trần Quốc (Vinh Quang Trung Gian): Dành cho những người tử tế, danh dự nhưng không chấp nhận toàn bộ phúc âm Mặc Môn khi còn sống, hoặc những Cơ Đốc nhân "hữu thần" nhưng không trung tín. Họ được Chúa Giê-su viếng thăm nhưng không sống trong sự hiện diện trực tiếp của Đức Chúa Trời Cha.
- Thế Quốc (Vinh Quang Thấp Nhất): Dành cho những người phạm tội trọng, không tin Chúa, nhưng cuối cùng cũng sẽ nhận một mức độ vinh quang nào đó. Nơi này được so sánh như sự vinh hiển của các ngôi sao.
- Ngoài ra còn có Vực Sâu Không Ánh Sáng (Outer Darkness), chỉ dành cho một số ít người phạm tội phạm thánh không thể tha thứ được.
II. Phân Tích Kinh Thánh: Sự Phán Xét và Hai Số Phận Đời Đời
Kinh Thánh trình bày một bức tranh hoàn toàn khác về số phận đời đời, không phải là ba (hoặc bốn) cấp bậc vinh quang, mà là hai số phận rõ ràng dựa trên mối tương giao cá nhân với Chúa Cứu Thế Giê-su.
1. Phân Đoạn Then Chốt: 1 Cô-rinh-tô 15:40-42
Đoạn Kinh Thánh này thường bị lấy làm cơ sở cho giáo lý ba vương quốc:
"Cũng có sự vinh hiển của mặt trời, sự vinh hiển của mặt trăng, và sự vinh hiển của các ngôi sao; vì ngôi sao nầy với ngôi sao khác đều khác nhau về sự vinh hiển. Sự sống lại của kẻ chết cũng vậy..." (1 Cô-rinh-tô 15:41-42a, Kinh Thánh Tiếng Việt 1925).
Từ ngữ Hy Lạp quan trọng ở đây là "δόξα" (doxa) - thường được dịch là "vinh hiển" hoặc "vinh quang". Sứ đồ Phao-lô đang sử dụng một phép loại suy từ thiên nhiên để giải thích về sự khác biệt giữa thân thể thuộc linh phục sinh và thân thể tự nhiên hiện tại (câu 44), chứ không phải đang dạy về các tầng trời khác nhau cho những người được cứu. Ngữ cảnh từ đầu chương 15 là khẳng định về sự sống lại của thân thể và sự chiến thắng của Đấng Christ trên sự chết. Phao-lô so sánh sự vinh hiển khác nhau của các thiên thể để minh họa cho sự thật: thân thể phục sinh sẽ có phẩm chất vinh hiển hơn hẳn thân thể hay hư nát hiện nay. Ông không hề nói rằng có những cấp bậc cứu rỗi khác nhau.
2. Sự Dạy Dỗ Rõ Ràng Về Hai Con Đường và Hai Số Phận
Kinh Thánh liên tục nhấn mạnh đến sự phân chia nhị nguyên, không phải tam nguyên, về số phận đời đời:
- Sự Sống Đời Đời vs Sự Hình Phạt Đời Đời: Chúa Giê-su phán: "Những kẻ nầy sẽ vào hình phạt đời đời, còn những người công bình sẽ vào sự sống đời đời" (Ma-thi-ơ 25:46). Ở đây chỉ có hai hạng người và hai số phận.
- Con Đường Rộng và Con Đường Hẹp: "Hãy vào cửa hẹp... cửa rộng và đường khoảng khoát dẫn đến sự hư mất... cửa hẹp và đường chật dẫn đến sự sống" (Ma-thi-ơ 7:13-14). Không có con đường thứ ba "vừa vừa".
- Sự Sống Lại Cho Sự Sống và Sự Sống Lại Cho Sự Phán Xét: Chúa Giê-su tuyên bố: "Giờ đến, khi mọi kẻ ở trong mồ sẽ nghe tiếng Ngài và ra khỏi: ai đã làm lành thì sống lại để được sống, ai đã làm dữ thì sống lại để bị xét đoán" (Giăng 5:28-29). Có hai sự sống lại với hai mục đích trái ngược.
3. Bản Chất của Thiên Đàng và Địa Ngục Theo Kinh Thánh
- Thiên Đàng (Nước Trời/Paradise): Là nơi hiện diện trực tiếp và đầy đủ của Đức Chúa Trời (Khải Huyền 21:3). Đây không phải là một "cấp bậc" trong nhiều cấp, mà là sự hiệp một hoàn toàn và đời đời với Đức Chúa Trời dành cho tất cả những ai tin nhận Chúa Giê-su. Từ Hy Lạp "παραδεισος" (paradeisos) được Chúa Giê-su dùng trên thập tự giá (Lu-ca 23:43) chỉ về nơi phước hạnh, sự an nghỉ ngay lập tức cho linh hồn người tin.
- Hỏa Ngục (Gehenna/Hell) và Hồ Lửa: Là nơi hình phạt đời đời, cách xa khỏi mặt Chúa (2 Tê-sa-lô-ni-ca 1:9). Khải Huyền 20:14-15 mô tả rõ: "Sự chết và âm phủ bị quăng xuống hồ lửa... Kẻ nào không được biên vào sách sự sống đều bị quăng xuống hồ lửa." Đây là số phận cuối cùng, không phải một "vương quốc" có mức độ vinh quang thấp hơn.
- Âm Phủ (Hades): Từ Hy Lạp "ᾅδης" (Hades) thường chỉ nơi tạm thời của linh hồn người chết trước sự phán xét cuối cùng, như trong câu chuyện người giàu và La-xa-rơ (Lu-ca 16:19-31). Nó không phải là "Thế Quốc" vĩnh viễn.
III. Sự Cứu Rỗi Bởi Ân Điển Qua Đức Tin: Nền Tảng Tin Lành
Giáo lý về các vương quốc cấp bậc thực chất mâu thuẫn với cốt lõi của Phúc Âm—sự cứu rỗi bởi ân điển duy nhất qua đức tin duy nhất nơi Chúa Giê-su Christ duy nhất (Ê-phê-sô 2:8-9).
- Đấng Christ Là Con Đường Duy Nhất: Chúa Giê-su phán: "Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha" (Giăng 14:6). Ngài không phải là "một trong nhiều con đường" dẫn đến các cấp bậc vinh quang khác nhau. Sự nhận biết Ngài dẫn đến sự sống đời đời (Giăng 17:3).
- Sự Công Bình Được Ban Cho, Không Phải Được Kiếm Lấy: "Vì chẳng có sự phân biệt chi hết, vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, và họ nhờ ân điển Ngài mà được xưng công bình nhưng không, bởi sự chuộc tội đã làm trọn trong Đức Chúa Jêsus Christ" (Rô-ma 3:22b-24). Sự cứu rỗi là một ân tứ trọn vẹn. Không có chỗ cho khái niệm "được cứu nhưng với ít vinh quang hơn". Chúng ta hoặc được xưng công bình trọn vẹn trong Đấng Christ, hoặc không.
- Sự Bảo Đảm Của Người Tin: Một Cơ Đốc nhân thật có sự bảo đảm về thiên đàng, không phải dựa trên sự trung tín hay công đức của mình, mà dựa trên công lao hoàn thiện của Đấng Christ và lời hứa của Ngài: "Ta ban cho nó sự sống đời đời; nó chẳng chết mất bao giờ" (Giăng 10:28). Khái niệm phải lo sợ về một "cấp bậc thấp hơn" làm suy yếu sự bảo đảm tuyệt đối này.
IV. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Tin Lành
1. Giữ Vững Đức Tin Thuần Khiết Nơi Phúc Âm: Chúng ta được kêu gọi "tranh chiến cho đức tin đã truyền cho các thánh một lần đủ rồi" (Giu-đe 1:3). Điều này bao gồm việc bảo vệ chân lý về sự cứu rỗi trọn vẹn bởi ân điển qua đức tin nơi Đấng Christ, chống lại mọi giáo lý thêm thắt hoặc chia nhỏ ân điển đó.
2. Sống Với Sự Biết Ơn và Tự Tin Thuộc Linh: Hiểu rằng chúng ta được bảo đảm một chỗ trong nhà Cha (Giăng 14:2) — không phải một chỗ hạng hai, mà là một chỗ Ngài đã chuẩn bị — giúp chúng ta sống với lòng biết ơn sâu sắc và sự tự tin thuộc linh, thúc đẩy chúng ta phục vụ Chúa vì tình yêu, không phải vì sợ hãi bị giáng cấp.
3. Truyền Giảng Phúc Âm Trọn Vẹn và Khẩn Thiết: Nhận thức rằng không có "cơ hội thứ hai" sau khi chết hay một nơi chốn "tạm được" nào đó, thúc giục chúng ta rao giảng sứ điệp cứu rỗi cách khẩn thiết và rõ ràng: "Hãy ăn năn và tin Phúc Âm" (Mác 1:15).
4. Kiểm Tra Mọi Giáo Lý Bằng Kinh Thánh: Hãy noi gương người Bê-rê, "ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng" (Công vụ 17:11). Bất cứ giáo lý nào, dù từ nguồn nào, cũng phải được đem ra ánh sáng của toàn bộ Kinh Thánh.
5. Tập Trung Vào Mối Tương Giao, Không Phải Hạng Bậc: Thay vì lo lắng về "cấp bậc vinh quang", chúng ta được kêu gọi tìm kiếm chính Đức Chúa Trời và vinh hiển của Ngài. "Ấy vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm" (1 Cô-rinh-tô 10:31).
Kết Luận
Kinh Thánh trình bày một hy vọng vinh quang và rõ ràng cho những người tin Chúa Giê-su: một thiên đàng thật, là nơi ở đời đời với Đức Chúa Trời, được ban cho bởi ân điển qua đức tin nơi công lao trọn vẹn của Đấng Christ trên thập tự giá. Giáo lý về các vương quốc cấp bậc (Thiên, Trần, Thế Quốc), mặc dù có vẻ phức tạp và "công bằng" theo cách nhìn của con người, thực chất lại làm lu mờ sự trọn vẹn của sự chuộc tội của Đấng Christ và thêm điều kiện vào ân điển nhưng không của Đức Chúa Trời.
Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta hãy giữ vững niềm tin nơi Phúc Âm đơn giản mà quyền năng: Tội nhân được xưng công bình chỉ bởi đức tin nơi Chúa Cứu Thế Giê-su, và được hưởng sự sống đời đời trong vinh hiển với Ngài. Đó là lẽ thật giải phóng (Giăng 8:32) và là nền tảng vững chắc cho đời sống, sự phục vụ và hy vọng đời đời của chúng ta.
"Vả, ý muốn của Đấng đã sai ta đến, là hễ sự gì Ngài đã ban cho ta, thì ta chớ làm mất, nhưng ta phải làm cho sống lại nơi ngày sau rốt. Đây là ý muốn của Cha ta, phàm ai nhìn Con và tin Con, thì được sự sống đời đời; còn ta, ta sẽ làm cho kẻ ấy sống lại nơi ngày sau rốt." (Giăng 6:39-40)