Quân đoàn La Mã là gì?

Trong hành trình tìm hiểu thế giới Kinh Thánh Tân Ước, chúng ta không thể bỏ qua bối cảnh lịch sử hùng vĩ và đầy quyền lực của Đế chế La Mã. Một trong những biểu tượng rõ nét nhất cho quyền lực ấy chính là Quân đoàn La Mã (Latin: Legio Romana). Hình ảnh những người lính La Mã không chỉ xuất hiện như những nhân vật phụ trong câu chuyện Phúc Âm, mà còn là những công cụ trong chương trình cứu rỗi nhiệm mầu của Đức Chúa Trời và là những hình mẫu đức tin đáng kinh ngạc. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát quân đoàn La Mã từ góc độ lịch sử, khảo cổ Kinh Thánh, và quan trọng hơn, rút ra những bài học thuộc linh sâu sắc cho Cơ Đốc nhân ngày nay.

Vào thời Chúa Giê-xu và các sứ đồ, Đế chế La Mã đang ở đỉnh cao quyền lực. Để cai trị một lãnh thổ rộng lớn từ châu Âu đến Trung Đông, họ dựa vào một quân đội chuyên nghiệp, có kỷ luật và được tổ chức cực kỳ bài bản. Đơn vị cơ bản và danh giá nhất của quân đội này chính là Quân đoàn (Legio).

• Cơ Cấu Tổ Chức: Một quân đoàn thời kỳ đầu Đế chế (thế kỷ 1 SCN) thường có biên chế khoảng 5,000 đến 6,000 binh sĩ. Họ được chia thành 10 cohort (tiểu đoàn), mỗi cohort lại có 6 centuria (trăm người, đội 100) với khoảng 80 lính chiến thực sự. Người chỉ huy một centuria được gọi là Centurion (Quan trăm, Đội trưởng). Đây là những sĩ quan kinh nghiệm, nòng cốt, thường xuất thân từ tầng lớp bình dân và thăng tiến nhờ năng lực. Danh xưng Hy Lạp trong Kinh Thánh cho chức vụ này là ἑκατοντάρχης (hekatontarchēs) hoặc κεντυρίων (kentyriōn), cả hai đều có nghĩa là "người chỉ huy một trăm".
• Hiện Diện Tại Giu-đê: Tỉnh Giu-đê, nơi Chúa Giê-xu thi hành chức vụ, nằm dưới sự cai trị của một quan tổng đốc La Mã (như Phi-lát). Để duy trì trật tự, đặc biệt trong các dịp lễ lớn khi dân chúng tụ tập đông đảo, La Mã thường điều động quân đội đóng tại các pháo đài như Tháp Antonia gần đền thờ. Các quân đoàn thường trực trong vùng (như Quân đoàn X Fretensis) có nhiệm vụ đàn áp các cuộc nổi loạn và thu thuế.

Kinh Thánh không mô tả chi tiết cơ cấu quân đoàn, nhưng lại tập trung vào các cuộc gặp gỡ cá nhân đầy ý nghĩa giữa các cá nhân trong quân đội La Mã với Đấng Christ và Hội Thánh đầu tiên.

1. Người Lính La Mã Dưới Chân Thập Tự Giá (Ma-thi-ơ 27:54, Mác 15:39, Lu-ca 23:47):
Đây là một trong những cảnh tượng mạnh mẽ nhất. Những người lính thực thi việc đóng đinh, chia nhau áo xống của Chúa (Thi-thiên 22:18 được ứng nghiệm), rồi sau cùng, chính “viên đội trưởng và những lính canh Đức Chúa Jêsus… đều sợ hãi cả thể, mà nói rằng: Thật người nầy là Con Đức Chúa Trời” (Ma-thi-ơ 27:54, Kinh Thánh TV 1925). Viên quan trăm (ἑκατοντάρχης) này, chứng kiến cơn động đất và mọi sự xảy ra, đã tuyên xưng đức tin. Ông là người ngoại bang đầu tiên trong phân đoạn Phúc Âm công nhận thân vị của Chúa Giê-xu, một lời tuyên bố xuất phát từ sự kinh khiếp và mặc khải.

2. Quan Trăm Thành Ca-bê-na-um: Một Đức Tin Khiến Chúa Kinh Ngạc (Ma-thi-ơ 8:5-13, Lu-ca 7:1-10):
Câu chuyện này cho thấy một quan trăm La Mã với đức tin khác thường. Ông hiểu rõ về thẩm quyền (ἐξουσία, exousia). Ông nói với Chúa Giê-xu: “Lạy Chúa, tôi chẳng đáng rước Chúa vào nhà; nhưng xin Chúa chỉ phán một lời, thì đầy tớ tôi được lành… Vì tôi ở dưới quyền người ta, tôi cũng có quân lính dưới quyền tôi; tôi biểu tên nầy rằng: Hãy đi! thì nó đi; biểu tên kia rằng: Hãy đến! thì nó đến…” (Ma-thi-ơ 8:8-9). Ông nhận biết thẩm quyền tuyệt đối trong lời phán của Chúa Giê-xu. Chúa đã khen ngợi đức tin này, và phán: “Quả thật, ta nói cùng các ngươi, ta chưa hề thấy ai trong dân Y-sơ-ra-ên có đức tin lớn dường ấy” (câu 10). Đây là bài học sâu sắc về việc hiểu và tin cậy vào thẩm quyền tuyệt đối của Lời Chúa.

3. Quan Trăm Cọt-nây: Người Mở Cửa Phúc Âm Cho Dân Ngoại (Công-vụ các Sứ-đồ 10):
Cọt-nây là “một đội trưởng của đạo binh gọi là Y-ta-li” (Công-vụ 10:1). Ông được mô tả là “người tin kính” cùng cả nhà, hay làm việc từ thiện và “cầu nguyện Đức Chúa Trời luôn” (câu 2). Dù chưa biết về Chúa Giê-xu, lòng kính sợ Chân Thần của ông đã được Đức Chúa Trời để ý. Sự hiện thấy của ông và của Sứ đồ Phi-e-rơ đã dẫn đến một bước ngoặt lịch sử: Phúc Âm chính thức được rao giảng cho dân ngoại, và Đức Thánh Linh giáng trên họ (Công-vụ 10:44-45). Quan trăm Cọt-nây trở thành bằng chứng cho thấy Đức Chúa Trời “chẳng hề vị nể ai” (câu 34), và Ngài tìm kiếm những người có lòng ngay thẳng dù ở trong bất kỳ thể chế hay dân tộc nào.

4. Các Quan Cai Ngục Ở Thành Phi-líp: Từ Hành Hình Đến Tân Sinh (Công-vụ 16:23-34):
Sau khi Phao-lô và Si-la bị đánh đòn, viên quan cai ngục (δεσμοφύλαξ, desmophylax – người giữ xiềng xích) được lệnh canh giữ họ cẩn thận. Trận động đất và phép lạ khiến ông suýt tự sát, nhưng được Phao-lô ngăn lại. Câu hỏi xúc động của ông: “Hỡi các chúa, tôi phải làm gì cho được cứu rỗi?” (câu 30) đã dẫn đến một trong những lời tuyên xưng đơn giản và rõ ràng nhất: “Hãy tin Đức Chúa Jêsus Christ, thì ngươi và cả nhà đều sẽ được cứu rỗi” (câu 31). Cả nhà ông đều tin, chịu phép báp-tem và vui mừng trong Chúa. Một viên chức trong bộ máy cai trị khắc nghiệt đã trở thành anh em trong gia đình Đức Chúa Trời.

Sự hiện diện của quân đoàn La Mã trong Kinh Thánh không phải là ngẫu nhiên. Nó cho chúng ta nhiều bài học quý giá:

1. Quyền Tể Trị Tuyệt Đối Của Đức Chúa Trời:
Đế chế La Mã với sức mạnh quân sự vô song, trên phương diện loài người, dường như nắm giữ vận mệnh của thế giới. Thế nhưng, Kinh Thánh cho thấy họ chỉ là “cái rìu” trong tay Chúa (Ê-sai 10:15). Chúa Giê-xu đã đối diện với Phi-lát, đại diện cho quyền lực ấy, và phán: “Ngươi không có quyền gì trên ta, nếu từ trên chẳng ban cho ngươi” (Giăng 19:11). Ngay cả quân đoàn hùng mạnh cũng nằm dưới quyền tể trị tối cao của Đức Chúa Trời. Điều này an ủi chúng ta rằng, dù thế giới có biến động, các thể chế có hùng mạnh đến đâu, Chúa vẫn đang cầm quyền. Lời tiên tri về sự hủy diệt thành Giê-ru-sa-lem năm 70 SCN bởi chính Quân đoàn La Mã của Chúa Giê-xu (Lu-ca 19:41-44) đã chứng minh điều đó.

2. Phúc Âm Vượt Trên Mọi Hàng Rào Văn Hóa Và Xã Hội:
Quân đội La Mã đại diện cho sự thống trị của ngoại bang, sự xa lạ về văn hóa và tôn giáo. Thế nhưng, Phúc Âm về Đấng Christ đã xuyên thủng mọi hàng rào ấy. Từ quan trăm Ca-bê-na-um (người có lẽ là lính đánh thuê cho vua Hê-rốt), đến Cọt-nây (lính chính quy La Mã), đến viên quan cai ngục (viên chức địa phương), tất cả đều được Chúa kéo đến với Ngài. Điều này nhắc nhở Hội Thánh ngày nay rằng ân điển Chúa không bị giới hạn bởi chủng tộc, địa vị, nghề nghiệp hay quá khứ. Chúng ta được gọi để đem Phúc Âm đến cho mọi người.

3. Đức Tin Thực Hành Trong Môi Trường Khó Khăn:
Các quan trăm này sống và làm việc trong môi trường đầy thử thách: bạo lực, thờ thần tượng, chủ nghĩa thực dụng. Thế nhưng, họ vẫn giữ được lòng kính sợ Chân Thần (Cọt-nhay), lòng nhân ái (quan trăm chữa lành đầy tớ), và sự công bình (quan trăm dưới thập tự giá nhận ra lẽ phải). Họ là tấm gương về việc sống đạo giữa đời, giữ vững phẩm giá và lương tâm ngay thẳng trong một hệ thống không tôn trọng những điều đó. Cơ Đốc nhân ngày nay cũng được kêu gọi để “sáng như đèn trong thế gian” (Phi-líp 2:15) giữa những áp lực của công sở, văn hóa và xã hội.

4. Hiểu Và Vâng Phục Thẩm Quyền Thuộc Linh:
Bài học từ quan trăm Ca-bê-na-um là then chốt. Ông hiểu rõ nguyên tắc thẩm quyền trong quân đội và áp dụng đúng vào đức tin nơi Chúa Giê-xu. Đức tin của Cơ Đốc nhân không phải là cảm xúc mơ hồ, mà là sự tin cậy tuyệt đối vào thẩm quyền của Lời Chúa (“xin Chúa chỉ phán một lời”). Chúng ta cần học để nhận biết, tôn trọng và vâng phục thẩm quyền của Đấng Christ trong mọi phương diện đời sống, tin rằng Lời Ngài có quyền năng biến đổi và chữa lành.

Quân đoàn La Mã, một biểu tượng của sức mạnh, trật tự và sự đàn áp trần gian, đã được Đức Chúa Trời sử dụng một cách kỳ diệu trong chương trình cứu rỗi của Ngài. Từ trong lòng thể chế ấy, Ngài đã gọi ra những “quan trăm của đức tin” – những người trở thành bằng chứng hùng hồn cho quyền năng Phúc Âm có thể biến đổi bất kỳ tấm lòng nào. Họ nhắc nhở chúng ta rằng Đức Chúa Trời không nhìn vào bề ngoài, địa vị hay quá khứ, mà nhìn vào tấm lòng (1 Sa-mu-ên 16:7).

Ngày nay, Cơ Đốc nhân được kêu gọi trở thành “chiến sĩ” trong một trận chiến thuộc linh (Ê-phê-sô 6:10-18). Chúng ta mặc lấy “áo giáp” thuộc linh, chiến đấu không phải với người ta, mà với các thế lực tối tăm. Bài học từ những người lính La Mã trong Kinh Thánh dạy chúng ta về đức tin mạnh mẽ, sự vâng lời tuyệt đối vào thẩm quyền Chúa, lòng can đảm sống đạo giữa đời, và niềm xác tintoàn bộ thế giới đều nằm trong bàn tay chủ quyền của Đức Chúa Trời chúng ta. Hãy bước đi trong đức tin như những “quan trăm” thuộc linh, tin cậy Lời Chúa và đem ánh sáng Phúc Âm vào mọi ngõ ngách của xã hội.

“Hãy vững vàng trong đức tin, hãy dạn dĩ, mạnh mẽ.” (1 Cô-rinh-tô 16:13)