Vua Phê-ca Trong Kinh Thánh
Trong dòng chảy lịch sử của dân tộc Y-sơ-ra-ên, Vương quốc phía Bắc (thường gọi là Y-sơ-ra-ên) đã chứng kiến một chuỗi các vị vua “làm điều ác trước mặt Đức Giê-hô-va”. Trong số những vị vua cuối cùng trước khi vương quốc sụp đổ hoàn toàn, Phê-ca, con trai của Rê-ma-lia, nổi lên như một hình ảnh bi thảm của sự phản loạn, bạo lực và sự từ bỏ giao ước. Nghiên cứu về cuộc đời và triều đại của ông không chỉ là một bài học lịch sử mà còn là một lời cảnh báo nghiêm túc về hậu quả của việc khước từ đường lối Đức Chúa Trời.
I. Bối Cảnh Lịch Sử và Xuất Thân Của Phê-ca
Phê-ca (trong tiếng Hê-bơ-rơ: פֶּ֫קַח, Peqach, có nghĩa là “mở mắt”) trị vì tại Sa-ma-ri, thủ đô của Vương quốc Y-sơ-ra-ên, trong 20 năm (2 Các Vua 15:27). Ông không thuộc dòng dõi hoàng gia chính thống mà lên ngôi thông qua một cuộc đảo chính đẫm máu. Bối cảnh đất nước lúc bấy giờ vô cùng rối ren. Kể từ khi Giê-rô-bô-am I dựng nên hai tượng bò con vàng tại Bê-tên và Đan (1 Các Vua 12:28-30), toàn bộ các vua Y-sơ-ra-ên đều “đi trong con đường của Giê-rô-bô-am” và khiến dân sự phạm tội. Sự bất trung này đã dẫn đến một chu kỳ bất ổn chính trị, nơi những kẻ ám sát và cướp ngôi trở nên phổ biến.
Phê-ca xuất thân là một viên tướng chỉ huy 50 quân nhân dưới triều vua Phê-ca-hia, con trai vua Mê-na-hem (2 Các Vua 15:25). Vị trí này (trong tiếng Hê-bơ-rơ: shalish) cho thấy ông nắm giữ một chức vụ quân sự quan trọng, có đủ quyền lực và ảnh hưởng để thực hiện âm mưu của mình. Lòng tham quyền lực và sự thiếu vắng kính sợ Đức Chúa Trời đã thúc đẩy ông hành động.
II. Triều Đại Của Phê-ca: Bạo Lực, Chiến Tranh và Sự Phản Bội
Kinh Thánh tường thuật lại sự kiện Phê-ca cướp ngôi một cách ngắn gọn nhưng đầy ấn tượng: “Pha-ca, con trai của Rê-ma-lia, là quan tổng binh của người, có dấy nghịch cùng người, và đánh giết người tại Sa-ma-ri, trong thành lũy của đền vua, luôn với Aït-gốp và A-ri-ê; có năm mươi người Ghi-lê-át giúp đỡ người. Pha-ca giết người và cai trị thế cho người.” (2 Các Vua 15:25). Hành động này không chỉ là tội giết người, mà còn là tội phản nghịch (qāshar – âm mưu, kết hợp lại để làm loạn) chống lại người được xức dầu.
Triều đại của Phê-ca được đánh dấu bằng hai đặc điểm chính:
1. Sự Ác Độc Trong Thờ Phượng: Giống như tất cả các vua trước của Y-sơ-ra-ên, Phê-ca đã không từ bỏ tội lỗi của Giê-rô-bô-am. “Người làm điều ác trước mặt Đức Giê-hô-va, chẳng từ bỏ tội của Giê-rô-bô-am, con trai Nê-bát, là tội đã gây cho Y-sơ-ra-ên phạm tội.” (2 Các Vua 15:28). Ông tiếp tục duy trì hệ thống thờ phượng sai lầm, thờ lạy hình tượng thay vì Đức Giê-hô-va tại đền thờ ở Giê-ru-sa-lem. Đây là cốt lõi của mọi vấn đề.
2. Xung Đột và Chiến Tranh Liên Miên: Phê-ca đã lập một liên minh với Rê-xin, vua của Sy-ri (A-ram), để tấn công Vương quốc Giu-đa phía Nam dưới thời vua A-cha. Đây được gọi là Chiến tranh Sy-Ép-ra-im (Ê-sai 7:1). Mục tiêu của họ là phế truất vua A-cha và đặt lên ngôi một vua bù nhìn (“con trai của Ta-bê-ên” – Ê-sai 7:6) để củng cố quyền lực chống lại đế quốc A-si-ri đang lớn mạnh. Cuộc tấn công này gây ra một cuộc khủng hoảng lớn tại Giu-đa, đến nỗi “lòng vua và lòng dân đều run sợ, như cây rừng bị gió rung động” (Ê-sai 7:2).
Tuy nhiên, thông qua tiên tri Ê-sai, Đức Chúa Trời đã ban lời hứa cho vua A-cha (dù A-cha cũng là vua không tin kính): “Hãy giữ lặng, đừng sợ chi; lòng ngươi chớ nhút nhát…” (Ê-sai 7:4). Đức Chúa Trời tuyên bố rằng âm mưu của Phê-ca và Rê-xin sẽ không thành công: “Nó sẽ chẳng được thành, chẳng xảy đến đâu.” (Ê-sai 7:7). Thậm chí, Đức Giê-hô-va còn dùng chính đế quốc A-si-ri như một công cụ đoán phạt Phê-ca và vương quốc của ông.
III. Sự Sụp Đổ và Bài Học Thuộc Linh
Lời tiên tri về sự hủy diệt đối với Phê-ca đã được ứng nghiệm một cách chính xác. Trong năm cuối cùng của triều đại Phê-ca, Tiếc-la-Phi-lê-se, vua A-si-ri, đã xâm lược Y-sơ-ra-ên. “Trong đời Phê-ca, vua Y-sơ-ra-ên, Tiếc-la-Phi-lê-se, vua A-si-ri, đến chiếm lấy Y-giôn, A-bên-Bết-ma-ca, Gia-nô-a, Kê-đe, và Hát-so, miền Ga-la-át, xứ Ga-li-lê, và cả đất Nép-ta-li, và bắt dân cư các xứ ấy đem qua A-si-ri.” (2 Các Vua 15:29). Đây là đợt lưu đày đầu tiên đối với 10 chi phái phía Bắc.
Cuối cùng, chính cái vòng xoáy bạo lực mà Phê-ca khởi xướng đã quay lại tiêu diệt ông. Ông bị ám sát bởi Ô-sê, con trai Ê-la, người đã dấy nghịch và giết ông, rồi cướp ngôi. “Ô-sê, con trai Ê-la, dấy nghịch cùng Phê-ca, con trai Rê-ma-lia, đánh giết người, và cai trị thế cho người.” (2 Các Vua 15:30). Điều này hoàn toàn ứng nghiệm lời cảnh báo từ Đức Chúa Trời qua tiên tri về sự báo trả của tội ác (Hô-sê 1:4). Chỉ vài năm sau, dưới thời Ô-sê, vương quốc Y-sơ-ra-ên hoàn toàn bị tiêu diệt và dân chúng bị lưu đày (2 Các Vua 17).
Bài Học Thuộc Linh Từ Cuộc Đời Phê-ca:
- Hậu Quả Tất Yếu Của Tội Lỗi: Phê-ca đi lên bằng gươm giáo và cũng chết dưới lưỡi gươm. Gieo gió thì gặt bão (Ô-sê 8:7). Sự phản loạn chống lại thẩm quyền thuộc linh và dân sự thường dẫn đến sự hỗn loạn và tự hủy diệt.
- Tội Lỗi Có Tính Hệ Thống: Việc Phê-ca “chẳng từ bỏ tội của Giê-rô-bô-am” cho thấy một tội lỗi đã ăn sâu vào văn hóa và tôn giáo, trở thành “điều bình thường mới”. Nó nhắc nhở chúng ta phải cảnh giác với những truyền thống hay tập quán trái với Lời Chúa, dù chúng đã tồn tại lâu đời.
- Đức Chúa Trời Vẫn Toàn Quyền Tể Trị: Dù con người phản loạn, Đức Chúa Trời vẫn kiểm soát lịch sử. Ngài dùng cả những đế quốc ngoại bang hung ác như A-si-ri để thực hiện sự đoán phạt và thanh tẩy của Ngài (Ê-sai 10:5-6). Sự thăng trầm của các vương triều nằm trong tay Ngài.
IV. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Lịch sử của Phê-ca không phải chỉ là chuyện xa xưa, mà là tấm gương phản chiếu những xu hướng trong lòng mỗi chúng ta và trong xã hội hôm nay.
1. Tránh Xa Sự “Phản Loạn Thuộc Linh”: Phê-ca nổi loạn chống lại vua được Đức Chúa Trời lập lên. Trong đời sống chúng ta, sự phản loạn thuộc linh thể hiện qua việc khước từ thẩm quyền Lời Chúa, khước từ các nguyên tắc đạo đức Kinh Thánh để theo đuổi ý riêng. Hãy khiêm nhường vâng phục Đức Chúa Trời (Gia-cơ 4:7).
2. Xây Dựng Trên Nền Tảng Vững Chắc: Triều đại Phê-ca được xây dựng trên nền tảng của âm mưu, giết chóc và thờ hình tượng. Nó sụp đổ là điều tất yếu. Đời sống, gia đình, và Hội Thánh chúng ta phải được xây dựng trên nền tảng duy nhất là Đấng Christ và Lời của Ngài (1 Cô-rinh-tô 3:11).
3. Từ Bỏ “Tội Lỗi Của Giê-rô-bô-am” Trong Đời Sống Mình: Đó có thể là những “thần tượng” hiện đại: chủ nghĩa vật chất, danh vọng, khoái lạc, hoặc những giáo lý sai lầm làm lệch lạc sự thờ phượng chân thật dành cho Đức Chúa Trời. Chúng ta được kêu gọi “hãy lánh khỏi sự thờ hình tượng” (1 Cô-rinh-tô 10:14).
4. Tìm Kiếm Sự Bình An Trong Chúa, Không Phải Trong Liên Minh Thế Gian: Phê-ca tìm kiếm sự an toàn qua liên minh với Rê-xin (Sy-ri) và chống lại Giu-đa. Thay vì tin cậy Đức Chúa Trời, ông tin cậy thế lực con người. Trong những lúc khủng hoảng cá nhân hay xã hội, lời hứa cho chúng ta vẫn là: “Hãy giữ lặng, đừng sợ chi… Nếu các ngươi chẳng tin, ắt chẳng được vững bền.” (Ê-sai 7:4, 9). Sự bình an thật chỉ đến từ việc tin cậy Chúa hoàn toàn.
5. Cầu Nguyện Cho Các Nhà Lãnh Đạo: Lịch sử Y-sơ-ra-ên cho thấy tầm quan trọng của những nhà lãnh đạo tin kính. Chúng ta hãy sốt sắng cầu nguyện cho những người cầm quyền, để họ có sự khôn ngoan từ trên và lòng kính sợ Đức Chúa Trời (1 Ti-mô-thê 2:1-2).
Kết Luận
Phê-ca là hình ảnh thu nhỏ của một vương quốc đã hoàn toàn lìa xa Đấng lập giao ước với mình. Triều đại 20 năm của ông là một chuỗi dài của tội ác, chiến tranh và cuối cùng là sự hủy diệt. Tuy nhiên, ngay trong bóng tối của lịch sử đó, chúng ta vẫn thấy ánh sáng của sự tể trị tuyệt đối của Đức Chúa Trời. Ngài kiên nhẫn cảnh báo qua các tiên tri như Ê-sai, Ô-sê, Mi-chê, nhưng cuối cùng, sự công bình của Ngài phải được thực hiện.
Lịch sử của Phê-ca dẫn chúng ta đến với Đấng Christ, Vua thật của Y-sơ-ra-ên. Trái ngược hoàn toàn với Phê-ca – Đấng cai trị bằng bạo lực và ích kỷ, Chúa Giê-xu đến để phục vụ, hiến dâng mạng sống mình, và thiết lập một vương quốc thuộc linh vĩnh cửu dựa trên tình yêu và lẽ thật (Mác 10:45). Trong Ngài, chúng ta tìm thấy sự tha thứ cho mọi tội phản loạn, và sức mạnh để sống một đời sống trung tín, vâng phục, và xây dựng trên nền tảng vững chắc không hề hư nát.
Ước mong mỗi chúng ta, khi nhìn vào tấm gương thất bại của Phê-ca, sẽ càng quyết tâm bám chặt lấy Vua của mình là Đức Chúa Jêsus Christ, đi trong đường lối Ngài, và tìm kiếm vương quốc cùng sự công bình của Ngài trước hết (Ma-thi-ơ 6:33).