Ê-sau là ai trong Kinh Thánh?

Trong hành trình tìm hiểu Lịch Sử Cứu Rỗi, chúng ta thường tập trung vào các nhân vật trung tâm như Áp-ra-ham, Y-sác, và Gia-cốp. Tuy nhiên, việc nghiên cứu những nhân vật phụ như Ê-sau lại mở ra cho chúng ta những bài học sâu sắc về sự lựa chọn, hậu quả của tội lỗi, và chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời trong chương trình cứu rỗi của Ngài. Ê-sau không chỉ là một cái tên trong gia phả; ông là một biểu tượng của người coi thường những điều thuộc linh, một tấm gương phản chiếu cho mọi thế hệ về sự nguy hiểm của việc đánh mất phước hạnh đời đời vì những thỏa mãn tạm thời.

I. Thân Thế Và Gia Đình Của Ê-sau

Ê-sau là con trai đầu lòng của Y-sác và Rê-be-ca, và là anh song sinh của Gia-cốp (Sáng Thế Ký 25:24-26). Tên của ông trong tiếng Hê-bơ-rơ là עֵשָׂו (Esav), có thể liên quan đến từ שֵׂעָר (se'ar) nghĩa là "có lông", phù hợp với mô tả "người đỏ và đầy lông" khi sinh ra (Sáng Thế Ký 25:25). Kinh Thánh ghi lại một lời tiên tri quan trọng ngay trước khi hai anh em ra đời: "Hai dân tộc ở trong bụng ngươi, và hai thứ dân sẽ do lòng ngươi mà ra; dân nầy mạnh hơn dân kia, và đứa lớn phải phục đứa nhỏ" (Sáng Thế Ký 25:23). Lời tiên tri này đã định hình toàn bộ số phận và mối quan hệ giữa Ê-sau và Gia-cốp, cho thấy chủ quyền của Đức Chúa Trời trong sự lựa chọn của Ngài "chẳng cứ việc làm, nhưng cứ Đấng kêu gọi" (Rô-ma 9:11).

Lớn lên, Ê-sau trở thành một thợ săn tài ba, "người thạo nghề săn, thường săn thú ngoài đồng" (Sáng Thế Ký 25:27). Tính cách và sở thích của ông hoàn toàn tương phản với Gia-cốp, "người chơn chất, hay ở lại trại". Sự khác biệt này cũng dẫn đến sự thiên vị của cha mẹ: "Y-sác thương Ê-sau, vì người ăn thịt rừng của con trai mình; nhưng Rê-be-ca lại thương Gia-cốp" (Sáng Thế Ký 25:28). Mầm mống chia rẽ trong gia đình đã bắt đầu từ đây.

II. Sự Kiện Định Mệnh: Bán Quyền Trưởng Nam

Sự kiện then chốt định hình nên cuộc đời và di sản thuộc linh của Ê-sau được ghi lại trong Sáng Thế Ký 25:29-34. Khi Ê-sau đói lả từ ngoài đồng về, ông đã thấy Gia-cốp đang nấu một món ăn. Ê-sau nói: "Hãy cho anh ăn món đỏ đó với, vì anh đương đói lả". Từ "đỏ" trong tiếng Hê-bơ-rơ là אָדֹם (adom), cũng liên quan đến biệt danh của ông là אֱדוֹם (Edom). Gia-cốp nhân cơ hội này đề nghị một cuộc trao đổi: quyền trưởng nam để lấy một bát canh đậu.

Phản ứng của Ê-sau vô cùng quan trọng để hiểu tấm lòng ông: "Nầy, anh gần chết, quyền trưởng nam có ích gì cho anh?" (Sáng Thế Ký 25:32). Câu nói này bộc lộ một thế giới quan hoàn toàn thuộc về thể xác và hiện tại. Ông coi cơn đói thể xác trước mắt là nguy cấp hơn phước hạnh thuộc linh lâu dài. Kinh Thánh phán: "Ê-sau khinh quyền trưởng nam" (Sáng Thế Ký 25:34b). Động từ "khinh" trong tiếng Hê-bơ-rơ là בָּזָה (bazah), mang nghĩa khinh dể, coi thường, xem như không có giá trị. Hành động này không đơn thuần là một quyết định dại dột; nó bày tỏ bản chất thuộc linh của ông. Tác giả thơ Hê-bơ-rơ sẽ nhắc lại sự kiện này với lời cảnh báo nghiêm khắc: "Kẻo có ai là kẻ gian dâm, hay là người phàm tục như Ê-sau, vì một món ăn mà bán quyền trưởng nam của mình. Các ngươi biết rằng về sau, khi muốn lấy phước lành mà cha để lại, thì bị bỏ; vì không có thể đổi ý được, dẫu tìm kiếm phước lành đó với nước mắt" (Hê-bơ-rơ 12:16-17).

III. Mất Lời Chúc Phước Và Mối Thù Với Gia-cốp

Câu chuyện tiếp tục khi Y-sác già, muốn chúc phước cho Ê-sau trước khi qua đời (Sáng Thế Ký 27:1-5). Tuy nhiên, Rê-be-ca đã nghe được và lập mưu để Gia-cốp - với sự hỗ trợ của bà - cướp lấy lời chúc phước dành cho người anh. Khi Ê-sau biết mình bị mất cả quyền trưởng nam (đã bán) lẫn lời chúc phước (bị cướp), phản ứng của ông là đau đớn, phẫn nộ và toan tính giết em mình: "Ê-sau căm ghét Gia-cốp vì cớ lời chúc phước mà cha mình đã chúc cho... Ê-sau tự nhủ rằng: Ngày tang của cha ta hầu gần; vậy, ta sẽ giết Gia-cốp, em ta, đi" (Sáng Thế Ký 27:41).

Ở đây, chúng ta thấy hậu quả kép: một là hậu quả của việc khinh dể điều thiêng liêng (quyền trưởng nam), hai là hậu quả của tội gian dối (của Gia-cốp và Rê-be-ca). Ê-sau đau khổ và kêu xin cha mình: "Hỡi cha, cha chỉ có một lời chúc phước mà thôi sao? Hãy chúc phước cho con với, tức con nữa, hỡi cha!" (Sáng Thế Ký 27:38). Nhưng lời chúc phước đã không thể thu hồi. Điều này minh họa cho một chân lý thuộc linh nghiêm trọng: có những quyết định và cơ hội một khi đã mất đi thì không thể lấy lại được, dù có "tìm kiếm... với nước mắt" (Hê-bơ-rơ 12:17).

IV. Cuộc Đời Sau Này Và Dòng Dõi Ê-sau

Ê-sau sau đó đã lấy vợ trong dân Ca-na-an, điều này cũng khiến cha mẹ buồn lòng (Sáng Thế Ký 26:34-35). Ông di cư đến vùng núi Sê-i-rơ và trở thành tổ phụ của dân Ê-đôm (Sáng Thế Ký 36:1, 8-9). Dân Ê-đôm thường xuyên có mối quan hệ thù địch với dân Y-sơ-ra-ên, là con cháu của Gia-cốp, qua nhiều thế kỷ (xem Ê-xê-chi-ên 25:12-14, Áp-đia 1:10-14).

Một sự kiện đáng chú ý khác là cuộc tái ngộ giữa Ê-sau và Gia-cốp sau nhiều năm xa cách (Sáng Thế Ký 33). Gia-cốp, đầy sợ hãi, đã chuẩn bị những đoàn lễ vật lớn để làm nguôi giận anh mình. Phản ứng của Ê-sau trong lần gặp này thật bất ngờ: "Nhưng Ê-sau chạy đến trước mặt, ôm choàng cổ mà hôn, rồi hai anh em đều khóc" (Sáng Thế Ký 33:4). Hành động này cho thấy Ê-sau đã có sự tha thứ và tấm lòng rộng lượng về mặt con người. Tuy nhiên, về mặt thuộc linh và giao ước, sự phân cách vẫn còn. Ê-sau từ chối đi chung với Gia-cốp, và mỗi người đi một con đường riêng (Sáng Thế Ký 33:12-16).

V. Ê-sau Trong Tân Ước: Những Bài Học Cảnh Báo

Tân Ước nhắc đến Ê-sau như một hình bóng cảnh tỉnh cho Cơ Đốc nhân. Trong Rô-ma 9:13, Phao-lô trích dẫn Ma-la-chi 1:2-3: "Ta yêu Gia-cốp và ghét Ê-sau". Cần hiểu từ "ghét" ở đây trong bối cảnh Kinh Thánh, không phải là sự ghét bỏ đầy cảm xúc, mà biểu thị sự lựa chọn trong chương trình cứu rỗi. Đức Chúa Trời, trong sự biết trước và chủ quyền của Ngài, đã chọn Gia-cốp để tiếp nối dòng dõi giao ước dẫn đến Đấng Mê-si, chứ không phải Ê-sau. Điều này nhấn mạnh rằng sự cứu rỗi hoàn toàn dựa trên ân điển và sự kêu gọi của Đức Chúa Trời, không dựa trên công đức hay nỗ lực của con người (Rô-ma 9:11).

Nhưng quan trọng hơn, thư Hê-bơ-rơ cảnh báo chúng ta đừng trở nên như Ê-sau: "Kẻo có ai... là người phàm tục như Ê-sau" (Hê-bơ-rơ 12:16). Từ Hy Lạp βέβηλος (bebēlos) được dịch là "phàm tục" có nghĩa là "trần tục, không thánh, coi thường những điều thiêng liêng". Ê-sau là hình mẫu của người đánh giá mọi thứ bằng tiêu chuẩn thể xác, trần tục; người sẵn sàng đánh đổi đặc ân đời đời để thỏa mãn dục vọng tạm thời.

VI. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc

Cuộc đời Ê-sau để lại cho chúng ta những bài học vô cùng quý giá:

1. Đừng Khinh Dể Những Điều Thuộc Linh: Quyền trưởng nam bao gồm địa vị làm tư tế trong gia đình và là người thừa kế lời hứa giao ước. Ngày nay, chúng ta có những phước hạnh lớn hơn trong Đấng Christ: sự cứu rỗi, Lời Chúa, sự hiện diện của Đức Thánh Linh, tư cách con cái Đức Chúa Trời. Chúng ta có đang "khinh" những điều này bằng cách xem thường, bỏ bê giờ tĩnh nguyện, xao lãng việc nhóm lại, hay ưu tiên những mối quan tâm trần tục hơn không?

2. Cảnh Giác Với Sự Thỏa Mãn Tức Thì: Ê-sau đã đánh đổi một phước hạnh vĩnh cửu cho một bữa ăn tạm thời. Thế gian luôn mời gọi chúng ta bằng những "nồi canh đậu" quyến rũ: tiền bạc, danh vọng, khoái lạc, sự thuận tiện. Bài học là hãy "nhìn xem những sự không thấy... vì những sự thấy chỉ là tạm thời, mà sự không thấy là đời đời" (2 Cô-rinh-tô 4:18).

3. Hối Tiếc Thuộc Linh Có Thể Đến Quá Muộn: Ê-sau đã khóc và hối hận (Hê-bơ-rơ 12:17), nhưng không thể thay đổi được quyết định đã qua. Điều này nhắc nhở chúng ta về tính cấp bách của những quyết định thuộc linh. "Nầy, hiện nay là kỳ thuận tiện; hiện nay là ngày cứu rỗi" (2 Cô-rinh-tô 6:2). Đừng trì hoãn việc tiếp nhận Chúa, đầu phục Ngài, hay sửa chữa một mối quan hệ đổ vỡ.

4. Ân Điển Là Quan Trọng Hơn Hết: Cuối cùng, cả Ê-sau lẫn Gia-cốp đều không xứng đáng. Gia-cốp được chọn không phải vì ông tốt hơn, mà vì ân điển của Đức Chúa Trời. Điều này dạy chúng ta khiêm nhường. Sự cứu rỗi của chúng ta hoàn toàn là ân điển, "hầu cho chẳng ai khoe mình" (Ê-phê-sô 2:8-9). Thái độ đúng đắn là lòng biết ơn sâu xa và sự sống vì Đấng đã yêu thương và chọn lựa chúng ta.

Kết Luận

Ê-sau là ai? Ông không chỉ là một nhân vật lịch sử, con trai của Y-sác, hay tổ phụ của dân Ê-đôm. Ông là một hình ảnh cảnh báo được Đức Thánh Linh đặt trong Kinh Thánh để mỗi chúng ta tự kiểm tra lòng mình. Ông đại diện cho những ai sống theo xác thịt, đánh giá mọi thứ bằng con mắt trần tục, và cuối cùng đánh mất phước hạnh lớn nhất. Qua gương của Ê-sau, Chúa kêu gọi chúng ta hãy trân quý di sản thiêng liêng trong Đấng Christ, sống với tầm nhìn đời đời, và luôn nhớ rằng mọi quyết định thuộc linh của chúng ta đều có hậu quả vĩnh cửu. Ước gì chúng ta không phải là những người "phàm tục" như Ê-sau, nhưng là những người "tìm kiếm những sự ở trên trời, là nơi Đấng Christ ngồi bên hữu Đức Chúa Trời" (Cô-lô-se 3:1).