Julius Caesar có ảnh hưởng gì đến lịch sử Kinh Thánh?

Khi nghiên cứu Kinh Thánh, đặc biệt là Tân Ước, chúng ta không thể bỏ qua bối cảnh chính trị-xã hội khổng lồ đang bao trùm thế giới thời đó: Đế chế La Mã. Và một trong những kiến trúc sư chính của đế chế này chính là Gaius Julius Caesar. Mặc dù tên ông không xuất hiện trực tiếp trong các trang Kinh Thánh, bóng dáng của ông và di sản chính trị ông để lại đã tạo nên khung sườn cho toàn bộ thế giới mà Chúa Giê-xu Christ đã giáng sinh và Hội Thánh đầu tiên đã lớn mạnh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ảnh hưởng gián tiếp nhưng sâu sắc của Julius Caesar đến lịch sử Kinh Thánh, qua đó thấy được bàn tay tể trị toàn thẩm của Đức Chúa Trời trong dòng chảy lịch sử nhân loại.

Julius Caesar (100 – 44 TCN) là nhân vật then chốt chấm dứt thời kỳ Cộng hòa La Mã đầy bất ổn và mở đường cho sự hình thành chế độ Nguyên thủ (Principate), với người kế vị là Augustus (Octavian). Sự ổn định chính trị sau nội chiến dưới thời Augustus đã thiết lập nên thời kỳ “Pax Romana” (Hòa bình La Mã) kéo dài khoảng 200 năm. Sự hòa bình này là yếu tố ngoại cảnh vô cùng quan trọng cho việc hoàn thành kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời.

“Nhưng khi kỳ hạn đã được trọn, Đức Chúa Trời bèn sai Con Ngài bởi một người nữ sanh ra…” (Ga-la-ti 4:4). Câu Kinh Thánh này nhấn mạnh sự “trọn kỳ hạn” (trong nguyên văn Hy Lạp: πλήρωμα τοῦ χρόνου – “pleroma tou chronou” – sự viên mãn của thời gian). Sự “viên mãn” này không chỉ thuộc linh mà còn bao hàm các điều kiện lịch sử cụ thể: một đế chế thống nhất với ngôn ngữ chung (tiếng Hy Lạp Koine), hệ thống đường sá an toàn, luật pháp chung, và sự dẹp yên cướp biển cùng nạn trộm cướp trên các trục đường chính. Tất cả những điều này tạo điều kiện lý tưởng cho việc truyền bá Phúc Âm. Di sản quân sự và chính trị của Caesar, được Augustus củng cố, chính là nền tảng cho “Pax Romana”.

Sự kiện trực tiếp nhất liên kết chính sách của đế chế La Mã với sự ứng nghiệm lời tiên tri là cuộc kiểm tra dân số dưới thời Hoàng đế Augustus.

“Trong lúc đó, Sê-sa Au-gút-tơ ra chiếu chỉ phải lập sổ dân trong cả thiên hạ. … Ai nấy đều đến thành mình khai tên vào sổ. Bởi thế, Giô-sép từ thành Na-xa-rét, xứ Ga-li-lê, lên thành Đa-vít gọi là Bết-lê-hem, xứ Giu-đê,… để khai tên vào sổ với Ma-ri là người đã hứa gả cho mình.” (Lu-ca 2:1, 3-5).

Augustus, cháu nuôi và là người thừa kế của Julius Caesar, đã thực hiện nhiều cuộc kiểm tra dân số để phục vụ việc đánh thuế và quản lý đế chế – một phương pháp hành chính được kế thừa và hệ thống hóa từ những cải cách của Caesar. Chính sắc lệnh này của một hoàng đế La Mã ở xa xôi đã buộc Giô-sép và Ma-ri phải trở về Bết-lê-hem, ứng nghiệm lời tiên tri quan trọng về nơi sinh của Đấng Mết-si-a được chép trong Mi-chê 5:2: “Hỡi Bết-lê-hem Ép-ra-ta, ngươi ở trong hàng ngàn Giu-đa là nhỏ lắm, song từ nơi ngươi sẽ ra cho ta một Đấng cai trị trong Y-sơ-ra-ên.”

Ở đây, chúng ta thấy rõ sự tể trị của Đức Chúa Trời: Ngài sử dụng những mệnh lệnh hành chính khô khan của một đế quốc ngoại giáo để hoàn thành mục đích thiêng liêng của Ngài, đưa Con Ngài đến đúng địa điểm đã được tiên tri từ nhiều thế kỷ trước.

1. Hệ Thống Cai Trị & “Thuế Thập Nhất”: Julius Caesar và Augustus đã thiết lập một hệ thống cai trị tỉnh (province) hiệu quả. Palestine thời Chúa Giê-xu nằm dưới sự cai trị của các quan tổng đốc (như Phi-lát) hoặc các vua chư hầu (như Hê-rốt). Sự hiện diện của người La Mã là bối cảnh trực tiếp cho nhiều sự kiện:

- Việc đánh thuế dẫn đến sự kiện người thu thuế Lê-vi (Ma-thi-ơ) được kêu gọi (Ma-thi-ơ 9:9). “Người thu thuế” (τελώνης – telōnēs) bị người Do Thái khinh ghét vì họ cộng tác với đế chế ngoại bang và thường tham nhũng.

- Câu hỏi “Chúng tôi có nên nộp thuế cho Sê-sa không?” (Ma-thi-ơ 22:17) là một cái bẫy chính trị xoay quanh quyền lực của La Mã. Câu trả lời khôn ngoan của Chúa Giê-xu: “Hãy trả cho Sê-sa vật gì của Sê-sa, và trả cho Đức Chúa Trời vật gì của Đức Chúa Trời” (câu 21) đã vạch rõ thẩm quyền thuộc linh và thế tục.

2. Quyền Công Dân La Mã: Julius Caesar là một trong những người mở rộng quyền công dân La Mã cho các cư dân ngoài Ý. Điều này tạo ra một đặc ân pháp lý quan trọng. Sứ đồ Phao-lô đã sử dụng quyền công dân La Mã của mình (được thừa hưởng từ cha, có lẽ do công lao phục vụ đế chế) để bảo vệ chức vụ:

- “Phao-lô nói cùng họ rằng: họ đã đánh đòn chúng ta trước mặt mọi người, là người không xử đoán, và là quốc dân Rô-ma, rồi lại bỏ tù; và bây giờ họ lén thả chúng ta ra ư!… Những quan ấy nghe lời đó, thì sợ hãi vì đã đánh đòn hai người quốc dân Rô-ma.” (Công vụ 16:37-38).

- Quyền kháng cáo lên Sê-sa (Hoàng đế) của Phao-lô (Công vụ 25:11) đã đưa ông đến Rô-ma an toàn dưới sự bảo vệ của quân đội La Mã, mở ra cơ hội rao truyền Phúc Âm ngay tại trung tâm đế chế (Công vụ 28:30-31). Di sản pháp lý của Caesar, vô tình, đã trở thành công cụ bảo vệ cho sứ đồ vĩ đại của Đấng Christ.

1. Tiếng Hy Lạp Koine: Trước thời La Mã, Alexander Đại đế (Hy Lạp) đã truyền bá văn hóa Hy Lạp (Hellenization) khắp vùng Cận Đông. Khi La Mã (dưới thời Caesar và các hoàng đế sau) chinh phục các vùng đất Hy Lạp hóa, họ đã tiếp thu và duy trì tiếng Hy Lạp Koine như ngôn ngữ giao thương và hành chính phổ thông (lingua franca). Toàn bộ Tân Ước được viết bằng thứ tiếng Hy Lạp phổ thông này, không phải tiếng La-tinh hay Hê-bơ-rơ. Điều này cho phép Phúc Âm được đọc và hiểu rộng rãi khắp đế chế ngay từ bản gốc.

2. Tự Do Tôn Giáo Tương Đối: Chính sách của La Mã thường cho phép các dân tộc bị chinh phục giữ tôn giáo địa phương, miễn là họ tôn trọng sự thờ phượng Hoàng đế như một biểu tượng trung thành. Sự cứng rắn của người Do Thái và Cơ Đốc nhân trong việc từ chối tế lễ cho Hoàng đế đã dẫn đến nhiều cuộc bắt bớ, nhưng cũng cho thấy không gian ban đầu mà Phúc Âm có thể phát triển tương đối tự do trong khuôn khổ “Religio Licita” (Tôn giáo được cho phép) của người Do Thái.

1. Tin Cậy Vào Sự Tể Trị Của Đức Chúa Trời Trong Lịch Sử: Câu chuyện về Julius Caesar dạy chúng ta rằng Đức Chúa Trời hoàn toàn làm chủ lịch sử. Ngài có thể sử dụng những nhà lãnh đạo quyền lực nhất, thậm chí không biết Ngài, như những công cụ vô thức để thực hiện kế hoạch cứu rỗi toàn cầu của Ngài. “Lòng của vua ở trong tay Đức Giê-hô-va khác nào dòng nước chảy; Ngài làm nghiêng lệch nó bề nào tùy ý Ngài muốn.” (Châm ngôn 21:1). Điều này an ủi chúng ta giữa những biến động chính trị thế giới: Chúa vẫn ngự trị.

2. Sống Với Tư Cách Công Dân Hai Vương Quốc: Giống như các tín hữu thế kỷ đầu, chúng ta cũng sống dưới một chính quyền trần thế. Nguyên tắc “Vật gì của Sê-sa hãy trả cho Sê-sa” dạy chúng ta sống cách trách nhiệm, vâng phục chính quyền (Rô-ma 13:1-7), đóng thuế, và cầu nguyện cho người lãnh đạo (1 Ti-mô-thê 2:1-2). Đồng thời, chúng ta phải luôn ưu tiên trung thành tuyệt đối với Vương Quốc Đức Chúa Trời.

3. Sử Dụng Mọi Phương Tiện Có Sẵn Để Truyền Giáo: Đức Chúa Trời đã dùng hệ thống đường sá La Mã và ngôn ngữ Hy Lạp phổ thông để đưa Phúc Âm đi xa. Ngày nay, Ngài ban cho chúng ta internet, mạng xã hội, phương tiện di chuyển hiện đại. Chúng ta được kêu gọi sáng tạo và trung tín trong việc sử dụng những “công cụ” thời đại này để đem ánh sáng Phúc Âm đến mọi ngóc ngách.

4. Can Đảm Giữ Vững Đức Tin Giữa Áp Lực Văn Hóa: Các Cơ Đốc nhân đầu tiên đã từ chối thờ lạy Sê-sa. Ngày nay, chúng ta có thể đối mặt với áp lực thờ phượng “Sê-sa” hiện đại: chủ nghĩa vật chất, chủ nghĩa cá nhân cực đoan, hay các hệ tư tưởng đối nghịch với giá trị Kinh Thánh. Chúng ta cần sự khôn ngoan và can đảm để vừa sống hòa bình, vừa bất tuân khi nguyên tắc nền tảng của đức tin bị thách thức.

Julius Caesar, một nhân vật ngoại giáo, dường như rất xa lạ với câu chuyện cứu rỗi thánh. Tuy nhiên, qua nghiên cứu, chúng ta thấy di sản chính trị, quân sự và hành chính của ông đã vô tình dọn đường cho “sự viên mãn của thời gian”. Đế chế La Mã mà ông góp phần kiến tạo đã trở thành khung cảnh được Đức Chúa Trời sắm sẵn để Con Ngài giáng thế, chịu chết, sống lại và để Hội Thánh lan ra khắp đế chế một cách thuận lợi chưa từng có. Điều này không tôn vinh Caesar, nhưng làm sáng danh Đức Chúa Trời Toàn Năng, Đấng “làm cho muôn vật hiệp lại làm một” (Ê-phê-sô 1:10) và khiến mọi sự, kể cả những ý định của các nhà cai trị thế gian, phải phục vụ cho mục đích tối hậu của Ngài là cứu chuộc nhân loại qua Chúa Giê-xu Christ. Lịch sử thuộc về Ngài.