Sheshbazzar trong Kinh Thánh là ai?

Trong hành trình khám phá Kinh Thánh, đặc biệt là những giai đoạn lịch sử đầy biến động như thời kỳ hồi hương của dân Y-sơ-ra-ên từ chốn lưu đày Ba-by-lôn, chúng ta thường bắt gặp những nhân vật tuy xuất hiện thoáng qua nhưng lại đóng những vai trò then chốt. Một trong những nhân vật như vậy là Sheshbazzar. Tên ông chỉ được nhắc đến vài lần trong sách E-xơ-ra, nhưng sự hiện diện của ông lại gắn liền với một sự kiện trọng đại: sự khởi đầu công cuộc tái thiết đền thờ tại Giê-ru-sa-lem. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ đi sâu khám phá danh tính, vai trò lịch sử, và những bài học thuộc linh sâu sắc từ cuộc đời của Sheshbazzar.

Để hiểu về Sheshbazzar, chúng ta phải quay lại bối cảnh của sự phán xét và ân điển của Đức Giê-hô-va. Dân Giu-đa, vì cớ tội thờ hình tượng và bất trung với giao ước, đã bị Đức Chúa Trời phó mặc vào tay đế quốc Ba-by-lôn. Thành Giê-ru-sa-lem bị hủy phá, đền thờ của Sa-lô-môn bị thiêu rụi, và phần lớn dân chúng bị đày sang Ba-by-lôn (2 Các Vua 25:1-21). Tuy nhiên, qua các tiên tri như Giê-rê-mi và Ê-xê-chi-ên, Đức Chúa Trời không chỉ phán xét mà còn hứa ban sự phục hưng. Giê-rê-mi đã tiên tri chính xác thời kỳ lưu đày sẽ kéo dài 70 năm (Giê-rê-mi 25:11-12; 29:10).

Khi 70 năm gần mãn, Đức Chúa Trời cảm động lòng vua Si-ru (Cyrus) nước Phe-rơ-sơ, người đã chinh phục Ba-by-lôn. Vào năm đầu tiên trị vì tại Ba-by-lôn (khoảng 538 TCN), vua Si-ru ra một sắc lệnh lịch sử: cho phép dân Giu-đa được trở về Giê-ru-sa-lem để xây cất lại đền thờ cho Đức Giê-hô-va (E-xơ-ra 1:1-4). Đây là sự ứng nghiệm kỳ diệu của lời tiên tri (Ê-sai 44:28; 45:1). Sắc lệnh này không chỉ là một mệnh lệnh chính trị, mà còn là một sự xác nhận thiên thượng về chủ quyền của Đức Chúa Trời trên lịch sử các dân tộc.

Sách E-xơ-ra giới thiệu Sheshbazzar một cách đột ngột và trang trọng: “Vua Si-ru truyền lấy những khí dụng của đền Đức Giê-hô-va mà Nê-bu-cát-nết-sa đã đem đi khỏi Giê-ru-sa-lem và để trong đền thờ của thần người, thì giao cho Sanh-ba-xa làm quan trấn thủ, mà dặn rằng: Hãy đem các khí dụng nầy đi, để nó trong đền thờ tại Giê-ru-sa-lem, và xây cất đền của Đức Chúa Trời tại chỗ cũ” (E-xơ-ra 5:14-15, bản 1925. Lưu ý: "Sanh-ba-xa" là cách phiên âm khác của "Sheshbazzar").

Từ ngữ then chốt ở đây là “quan trấn thủ” (tiếng Hê-bơ-rơ: pechah פחה), thường được dịch là “quan tổng đốc”. Đây là một chức vụ hành chính quan trọng do vua Phe-rơ-sơ bổ nhiệm. Tuy nhiên, E-xơ-ra 1:8 lại ghi: “Vua Si-ru truyền cho Mít-rê-đát, người thủ quỹ, lấy các khí dụng ấy ra, kiểm đếm và giao cho Sết-ba-xa, quan trưởng của Giu-đa.” (bản 1925, "Sết-ba-xa" cũng là Sheshbazzar). Cụm từ “quan trưởng của Giu-đa” (tiếng Hê-bơ-rơ: nasi' נשיא) mang sắc thái lãnh đạo, có thể ám chỉ dòng dõi hoàng tộc.

Một manh mối quan trọng khác nằm ở E-xơ-ra 5:16, nơi chính Sheshbazzar được nhắc đến như người đã “đặt nền của đền thờ Đức Chúa Trời tại Giê-ru-sa-lem.” Điều này dẫn đến một câu hỏi lớn trong giới nghiên cứu: Sheshbazzar và Xô-rô-ba-bên có phải là một người không? Xô-rô-ba-bên, cháu nội vua Giê-hô-gia-kim, là quan tổng đốc được nhắc đến nhiều hơn, cùng với thầy tế lễ cả Giê-sua, đã lãnh đạo dân sự hoàn thành việc xây cất đền thờ (E-xơ-ra 3:2, 8; 5:2).

Phân tích giải kinh: Có hai trường phái chính. Một số học giả cho rằng Sheshbazzar và Xô-rô-ba-bên là hai người khác nhau, trong đó Sheshbazzar là quan tổng đốc đầu tiên được bổ nhiệm, đã khởi đầu công việc nhưng có thể đã qua đời hoặc bị thay thế bởi Xô-rô-ba-bên. Số khác, dựa trên bằng chứng từ các bản văn ngoài Kinh Thánh và sự tương đồng về chức vụ, mạnh mẽ cho rằng Sheshbazzar chính là tên Ba-by-lôn của Xô-rô-ba-bên. Đây là một thực tế phổ biến thời đó (như Đa-ni-ên và ba bạn ông cũng có tên Hê-bơ-rơ và tên Ba-by-lôn). Tên “Xô-rô-ba-bên” (זְרֻבָּבֶל) trong tiếng Hê-bơ-rơ có nghĩa là “dòng dõi sinh ra tại Ba-by-lôn” hoặc “hạt giống của Ba-by-lôn”, phản ánh hoàn cảnh lưu đày. Còn “Sheshbazzar” (שֵׁשְׁבַּצַּר) có nguồn gốc Ba-by-lôn, có thể mang ý nghĩa “thần [Shamash/Shazu] hãy bảo vệ người cha” hoặc “người vui mừng trong gian nan”. Việc sử dụng tên Ba-by-lôn trong văn thư chính thức (E-xơ-ra 1:8, 5:14) và tên Hê-bơ-rơ trong cộng đồng (E-xơ-ra 3:2) là hoàn toàn hợp lý. Dù theo quan điểm nào, chúng ta đều thấy sự liên tục trong chương trình của Đức Chúa Trời: Ngài dùng những con người cụ thể, trong những chức vụ cụ thể, để thực hiện ý chỉ Ngài.

Cho dù danh tính có thể là gì, Kinh Thánh phác họa rõ ràng ba vai trò then chốt của Sheshbazzar:

1. Người Được Uỷ Thác Các Vật Thánh (E-xơ-ra 1:7-11): Sheshbazzar được vua Si-ru giao phó trọng trách đem về toàn bộ 5,400 khí dụng bằng vàng và bạc của đền thờ mà Nê-bu-cát-nết-sa đã cướp đoạt. Đây không chỉ là tài sản vật chất, mà là biểu tượng cho sự hiện diện, sự thờ phượng và giao ước của Đức Chúa Trời. Việc giao lại những vật này thể hiện sự đảo ngược của phán xét và sự khởi đầu một kỷ nguyên mới. Sheshbazzar đã trung tín gìn giữ và vận chuyển những báu vật thiêng liêng này về nơi chốn cũ, một hành động đầy tính biểu tượng về sự phục hồi.

2. Quan Tổng Đốc, Người Lãnh Đạo Chính Thức: Ông được vua Phe-rơ-sơ chính thức bổ nhiệm làm người đứng đầu cộng đồng hồi hương và cai quản tỉnh Giu-đa. Ông là cầu nối chính trị giữa đế quốc và dân sự Đức Chúa Trời. Trong thư của các quan chức tỉnh phía Tây sông gửi cho vua Đa-ri-út, họ xác nhận thẩm quyền của Sheshbazzar bắt nguồn từ sắc lệnh của vua Si-ru (E-xơ-ra 5:14). Điều này cho thấy sự lãnh đạo của ông được cả quyền lực thiên thượng lẫn thế gian công nhận.

3. Người Đặt Nền Đền Thờ (E-xơ-ra 5:16): Đây là đóng góp vĩ đại và lâu dài nhất của ông. Dù đền thờ lúc bấy giờ chỉ mới được khởi công và sau đó bị ngưng trệ do sự chống đối cho đến thời vua Đa-ri-út, thì việc đặt nền móng đầu tiên là vô cùng quan trọng. Nó đánh dấu sự chuyển mình từ hoang tàn sang phục hưng, từ hy vọng sang hành động cụ thể. Hành động này ứng nghiệm lời tiên tri của Giê-rê-mi và khơi dậy đức tin cho thế hệ sau tiếp tục.

Cuộc đời và chức vụ của Sheshbazzar, dù được ghi lại ngắn ngủi, để lại nhiều bài học sâu sắc cho chúng ta ngày nay:

1. Sự Trung Tín Trong Những Công Việc “Khởi Đầu” và “Không Tên”: Sheshbazzar có thể được xem là người “đặt nền”, “khởi xướng” hơn là người “hoàn thành” (danh vọng hoàn thành thường thuộc về Xô-rô-ba-bên và Hê-ghi). Trong vương quốc Đức Chúa Trời, có những người gieo, có những người gặt (Giăng 4:37). Chúa có thể kêu gọi chúng ta làm công việc “đặt nền” trong gia đình, Hội Thánh địa phương, hay một chức vụ – có thể chúng ta không thấy kết quả trọn vẹn. Bài học là hãy trung tín trong phận sự Chúa giao, dù lớn hay nhỏ, dù được biết đến hay thầm lặng. “Vậy, hỡi anh em yêu dấu của tôi, hãy vững vàng, chớ rúng động, hãy làm công việc Chúa cách dư dật luôn, vì biết rằng công lao của anh em trong Chúa chẳng phải là vô ích đâu.” (1 Cô-rinh-tô 15:58).

2. Trở Thành Người Quản Gia Trung Tín Của Những Điều Quý Báu Thuộc Linh: Sheshbazzar được giao những khí dụng thánh. Chúng ta ngày nay được giao Phúc Âm quý báu, Lời Chúa sống động, và các ân tứ thuộc linh. Chúng ta có trung tín vận chuyển, gìn giữ và trao lại những báu vật đó cho thế hệ sau một cách nguyên vẹn không? “Hãy giữ lấy phó thác, tránh những lời hư không phàm tục và những sự cãi lẽ bằng tri thức ngụy xưng là tri thức.” (1 Ti-mô-thê 6:20).

3. Sống Với Danh Tính Kép: Công Dân Nước Trời Và Cư Dân Thế Gian: Nếu Sheshbazzar và Xô-rô-ba-bên là một, ông mang một tên Ba-by-lôn (cho địa vị chính thức) và một tên Hê-bơ-rơ (cho căn tính dân sự). Cơ Đốc nhân chúng ta cũng có “danh tính kép”: vừa là công dân nước Thiên đàng (Phi-líp 3:20), vừa sống như người ngoại bang và kiều dân trên đất (1 Phi-e-rơ 2:11). Chúng ta được kêu gọi sống trung tín với Đấng Christ trong mọi môi trường, dùng vị trí, nghề nghiệp Chúa cho để làm chứng và thực thi công lý, như Sheshbazzar đã dùng chức quan tổng đốc để đẩy mạnh công việc nhà Chúa.

4. Tin Cậy Vào Sự Chủ Tể Của Đức Chúa Trời Trong Mọi Hoàn Cảnh: Sự xuất hiện của Sheshbazzar gắn liền với lời tiên tri được ứng nghiệm và sự cảm động lòng vua chúa của Đức Chúa Trời. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng Chúa vẫn đang cai trị và dùng ngay cả những nhà cầm quyền ngoại đạo để thực hiện ý muốn tốt lành của Ngài cho dân sự Ngài. Dù hoàn cảnh cá nhân hay xã hội có thế nào, chúng ta vững tin rằng Đức Chúa Trời vẫn nắm quyền tối thượng và thời điểm của Ngài là hoàn hảo.

Sheshbazzar, dù là một nhân vật mờ ảnh trong dòng chảy lịch sử Kinh Thánh, đã đóng một vai trò không thể thiếu như một mắt xích trung tín trong kế hoạch phục hưng vĩ đại của Đức Chúa Trời. Ông là người nối kết giữa lời hứa và sự ứng nghiệm, giữa sự phán xét và sự phục hồi, giữa quyền lực ngoại bang và cộng đồng giao ước. Cuộc đời ông dạy chúng ta về sự trung tín trong chức vụ thầm lặng, về trách nhiệm gìn giữ những điều quý báu thuộc linh, và về niềm tin tuyệt đối vào sự chủ tể của Đức Chúa Trời, Đấng dùng những khí dụng khiêm nhường để làm nên công việc vĩ đại của Ngài.

Cũng như Sheshbazzar được giao trọng trách đem về các khí dụng và đặt nền cho đền thờ, mỗi chúng ta ngày nay được kêu gọi góp phần xây dựng Hội Thánh – đền thờ thuộc linh của Đức Chúa Trời (1 Phi-e-rơ 2:5). Hãy trung tín trong phần việc Chúa giao, dù nhỏ bé, vì biết rằng mọi công lao trong Chúa đều có giá trị đời đời.

“Duy ngươi là Đức Chúa Trời, làm được các phép lạ, Cho dân sự Ngài thấy quyền năng của Ngài.” (Thi Thiên 77:14).