Si-môn Nhiệt Thành
Trong danh sách mười hai sứ đồ của Chúa Giê-xu, có những tên tuổi quen thuộc như Phi-e-rơ, Giăng, hay Ma-thi-ơ, nhưng cũng có những nhân vật dường như khuất trong bóng tối của lịch sử, với rất ít thông tin được ghi lại. Một trong những nhân vật bí ẩn và thú vị đó là Si-môn, người được gọi là "Nhiệt Thành". Việc nghiên cứu về con người và biệt danh của ông không chỉ mở ra cánh cửa hiểu biết về bối cảnh chính trị-xã hội sôi động của Palestine thế kỷ thứ nhất, mà còn cho chúng ta những bài học sâu sắc về sự biến đổi, về ơn gọi và về bản chất của sự nhiệt thành thật sự trong vương quốc Đức Chúa Trời.
Trong cả bốn danh sách sứ đồ (Ma-thi-ơ 10:2-4, Mác 3:16-19, Lu-ca 6:14-16, và Công vụ 1:13), Si-môn luôn được nhắc đến với biệt hiệu đặc biệt. Sách Ma-thi-ơ và Mác gọi ông là "Si-môn người Ca-na-an" (Ματθαῖος 10:4: Σίμων ὁ Καναναῖος). Tại đây, chúng ta cần hiểu rõ từ ngữ. "Ca-na-an" trong tiếng Hy Lạp (ὁ Καναναῖος - *ho Kananaios*) không ám chỉ dân cư xứ Ca-na-an thời Cựu Ước, mà là phiên âm của từ A-ram **Qan'ana** (קנאןא), có nghĩa là "người nhiệt thành" (zealot). Sách Lu-ca dịch rõ nghĩa này ra cho độc giả Hy Lạp của mình, gọi ông là "Si-môn gọi là Nhiệt Thành" (Ζηλωτὴς - *Zēlōtēs*) (Lu-ca 6:15, Công vụ 1:13).
Vậy, "Nhiệt Thành" (Zealot) ở đây nghĩa là gì? Vào thời Chúa Giê-xu, từ này có thể mang hai lớp nghĩa:
1. Nghĩa rộng (Tôn giáo - Tâm linh): Chỉ một người có lòng nhiệt thành mãnh liệt cho Đức Chúa Trời và luật pháp của Ngài, theo gương của họ Phinê-a (Dân số ký 25:11) hay Ê-li (1 Các Vua 19:10). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ tương đương là **Qanna** (קַנָּא), cũng mang nghĩa "ghen tương" hay "sốt sắng", và chính Đức Chúa Trời cũng được mô tả là "Đức Chúa Trời kỵ tà" (Ê-xơ-chi-ên 39:25).
2. Nghĩa hẹp (Chính trị - Vũ trang): Chỉ một thành viên của phong trào **Zealot** (nhóm Nhiệt Thành), một đảng phái chính trị-militant nổi lên mạnh mẽ vào khoảng giữa thế kỷ thứ nhất, chủ trương dùng vũ lực để lật đổ ách thống trị của La Mã, tin rằng chỉ có Đức Chúa Trời là Vua của dân Y-sơ-ra-ên. Họ là nhân tố chính trong cuộc khởi nghĩa Do Thái (66-70 SCN) dẫn đến sự sụp đổ của đền thờ.
Khó có thể xác định chắc chắn Si-môn thuộc về đảng phái vũ trang này trước khi theo Chúa, vì phong trào này chỉ thực sự định hình rõ ràng sau thời điểm Chúa thăng thiên. Tuy nhiên, biệt danh của ông chắc chắn cho thấy ông là một người có tinh thần quốc gia mãnh liệt, lòng nhiệt thành với luật pháp Môi-se, và một khát vọng về sự giải phóng dân tộc. Ông có lẽ đã từng là một nhà cách mạng ôn hòa hay cực đoan, mong chờ một Đấng Mê-si-a chính trị sẽ lãnh đạo cuộc nổi dậy.
Sự hiện diện của Si-môn trong nhóm mười hai là một minh chứng hùng hồn cho ân điển và sự kêu gọi vượt trên mọi ranh giới của Chúa Giê-xu. Hãy quan sát danh sách sứ đồ, chúng ta thấy những cặp đối lập đáng kinh ngạc:
- Ma-thi-ơ (Lê-vi): Một người thâu thuế, làm việc cho đế quốc La Mã, bị đồng bào mình khinh ghét và xem như kẻ phản bội, tay sai của ngoại bang.
- Si-môn Nhiệt Thành: Một người nhiệt thành với quốc gia, ghét sự cai trị của La Mã, và có lẽ từng coi những người thâu thuế như Ma-thi-ơ là kẻ thù cần thanh trừng.
Thật khó tưởng tượng một cảnh tượng nào nghịch lý hơn: một cựu chiến sĩ cách mạng và một cựu công chức của chính quyền đô hộ, cùng ngồi chung một bàn, cùng đi chung một đường, cùng học chung dưới chân một Thầy. Điều này phá vỡ mọi khuôn mẫu chính trị và xã hội. Chúa Giê-xu đã tạo nên một cộng đồng mới – Hội Thánh – nơi những hận thù, thành kiến, và dị biệt cũ bị tan biến trong tình yêu và mục đích chung của Ngài. Sứ đồ Phao-lô sau này đã diễn giải chân lý này: "Tại đây không còn phân biệt người Gờ-réc hay người Giu-đa, người chịu cắt bì hay người không chịu cắt bì, người dã man hay người Sy-the, người tôi mọi hay người tự chủ; nhưng Đấng Christ là mọi sự trong mọi người." (Cô-lô-se 3:11).
Không có ghi chép nào về những lời nói hay hành động cá nhân của Si-môn trong các sách Phúc Âm. Sự im lặng của Kinh Thánh về ông lại là một bài giảng mạnh mẽ. Nó cho thấy sự biến đổi trọn vẹn và sự hòa nhập hoàn toàn của ông vào cộng đồng môn đồ. Ông không còn là một nhân vật độc lập với tư tưởng chính trị riêng biệt, mà đã trở thành một phần của nhóm "mười hai", cùng chia sẻ sứ mệnh chung.
Chúng ta có thể hình dung hành trình đức tin của ông:
1. Sự Kêu Gọi: Cũng như các môn đồ khác, Si-môn đã đáp lại tiếng gọi "Hãy theo ta" của Chúa Giê-xu. Tiếng gọi đó đã vượt lên trên mọi toan tính chính trị của ông. Ông nhận ra rằng vương quốc Đức Chúa Trời mà Chúa Giê-xu rao giảng không giống với vương quốc trần gian mà ông từng mơ ước.
2. Sự Tái Định Hướng Lòng Nhiệt Thành: Đây có lẽ là sự biến đổi cốt lõi. Lòng nhiệt thành của ông không bị dập tắt, nhưng được thanh lọc và hướng dẫn. Thay vì nhiệt thành cho một quốc gia thể chế, ông học cách nhiệt thành cho Nước Trời. Thay vì căm ghét kẻ thù La Mã, ông học bài học "hãy yêu kẻ thù nghịch" (Ma-thi-ơ 5:44). Lòng sốt sắng từng khiến ông muốn dùng gươm giáo giờ đây được chuyển hóa thành lòng sốt sắng rao truyền Phúc Âm hòa bình (Ê-phê-sô 6:15).
3. Sự Hiện Diện Sau Phục Sinh và Trong Hội Thánh Ban Đầu: Si-môn vẫn trung tín ở lại với các sứ đồ khác sau khi Chúa bị bắt (mặc dù mọi người đều chạy trốn), và ông là một trong những nhân chứng về sự phục sinh của Chúa. Ông có mặt trong phòng cao khi Chúa Thánh Linh giáng lâm (Công vụ 2:1). Tên ông được nhắc lại trong Công vụ 1:13, khẳng định vị trí không thay đổi của ông trong nền tảng Hội Thánh.
Kinh Thánh không ghi lại công tác sau này hay sự tử đạo của Si-môn. Tuy nhiên, các truyền thuyết từ Hội Thánh đầu tiên (như của Eusebius) cho rằng ông đã rao giảng Phúc Âu ở nhiều nơi, có thể là Ai Cập, Bắc Phi, hoặc thậm chí cùng với Giu-đe (không phải Ích-ca-ri-ốt) đến Ba Tư. Truyền thống phổ biến nhất cho rằng ông đã chịu tử đạo bằng cách bị cưa đôi người. Dù không thể xác thực bằng Kinh Thánh, những truyền thuyết này phản ánh niềm tin của Hội Thánh sơ khai về lòng trung thành và sự nhiệt thành đến cùng của vị sứ đồ đặc biệt này cho Đấng Christ.
Cuộc đời âm thầm nhưng mạnh mẽ của Si-môn Nhiệt Thành để lại cho chúng ta nhiều bài học quý giá:
1. Chúa Gọi và Dùng Những Con Người Đa Dạng: Chúa Giê-xu không tìm kiếm những người đồng nhất. Ngài kêu gọi ngư dân, người thâu thuế, nhà cách mạng... Điều này khích lệ chúng ta rằng dù xuất thân, quá khứ, tính cách hay quan điểm chính trị-xã hội của chúng ta thế nào, Chúa vẫn có thể kêu gọi, biến đổi và sử dụng chúng ta trong vương quốc của Ngài. Ân điển Ngài đủ rộng cho tất cả.
2. Lòng Nhiệt Thành Cần Được Hướng Đúng Đắn: Lòng nhiệt thành tự thân nó không xấu. Thánh Kinh kêu gọi chúng ta: "Lấy lòng sốt sắng, sốt sáng mà hầu việc Chúa" (Rô-ma 12:11). Vấn đề nằm ở đối tượng và phương cách. Si-môn học cách chuyển hướng lòng nhiệt thành từ một mục tiêu trần tục (đánh đuổi La Mã) sang một mục tiêu thiên thượng (rao truyền Phúc Âm). Chúng ta cần xét lại: lòng nhiệt thành của mình đang đổ vào điều gì? Có phải cho danh Chúa và vương quốc Ngài, hay cho một ý thức hệ, một đảng phái, hay thậm chí cho chính sự phát triển của cá nhân, gia đình mình?
3. Sức Mạnh Của Phúc Âm Để Hòa Giải: Hình ảnh Si-môn và Ma-thi-ơ bên nhau là một kiểu mẫu cho sự hòa giải mà Phúc Âm có thể thực hiện. Trong Hội Thánh và gia đình đức tin, có thể tồn tại những khác biệt sâu sắc về quan điểm chính trị, xã hội, hay văn hóa. Nhưng trong Đấng Christ, chúng ta được kêu gọi vượt lên trên những khác biệt ấy, yêu thương và hiệp một trong sự phục vụ Chúa. "Vì Ngài là sự hòa bình của chúng ta" (Ê-phê-sô 2:14).
4. Sự Trung Tín Trong Vai Trò Âm Thầm: Không phải ai cũng được gọi để trở thành một Phi-e-rơ hay Giăng nổi bật. Si-môn đã trung tín trong vai trò là một thành viên của nhóm mười hai, dù không lên tiếng hay được chép công trạng riêng. Sự phục vụ trung tín, âm thầm trong Hội Thánh địa phương – dạy học trò, thăm viếng, cầu nguyện, khích lệ – đều có giá trị vô cùng trước mặt Đức Chúa Trời. Mỗi chúng ta là một chi thể quan trọng trong thân của Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 12:12-27).
Si-môn Nhiệt Thành, từ một con người có lẽ từng mang trong mình ngọn lửa của sự căm thù và khát vọng cách mạng, đã được Chúa Giê-xu biến đổi thành một sứ đồ nhiệt thành cho Phúc Âm của sự hòa bình và hòa giải. Ông đại diện cho sự thật rằng Đấng Christ đến không phải để củng cố các ý thức hệ trần gian, mà để thiết lập một vương quốc thuộc linh vượt trên tất cả, kêu gọi mọi người vào một sự hiệp nhất mới trong huyết Ngài.
Ước mong mỗi chúng ta, khi nhìn vào gương của Si-môn, sẽ để Chúa Thánh Linh thanh luyện và hướng dẫn mọi sự nhiệt thành trong lòng mình, hầu cho chúng ta cũng có thể trở nên những "Si-môn Nhiệt Thành" của thời đại mình – nhiệt thành yêu mến Chúa, nhiệt thành gìn giữ sự hiệp một của Thánh Linh, và nhiệt thành rao truyền Phúc Âm cứu rỗi cho một thế giới đầy chia rẽ và hận thù. "Hãy sốt sắng về các ân tứ thiêng liêng" (1 Cô-rinh-tô 14:1).