Châm Ngôn 3:5-6: Lời Dạy Về Sự Tin Cậy Chúa
Trong kho tàng Kinh Thánh, sách Châm Ngôn được xem là sách dạy về sự khôn ngoan thực tiễn cho đời sống. Trong đó, hai câu Châm Ngôn 3:5-6 là những câu Kinh Thánh được nhiều tín hữu yêu mến và ghi nhớ, bởi vì chúng đúc kết một chân lý vĩnh cửu: Hãy tin cậy Chúa cách trọn vẹn, từ bỏ sự cậy mình, nhận biết Ngài trong mọi sự, và Ngài sẽ dẫn dắt chúng ta. Những câu này không chỉ là lời khuyên mà còn là lời hứa đầy quyền năng từ Đức Chúa Trời.
Sách Châm Ngôn được truyền thống cho là của Sa-lô-môn, vị vua khôn ngoan nhất của Y-sơ-ra-ên. Chương 3 bắt đầu bằng lời cha khuyên con: “Hỡi con, chớ quên sự khuyên dạy ta... vì nó sẽ thêm cho con lâu ngày, số năm mạng sống, và sự bình an.” (câu 1-2). Đến câu 5-6, tác giả đưa ra một nguyên tắc nền tảng: sự tin cậy Đức Giê-hô-va. Đây là một phần của mệnh lệnh đi đôi với lời hứa. Các câu xung quanh (câu 3-4, 7-12) cũng nhấn mạnh việc giữ lấy sự khôn ngoan và kính sợ Chúa, dẫn đến phước hạnh dồi dào.
Châm Ngôn 3:5-6 trong Bản Truyền Thống (1925) viết:
“Hãy hết lòng tin cậy Đức Giê-hô-va, Chớ nương cậy nơi sự thông sáng của con; Phải nhận biết Ngài trong mọi đường lối của con, Thì Ngài sẽ dẫn dắt các nẻo của con.”
Chúng ta sẽ đi sâu vào từng cụm từ, khám phá ý nghĩa qua nguyên ngữ Hê-bơ-rơ.
“Hãy hết lòng tin cậy Đức Giê-hô-va”
Cụm từ “tin cậy” trong tiếng Hê-bơ-rơ là בָּטַח (batach), có nghĩa là tin tưởng, nương dựa, trông cậy. “Hết lòng” dịch từ בְּכָל־לִבֶּךָ (b'khol libeka) – “với tất cả lòng của con”. Trong tư duy Hê-bơ-rơ, “lòng” (לֵב) không chỉ là cảm xúc mà bao gồm cả trí tuệ, ý chí, và trung tâm đạo đức của con người. “Tin cậy với cả lòng” có nghĩa là dâng trọn vẹn đời sống cho Đức Chúa Trời, không giữ lại phần nào. Đó là sự phó thác tuyệt đối, không do dự, không xen lẫn sự nghi ngờ.
“Chớ nương cậy nơi sự thông sáng của con”
“Nương cậy” là từ שָׁעַן (sha'an) – tựa vào, dựa vào như người ta dựa vào cây gậy. “Sự thông sáng” (בִּינָה binah) chỉ sự hiểu biết, sự phân biệt, trí tuệ của con người. Mệnh lệnh này cấm chúng ta tựa vào sự hiểu biết hạn hẹp và bất toàn của mình. Con người dễ dàng tin vào chính mình, cho rằng mình biết điều tốt nhất. Nhưng Đức Chúa Trời nhắc nhở: “Vì ý tưởng Ta không phải ý tưởng các ngươi, đường lối các ngươi chẳng phải đường lối Ta” (Ê-sai 55:8). Sự nương cậy nơi bản thân là biểu hiện của kiêu ngạo và thiếu đức tin.
“Phải nhận biết Ngài trong mọi đường lối của con”
Động từ “nhận biết” trong tiếng Hê-bơ-rơ là יָדַע (yada), thường diễn tả một sự biết thân mật, sâu sắc, như biết một người. Ở đây, chúng ta được kêu gọi “nhận biết” Đức Giê-hô-va – tức là có mối liên hệ cá nhân mật thiết với Ngài. “Trong mọi đường lối” (בְּכָל־דְּרָכֶיךָ b'khol d'rakhekha) – mọi nẻo đường, mọi lĩnh vực đời sống: công việc, gia đình, tài chính, các mối quan hệ, kế hoạch tương lai… Chúng ta phải công nhận quyền tể trị của Đức Chúa Trời, tìm kiếm ý muốn Ngài, và vâng lời Ngài trong từng bước đi.
“Thì Ngài sẽ dẫn dắt các nẻo của con”
“Dẫn dắt” (Bản Truyền Thống) tương ứng với động từ יָשַׁר (yashar) trong nguyên ngữ, nghĩa là làm thẳng, san bằng, dọn đường. Một số bản dịch ghi: “Ngài sẽ làm thẳng các nẻo của con”. Đây là lời hứa: khi chúng ta đáp ứng các điều kiện trên, Đức Chúa Trời sẽ hướng dẫn, dọn đường, đưa chúng ta đến đích Ngài đã định. Lời hứa này không bảo đảm rằng chúng ta sẽ không gặp khó khăn, nhưng Ngài sẽ khiến con đường của chúng ta ngay thẳng – tức là Ngài sẽ dẫn dắt chúng ta cách chắc chắn đến nơi phải đến, và sắp xếp mọi sự để hoàn thành mục đích Ngài.
Châm Ngôn 3:5-6 đặt sự tin cậy Đức Chúa Trời đối lập với sự nương cậy vào sự thông sáng riêng. Đây chính là tâm điểm của sự kính sợ Đức Giê-hô-va, vì “sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức” (Châm Ngôn 1:7). Con người sau khi sa ngã luôn có khuynh hướng tự lực, muốn độc lập khỏi Đức Chúa Trời. Nhưng Đức Chúa Trời kêu gọi chúng ta quay lại với Ngài, tin cậy Ngài hoàn toàn. Sự tin cậy này dựa trên bản tính của Ngài: Ngài là Đấng thành tín, toàn tri, toàn năng, và yêu thương.
Việc “nhận biết Ngài trong mọi đường lối” cho thấy đức tin không phải chỉ là hành động ban đầu mà là một lối sống liên tục. Chúng ta nhận biết Ngài qua Lời Ngài, qua sự cầu nguyện, qua sự vâng phục. Khi làm điều đó, chúng ta kinh nghiệm được sự dẫn dắt của Ngài. Lời hứa này cũng được tìm thấy trong Thi Thiên 37:5: “Hãy phó thác đường lối mình cho Đức Giê-hô-va, và nhờ cậy nơi Ngài, thì Ngài sẽ làm thành việc ấy.”
Kinh Thánh nhiều lần nhắc đến sự tin cậy Chúa và hậu quả của việc cậy mình:
- Giê-rê-mi 17:5-8 – “Đáng rủa thay là kẻ nhờ cậy loài người… Phước thay cho kẻ nhờ cậy Đức Giê-hô-va, và có Đức Giê-hô-va làm nơi nương náu mình.”
- Ê-sai 26:4 – “Hãy nhờ cậy Đức Giê-hô-va đời đời, vì Đức Giê-hô-va, chính Đức Giê-hô-va, là vầng đá của các thời đại.”
- Châm Ngôn 16:3 – “Hãy phó các việc mình cho Đức Giê-hô-va, thì những mưu ý mình sẽ được thành công.”
- Thi Thiên 9:10 – “Hỡi Đức Giê-hô-va, phàm ai biết danh Ngài sẽ để lòng tin cậy nơi Ngài; vì Ngài chẳng từ bỏ kẻ nào tìm kiếm Ngài.”
Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu dạy: “Hãy tìm kiếm Nước Đức Chúa Trời trước hết, còn mọi điều khác sẽ được ban thêm cho” (Ma-thi-ơ 6:33). Sứ đồ Phao-lô cũng viết: “Hãy bước đi bởi đức tin, chẳng phải bởi mắt thấy” (2 Cô-rinh-tô 5:7). Đấng Christ chính là sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 1:30), và qua Ngài chúng ta có thể đến với Cha và kinh nghiệm sự dẫn dắt của Thánh Linh (Rô-ma 8:14).
Làm thế nào để sống theo lời dạy của Châm Ngôn 3:5-6 trong đời sống hằng ngày? Dưới đây là một số gợi ý:
1. Trong việc ra quyết định
Thay vì vội vàng dựa vào suy nghĩ cá nhân, hãy dành thời gian cầu nguyện, tìm kiếm ý Chúa qua Kinh Thánh, và tham khảo những người khôn ngoan, trưởng thành trong đức tin. Lắng nghe tiếng Thánh Linh và sẵn sàng vâng theo dù đôi khi đi ngược với suy luận tự nhiên. Ghi nhớ Gia-cơ 1:5: “Nếu ai trong anh em thiếu sự khôn ngoan, hãy cầu xin Đức Chúa Trời, Ngài sẽ ban cho.”
2. Trong những thử thách, khó khăn
Khi gặp hoàn cảnh không như ý, thay vì hoảng loạn hay than trách, hãy tập trung vào Đức Chúa Trời. Tin rằng Ngài đang kiểm soát mọi sự và sẽ làm việc tốt lành cho những ai yêu mến Ngài (Rô-ma 8:28). Như Đa-vít đã nói: “Hỡi linh hồn ta, khá nín lặng trước mặt Đức Chúa Trời, vì hy vọng của ta ở nơi Ngài” (Thi Thiên 62:5).
3. Trong thành công và phước hạnh
Lúc mọi sự thuận lợi, đừng tự hào rằng nhờ sức mình, nhưng hãy “nhận biết Ngài” – tức là nhìn nhận rằng mọi điều tốt lành đều đến từ Chúa (Gia-cơ 1:17). Dâng lời tạ ơn và tiếp tục bước đi khiêm nhường, vâng phục.
4. Xây dựng thói quen thuộc linh mỗi ngày
Để có thể tin cậy Chúa cách trọn vẹn, chúng ta cần nuôi dưỡng mối quan hệ với Ngài. Đọc Kinh Thánh đều đặn giúp biết rõ hơn về bản tính và lời hứa của Đức Chúa Trời. Cầu nguyện thường xuyên giúp ta bày tỏ sự phó thác và lắng nghe Ngài. Vâng giữ các điều răn Ngài chứng tỏ lòng tin cậy thực sự.
5. Nhận diện sự dẫn dắt của Chúa
Chúa có thể hướng dẫn chúng ta qua nhiều cách: Lời Chúa (là tiêu chuẩn tối thượng), sự cáo trách của Thánh Linh, sự khuyên bảo của những người trưởng thành, hoàn cảnh mở ra hoặc đóng lại, và sự bình an trong lòng (Cô-lô-se 3:15). Điều quan trọng là luôn kiểm tra mọi sự với Kinh Thánh và sẵn sàng đi theo sự chỉ dẫn của Ngài.
Nhiều nhân vật Kinh Thánh đã sống bài học tin cậy Chúa:
- Áp-ra-ham – “Người tin Đức Giê-hô-va, thì Ngài kể sự đó là công bình cho người” (Sáng Thế 15:6). Ông vâng lời Chúa rời quê hương, dù không biết mình đi đâu (Hê-bơ-rơ 11:8).
- Giô-sép – Dù bị bán làm nô lệ, bị tù oan, ông vẫn tin cậy Chúa. Cuối cùng ông nói: “Các anh toan hại tôi, nhưng Đức Chúa Trời lại toan làm điều ích cho tôi” (Sáng Thế 50:20).
- Đa-vít – Khi đối diện với Gô-li-át, ông tuyên bố: “Trận chiến nầy thuộc về Đức Giê-hô-va” (1 Sa-mu-ên 17:47).
- Chúa Giê-xu – Ngài là Đấng hoàn toàn tin cậy Cha: “Cha ơi, nếu có thể được, xin cho chén nầy lìa khỏi Con! Song không theo ý Con, mà theo ý Cha” (Ma-thi-ơ 26:39).
Châm Ngôn 3:5-6 là một kho tàng quý giá cho mọi Cơ đốc nhân. Lời dạy này nhắc nhở chúng ta rằng đức tin không phải là cảm giác mù quáng mà là sự lựa chọn tin cậy Đấng Toàn Năng, Đấng yêu thương chúng ta vô cùng. Khi chúng ta từ bỏ sự cậy mình, nhận biết Chúa trong mọi đường lối, Ngài hứa sẽ dẫn dắt chúng ta. Sự dẫn dắt ấy có thể không phải lúc nào cũng rõ ràng như chúng ta mong đợi, nhưng chắc chắn sẽ đưa chúng ta đến nơi tốt nhất theo ý muốn hoàn hảo của Ngài. Hãy áp dụng lời Kinh Thánh này mỗi ngày, và kinh nghiệm phước hạnh của sự bình an và hướng dẫn của Chúa.