Burnout prevention for pastors in the New Testament

Trong thế giới ngày nay, kiệt sức (burnout) là một thực trạng đáng báo động, ngay cả trong giới mục sư. Theo nhiều nghiên cứu, tỉ lệ mục sư cảm thấy quá tải, cạn kiệt sức lực và có ý định rời bỏ chức vụ ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, Lời Chúa trong Tân Ước đã cung cấp những nguyên tắc và gương mẫu quý báu để phòng ngừa và vượt qua tình trạng này. Bài viết này sẽ khảo sát sâu sắc các phân đoạn Kinh Thánh cùng những ứng dụng thực tiễn, giúp các mục sư và nhà lãnh đạo thuộc linh có thể tiếp tục chạy đường dài trong sự phục vụ Chúa với niềm vui và sức mạnh.

Trong Tân Ước, từ “mục sư” (ποιμήν – poimēn) xuất hiện trong Ê-phê-sô 4:11, là một trong những ân tứ Chúa ban để chăn dắt Hội Thánh. Các trưởng lão (πρεσβύτεροι – presbyteroi) và giám mục (ἐπίσκοποι – episkopoi) cũng mang trách nhiệm chăn bầy (Công vụ 20:28; 1 Phi-e-rơ 5:2). Các tiêu chuẩn cho chức vụ này rất cao (1 Ti-mô-thê 3:1-7; Tít 1:5-9), bao gồm sự trung tín, khả năng dạy dỗ, quản trị gia đình tốt và đời sống gương mẫu. Những trách nhiệm đó đi kèm với nhiều áp lực: chăm sóc thuộc linh cho tín hữu, giảng dạy Lời Chúa, đối diện với sự chống đối, lo lắng cho các Hội Thánh, và chiến đấu thuộc linh (Ê-phê-sô 6:12). Sứ đồ Phao-lô đã mô tả chân thực những khó khăn của ông: bị đánh đập, tù đày, đói khát, nguy hiểm và “mối lo hằng ngày, là sự săn sóc cho mọi Hội Thánh” (2 Cô-rinh-tô 11:23-28). Rõ ràng, chức vụ mục sư không phải là con đường dễ dàng; nếu không biết dựa vào Chúa và áp dụng những nguyên tắc Kinh Thánh, kiệt sức là hậu quả khó tránh khỏi.

Kinh Thánh không dùng thuật ngữ “burnout”, nhưng nói nhiều về sự mệt mỏi, chán nản và kiệt quệ. Ngay cả những người vĩ đại như Ê-li (Cựu Ước) cũng từng cầu xin được chết vì kiệt sức (1 Các Vua 19:4). Trong Tân Ước, chúng ta thấy Phao-lô thừa nhận: “Chúng tôi bị ép quá kỳ sức, quá sức chịu đựng, đến nỗi chúng tôi đã tuyệt vọng về sự sống” (2 Cô-rinh-tô 1:8). Những nguyên nhân chính bao gồm:

• Làm việc quá sức: không biết nghỉ ngơi, cố gắng hoàn thành mọi việc bằng sức riêng.
• Thiếu sự ủy quyền: ôm đồm mọi trách nhiệm, không chia sẻ công việc.
• Cô lập: thiếu mối thông công với đồng nghiệp hoặc người cố vấn.
• Dựa vào sức riêng: không nương cậy quyền năng của Chúa.
• Kỳ vọng không thực tế: từ bản thân hoặc từ Hội Thánh.
• Chiến tranh thuộc linh: ma quỷ tấn công nhằm làm nhụt chí người phục vụ Chúa (Ê-phê-sô 6:12).

Nhận diện đúng nguyên nhân sẽ giúp tìm ra giải pháp phù hợp từ Lời Chúa.

Chúa Giê-xu và các sứ đồ để lại cho chúng ta những mẫu mực về sự cân bằng và phụ thuộc vào Đức Chúa Trời. Hãy cùng học hỏi:

Chúa Giê-xu là nhà lãnh đạo lý tưởng. Mặc dù công việc chữa bệnh, giảng dạy và đối diện với đám đông rất bận rộn, Ngài luôn duy trì những thói quen lành mạnh:

• Rút lui để cầu nguyện: “Sáng sớm, khi trời còn tối mịt, Ngài thức dậy, đi ra nơi thanh vắng và cầu nguyện” (Mác 1:35; Lu-ca 5:16).
• Nghỉ ngơi: Sau khi các sứ đồ trở về từ chuyến truyền giáo, Ngài bảo: “Hãy đi riêng ra nơi thanh vắng mà nghỉ ngơi một chút” (Mác 6:31). Ngay cả trên thuyền, Ngài cũng ngủ khi mệt (Mác 4:38).
• Ủy quyền: Ngài chọn mười hai sứ đồ (Mác 3:13-19) và bảy mươi môn đồ (Lu-ca 10:1), sai họ đi rao giảng và chữa bệnh.
• Thiết lập ranh giới: Khi đám đông tìm Ngài, Ngài nói: “Chúng ta hãy đi nơi khác, đến các làng xung quanh để Ta cũng giảng đạo ở đó nữa; vì ấy là cốt tại việc đó mà Ta đã đến” (Mác 1:38). Ngài không để người khác áp đặt chương trình.
• Có vòng kết nối thân thiết: Ngài dành nhiều thời gian cho ba môn đồ thân tín (Phi-e-rơ, Gia-cơ, Giăng) và cũng có những người bạn như Ma-thê, Ma-ri, La-xa-rơ.

Chúa Giê-xu dạy rằng nguồn sức mạnh thật sự đến từ mối liên hệ với Cha, và việc nghỉ ngơi, ủy quyền là cần thiết.

Phao-lô là người đã trải qua vô vàn khó khăn, nhưng ông không bị kiệt sức đến mức bỏ cuộc. Bí quyết của ông là gì?

• Dựa vào ân điển: Khi cầu xin Chúa cất cái “giằm xóc trong thịt”, Chúa đáp: “Ân điển Ta đủ cho con, vì quyền năng Ta được nên trọn vẹn trong sự yếu đuối” (2 Cô-rinh-tô 12:9). Từ đó, Phao-lô vui mừng trong yếu đuối, vì khi yếu chính là lúc mạnh (2 Cô-rinh-tô 12:10).
• Học sự thỏa lòng: “Tôi đã học được sự thỏa lòng trong mọi hoàn cảnh… Tôi làm được mọi sự nhờ Đấng ban thêm sức cho tôi” (Phi-líp 4:11-13).
• Có các cộng sự: Phao-lô không làm việc một mình; ông có nhiều đồng lao như Ti-mô-thê, Ti-chi-cơ, Ê-pháp-ra, Lu-ca, v.v. (Công vụ 16:1-3; 20:4; Cô-lô-se 1:7). Ông cũng khích lệ họ và nhận sự giúp đỡ từ họ.
• Nhận sự hỗ trợ vật chất từ các Hội Thánh: Ông biết ơn sự dâng hiến của Hội Thánh Phi-líp (Phi-líp 4:10-19) và dạy rằng người rao giảng Tin Lành nên được Hội Thánh chu cấp (1 Cô-rinh-tô 9:14).
• Chăm sóc bản thân: Ông khuyên Ti-mô-thê: “Hãy giữ chính mình và sự dạy dỗ của con” (1 Ti-mô-thê 4:16), và “hãy thận trọng trong mọi sự, hãy chịu cực khổ, làm công việc của người truyền đạo” (2 Ti-mô-thê 4:5).

Công vụ 6:1-7 kể rằng khi số môn đồ gia tăng, có sự phàn nàn về việc phân phát lương thực cho các bà góa. Các sứ đồ nhận thấy nếu họ tự làm việc này sẽ sao lãng “sự phục vụ Lời”. Vì vậy, họ đề nghị chọn bảy người “đầy dẫy Đức Thánh Linh và khôn ngoan” để giao việc đó, còn các sứ đồ sẽ “chuyên lo cầu nguyện và chức vụ giảng đạo”. Hội Thánh vui lòng, và “Lời Đức Chúa Trời càng ngày càng lan rộng”. Đây là nguyên tắc rõ ràng: mục sư cần ưu tiên những nhiệm vụ không thể ủy quyền (cầu nguyện, giảng dạy Lời) và ủy quyền những công việc khác cho những người có năng lực thuộc linh.

Mục sư thường rất dễ bị cuốn vào việc “làm cho Chúa” mà quên mất rằng chính mình cần được nuôi dưỡng thuộc linh hằng ngày. Chúa Giê-xu phán: “Ta là cây nho, các ngươi là nhánh. Ai cứ ở trong Ta và Ta trong người ấy thì sinh nhiều quả; vì ngoài Ta, các ngươi chẳng làm chi được” (Giăng 15:5). Để ở trong Ngài, các kỷ luật thuộc linh là không thể thiếu:

• Cầu nguyện: “Hãy cầu nguyện không thôi” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:17). Cầu nguyện không chỉ là công cụ chức vụ mà là hơi thở của linh hồn. Hãy dành thời gian riêng tư với Chúa mỗi ngày.
• Học Kinh Thánh: “Hãy để Lời Đấng Christ ở đầy trong lòng anh em” (Cô-lô-se 3:16). Đọc, suy gẫm, ghi nhớ Lời Chúa để được nuôi dưỡng và hướng dẫn.
• Sự tĩnh lặng và chiêm niệm: Học theo gương Chúa Giê-xu, tìm nơi vắng vẻ để ở một mình với Chúa.
• Ăn chay: Là một phương cách để tập trung vào Chúa và làm mới tâm linh (Ma-thi-ơ 6:16-18).
• Thờ phượng cá nhân: Dâng lời ca ngợi, tạ ơn Chúa trong mọi hoàn cảnh.

Một mục sư không thể cho đi những gì mình không có. Nuôi dưỡng mối quan hệ với Chúa là ưu tiên hàng đầu.

Phao-lô dạy trong Ê-phê-sô 4:11-12 rằng Chúa ban cho Hội Thánh các sứ đồ, nhà tiên tri, nhà truyền giáo, mục sư và giáo sư “để trang bị các thánh đồ cho công việc chức vụ, cho sự gây dựng thân thể Đấng Christ”. Mục đích không phải để mục sư làm hết mọi việc, mà để huấn luyện và trang bị cho các tín hữu cùng tham gia. Điều này phản ánh mô hình “thân thể Đấng Christ” trong 1 Cô-rinh-tô 12: mỗi người có một ân tứ khác nhau và cùng nhau góp phần xây dựng Hội Thánh.

Mục sư nên:

• Nhận biết và phát triển các ân tứ trong Hội Thánh.
• Giao việc phù hợp với khả năng và sự kêu gọi của mỗi người.
• Tin tưởng và trao quyền cho họ, cho phép họ phục vụ với sự tự chủ nhất định.
• Khích lệ, huấn luyện và sửa dạy khi cần.

Phao-lô cũng dặn Ti-mô-thê: “Những điều con đã nghe nơi ta trước mặt nhiều người chứng, hãy giao phó cho những người trung thành, cũng có tài dạy lại cho kẻ khác” (2 Ti-mô-thê 2:2). Đây là sự nhân rộng hiệu quả.

Chúa Giê-xu đặt ranh giới rõ ràng trong chức vụ. Ngài không đáp ứng mọi yêu cầu của đám đông nếu nó không phù hợp với kế hoạch của Cha (Mác 1:35-38). Ngài nói “không” một cách khôn ngoan. Phao-lô cũng viết: “Mọi sự tôi có phép làm, nhưng không phải mọi sự đều có ích” (1 Cô-rinh-tô 6:12). Điều này bao gồm việc lựa chọn những hoạt động nào sẽ tham gia, những lời mời nào sẽ nhận, và phân bổ thời gian hợp lý.

Mục sư cần thiết lập ranh giới trong các lĩnh vực:

• Thời gian: Có ngày nghỉ hằng tuần, giờ giấc làm việc cố định, thời gian cho gia đình.
• Sức lực: Không nhận quá nhiều trách nhiệm cùng lúc, biết ưu tiên.
• Cảm xúc: Học cách để Chúa gánh những gánh nặng thay vì ôm hết vào lòng (1 Phi-e-rơ 5:7).
• Gia đình: “Ví bằng có ai không săn sóc đến bà con mình, nhứt là không săn sóc đến người nhà mình, ấy là người chối bỏ đức tin, lại xấu hơn người không tin nữa” (1 Ti-mô-thê 5:8). Vợ/chồng và con cái cần được quan tâm trước Hội Thánh.
• Tài chính: Sống đơn giản, tránh nợ nần, và đừng để áp lực tài chính dẫn đến kiệt sức.

Trong Cựu Ước, Đức Chúa Trời đã thiết lập ngày Sa-bát để con người nghỉ ngơi (Xuất Ê-díp-tô 20:8-11). Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu tuyên bố “Con người là Chúa của ngày Sa-bát” (Ma-thi-ơ 12:8), nhưng Ngài không phủ nhận giá trị của sự nghỉ ngơi mà xác nhận rằng ngày Sa-bát được lập ra vì con người (Mác 2:27). Hê-bơ-rơ 4:9-11 nói về sự nghỉ ngơi thuộc linh mà dân Chúa cần vào, và khuyên: “Vậy, chúng ta hãy gắng sức vào sự nghỉ ngơi đó”. Nghỉ ngơi không phải là tội lỗi; đó là mệnh lệnh của Chúa để chúng ta nhận biết giới hạn và để Chúa làm mới sức lực.

Mục sư cần chủ động lên kế hoạch:

• Nghỉ hàng tuần: Ít nhất một ngày hoàn toàn không làm việc Hội Thánh, dành cho Chúa, gia đình và sở thích cá nhân.
• Kỳ nghỉ dài: Hằng năm nên có một đến hai tuần nghỉ ngơi, đi du lịch hoặc ở nhà thư giãn.
• Nghỉ phép định kỳ (sabbatical): Mỗi vài năm, nên nghỉ một thời gian dài hơn (vài tháng) để học tập, tĩnh dưỡng và được làm mới.

Chúa Giê-xu mời gọi: “Hãy đến cùng Ta, hỡi những ai mệt mỏi và gánh nặng, Ta sẽ cho các ngươi được an nghỉ” (Ma-thi-ơ 11:28). Sự nghỉ ngơi thật là ở trong Ngài.

Mục sư không nên cô độc. Phao-lô có nhiều bạn đồng lao và thường xuyên nhận sự khích lệ từ họ. Ông viết: “Vì tôi rất mong gặp anh em… để chúng ta cùng được khích lệ bởi đức tin của nhau” (Rô-ma 1:11-12). Ông cũng nhờ các Hội Thánh cầu nguyện cho mình (Ê-phê-sô 6:19-20). Trong 2 Ti-mô-thê, ông cảm ơn Ô-nê-si-phô-rơ đã nhiều lần làm cho ông được tươi mới (2 Ti-mô-thê 1:16).

Vì vậy, mục sư cần:

• Tham gia nhóm đồng mục sư địa phương để cầu nguyện, chia sẻ, hỗ trợ lẫn nhau.
• Có một người cố vấn (mentor) có kinh nghiệm để được hướng dẫn và khuyên bảo.
• Xây dựng tình bạn thân thiết với một vài người tin cậy, có thể trò chuyện cởi mở về những khó khăn.
• Khuyến khích Hội Thánh cầu nguyện cho mình và bày tỏ nhu cầu khi cần.

Đừng ngại tìm sự giúp đỡ chuyên nghiệp (tư vấn Cơ đốc) nếu cảm thấy kiệt sức trầm trọng.

Dựa trên những nguyên tắc từ Tân Ước, dưới đây là một số bước cụ thể mục sư có thể thực hiện để phòng ngừa kiệt sức:

1. Bắt đầu mỗi ngày với Chúa: Dành ít nhất 30 phút buổi sáng cho sự cầu nguyện và đọc Kinh Thánh, không phải để soạn bài giảng mà để nuôi linh hồn.
2. Lên lịch nghỉ ngơi: Ghi vào lịch ngày nghỉ hàng tuần và các kỳ nghỉ năm. Coi đó là cuộc hẹn với Chúa và gia đình, không hủy bỏ.
3. Học nói “không”: Khi có yêu cầu mới, hãy cầu nguyện, xem xét ưu tiên hiện tại, và quyết định khôn ngoan. Có thể trả lời: “Tôi rất tiếc hiện không thể nhận thêm việc.”
4. Ủy quyền và huấn luyện: Liệt kê các công việc bạn đang làm, xác định những việc có thể giao cho người khác. Tìm người có tiềm năng, đào tạo họ và trao quyền.
5. Chăm sóc thân thể: Ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc (7-8 tiếng). Nhớ rằng thân thể là đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19-20).
6. Đầu tư vào gia đình: Dành thời gian riêng cho vợ/chồng và con cái, không để công việc Hội Thánh lấn át.
7. Xây dựng mạng lưới hỗ trợ: Tìm một nhóm đồng mục sư để gặp gỡ mỗi tháng, hoặc một người cố vấn để tâm sự định kỳ.
8. Đánh giá thường xuyên: Mỗi quý, dành thời gian nhìn lại đời sống mình: có dấu hiệu kiệt sức không? có cân bằng không? điều chỉnh kịp thời.

Kiệt sức không phải là số phận bắt buộc của mục sư. Tân Ước ban cho chúng ta cả lời dạy lẫn gương sống để giữ gìn sức lực và nhiệt huyết trong chức vụ. Quan trọng nhất là luôn ở trong Đấng Christ, vì ngoài Ngài chúng ta không làm được gì. Hãy nhớ rằng Đức Chúa Trời không kêu gọi chúng ta phải gánh vác mọi thứ một mình; Ngài đã ban cho chúng ta Thân Thể Ngài để cùng nhau gánh vác. Khi chúng ta biết nghỉ ngơi, ủy quyền, thiết lập ranh giới và sống trong cộng đồng, chúng ta sẽ kinh nghiệm lời hứa: “Nhưng những người trông cậy Đức Giê-hô-va sẽ được sức mới; họ cất cánh bay cao như chim ưng; họ chạy mà không mệt nhọc, đi mà không mòn mỏi” (Ê-sai 40:31). Dù đây là câu trong Cựu Ước, nhưng nguyên tắc vẫn đúng cho mọi thời đại. Ước mong mỗi mục sư đều có thể phục vụ Chúa cách trọn vẹn, bền lâu và tràn đầy niềm vui.