Phoebe Là Ai Trong Kinh Thánh?
Trong bức tranh rộng lớn về Hội Thánh đầu tiên, có những nhân vật nổi bật như các sứ đồ Phao-lô, Phi-e-rơ, hay Giăng. Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng dành những nét vẽ quan trọng cho các tín hữu phục vụ âm thầm nhưng lại đóng vai trò then chốt trong công tác truyền bá Phúc Âm. Một trong những nhân vật như vậy là Phoebe (Phi-bê), một người nữ được Sứ đồ Phao-lô giới thiệu với lời lẽ đầy trân trọng và cho thấy một chức vụ quan trọng. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá về con người, chức vụ và bài học thuộc linh từ Phoebe, dựa trên duy nhất phân đoạn Kinh Thánh nói về bà trong Rô-ma 16:1-2.
Phoebe chỉ được nhắc đến một lần duy nhất trong toàn bộ Kinh Thánh, đó là trong lời chào cuối thư của Sứ đồ Phao-lô gửi cho Hội Thánh tại Rô-ma. Điều này khiến cho lời giới thiệu về bà càng trở nên đặc biệt và hàm chứa nhiều ý nghĩa.
Rô-ma 16:1-2 (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925): "Ta gởi gắm cho anh em Phoebe, là chị em chúng ta, người làm chấp sự của Hội thánh Xen-cơ-rê, hầu cho anh em hãy vì Chúa mà tiếp rước người một cách xứng đáng với các thánh đồ, và hãy giúp đỡ người trong mọi dịp mà người sẽ có cần đến anh em; vì chính người đã giúp đỡ nhiều kẻ, và cũng đã giúp đỡ tôi nữa."
Đây không phải chỉ là một lời chào thông thường, mà là một bức thư giới thiệu chính thức. Phoebe chính là người mang bức thư Rô-ma quan trọng này từ Cô-rinh-tô (nơi Phao-lô viết thư) đến cho các tín hữu tại Rô-ma. Việc Phao-lô giao phó một công văn thần học trọng đại như vậy cho bà đã nói lên sự tin cậy tuyệt đối mà ông dành cho Phoebe.
Trong chỉ hai câu Kinh Thánh ngắn ngủi, Phao-lô đã dùng ba danh xưng quan trọng để mô tả Phoebe, mỗi danh xưng mở ra một góc nhìn về chức vụ của bà.
1. "Chị Em Chúng Ta" (ἀδελφή - adelphē):
Trước hết, Phoebe được gọi là "chị em". Từ Hy Lạp adelphē này nhấn mạnh mối liên hệ thuộc linh sâu sắc trong gia đình của Đức Chúa Trời. Bà không phải là một người xa lạ, mà là một phần của thân thể Đấng Christ, có chung đức tin, chung sự kêu gọi, và chung sự thừa kế với mọi tín hữu. Điều này đặt nền tảng cho mọi sự phục vụ của bà: phục vụ trong tình yêu thương gia đình.
2. "Người Làm Chấp Sự Của Hội Thánh Xen-cơ-rê" (διάκονος - diakonos):
Đây là danh xưng quan trọng nhất, gây nhiều tranh luận và cũng mặc khải nhiều nhất. Từ Hy Lạp diakonos được dịch là "chấp sự". Cùng một từ gốc này được dùng cho:
- Chức vụ chấp sự (I Ti-mô-thê 3:8, 12).
- Chính Đấng Christ trong vai trò "người đầy tớ" (Rô-ma 15:8).
- Phao-lô và A-bô-lô với tư cách là "người giúp việc" (I Cô-rinh-tô 3:5).
- Các thiên sứ như "kẻ hầu việc" (Hê-bơ-rơ 1:14).
Việc Phao-lô dùng từ diakonos mà không có bất kỳ sự phân biệt nào cho thấy Phoebe đã đảm nhận một chức vụ được công nhận chính thức trong Hội Thánh tại Xen-cơ-rê. Xen-cơ-rê là hải cảng chính của thành Cô-rinh-tô, một nơi nhộn nhịp, đa văn hóa. Hội Thánh tại đây có lẽ rất đa dạng và cần sự phục vụ thiết thực. Phoebe, với tư cách là "chấp sự", có thể đã tham gia vào các công tác như phân phát cứu tế cho người nghèo, chăm sóc bệnh nhân, tiếp đón khách lạ - những công việc thiết yếu được nêu trong tiêu chuẩn chấp sự (I Ti-mô-thê 3:8-13).
3. "Người Bảo Trợ/ Người Giúp Đỡ" (πρόστατις - prostatis):
Đây là từ then chốt trong câu 2: "vì chính người đã giúp đỡ nhiều kẻ, và cũng đã giúp đỡ tôi nữa." Từ Hy Lạp prostatis là một từ mạnh mẽ, mang nghĩa "người đứng đầu", "người bảo trợ", "người bảo vệ", hay "người lãnh đạo hỗ trợ". Trong văn hóa Hy-La, từ này thường được dùng cho những người có địa vị, nguồn lực và uy tín để đỡ đầu, bảo vệ và tài trợ cho người khác. Phao-lô thừa nhận chính mình cũng là một trong những người được Phoebe bảo trợ. Điều này cho thấy bà có lẽ là một phụ nữ có phương tiện, địa vị xã hội nhất định, và đã sử dụng những điều đó một cách hào phóng để hỗ trợ công việc Chúa, kể cả cho chính vị sứ đồ vĩ đại.
Từ ba danh xưng trên, chúng ta có thể phác họa hình ảnh một Phoebe với những phẩm chất nổi bật:
1. Một Tín Hữu Trung Tín (Chị Em): Nền tảng của mọi sự phục vụ là mối tương giao cá nhân với Chúa Giê-xu Christ và sự hiệp một với Hội Thánh.
2. Một Tôi Tớ Khiêm Nhường (Chấp Sự): Bà sẵn sàng đảm nhận công việc phục vụ thực tế, có thể là những việc không hào nhoáng nhưng thiết yếu cho sự sống còn và chứng nhân của Hội Thánh. Tinh thần diakonos của bà phản chiếu tinh thần của Chúa Giê-xu: "Con người đến không phải để được hầu việc, nhưng để hầu việc" (Mác 10:45).
3. Một Nhà Lãnh Đạo Và Bảo Trợ Có Ảnh Hưởng (Prostatis): Phoebe không thụ động. Bà chủ động sử dụng năng lực, nguồn lực và ảnh hưởng của mình để thúc đẩy công việc Nhà Chúa. Bà là "người giúp đỡ nhiều kẻ", cho thấy tầm ảnh hưởng rộng rãi và lòng rộng rãi của bà.
4. Một Sứ Giả Đáng Tin Cậy: Việc được giao phó bức thư Rô-ma cho thấy bà là người thông minh, đáng tin cậy, hiểu biết về giáo lý (để có thể giải thích nếu cần), và can đảm (cuộc hành trình từ Cô-rinh-tô đến Rô-ma vào thế kỷ thứ nhất đầy rủi ro).
Gương của Phoebe không chỉ là một câu chuyện lịch sử, mà còn là một khuôn mẫu sống động cho Hội Thánh và từng cá nhân tín hữu hôm nay.
1. Đánh Giá Lại Quan Niệm Về "Chức Vụ":
Thông thường, chúng ta đề cao những chức vụ giảng dạy, lãnh đạo trước công chúng. Phoebe nhắc nhở chúng ta rằng chức vụ phục vụ thực tế (diakonia) là một chức vụ thiêng liêng, được Kinh Thánh công nhận và cần thiết. Công việc chăm sóc, quản lý, tổ chức, hỗ trợ… đều là sự phục vụ Chúa khi được làm với lòng yêu mến Ngài (Cô-lô-se 3:23-24).
2. Sử Dụng Nguồn Lực Cá Nhân Cho Vương Quốc Đức Chúa Trời:
Phoebe có lẽ có tiền bạc, địa vị. Bà đã dùng điều đó làm prostatis. Mỗi chúng ta đều có những "nguồn lực" riêng: tài chính, thời gian, kỹ năng chuyên môn, mối quan hệ, kinh nghiệm sống. Bài học từ Phoebe thách thức chúng ta tự hỏi: Tôi đang sử dụng những nguồn lực Chúa ban để bảo trợ, hỗ trợ và thúc đẩy công việc Nhà Chúa như thế nào? Đó có thể là hỗ trợ một nhà truyền giáo, tài trợ cho một dự án Cơ Đốc, hay đơn giản là dùng kỹ năng nấu ăn để tổ chức một bữa tiệc cho Hội Thánh.
3. Sự Dạn Dĩ Trong Đức Tin:
Phoebe không ngại đảm nhận một nhiệm vụ quan trọng và đầy thách thức (mang thư đến Rô-ma). Đời sống Cơ Đốc đôi khi cần sự dạn dĩ thánh khiết để bước ra khỏi vùng an toàn, nhận lấy những trách nhiệm mới vì cớ Phúc Âm, dù chúng ta là nam hay nữ.
4. Xây Dựng Văn Hóa Ghi Nhận Và Tri Ân Trong Hội Thánh:
Phao-lô đã công khai ghi nhận và tri ân công lao của Phoebe trước mặt cả Hội Thánh Rô-ma. Hội Thánh ngày nay cần học theo gương này để công nhận và khích lệ những "Phoebe" hiện đại - những người phục vụ âm thầm, trung tín trong các công tác thực tế, là cột sống của nhiều chức vụ.
5. Người Nữ Trong Công Việc Nhà Chúa:
Phoebe là một bằng chứng Kinh Thánh rõ ràng về việc người nữ được Chúa kêu gọi và sử dụng trong những chức vụ quan trọng, được công nhận chính thức. Bà là chấp sự, là nhà bảo trợ, và là sứ giả. Điều này khích lệ các chị em tin rằng Chúa có một chương trình và chức vụ đặc biệt cho họ trong thân thể Đấng Christ, và kêu gọi Hội Thánh tạo không gian để những ân tứ đó được phát huy.
Phoebe có thể chỉ được nhắc đến trong hai câu Kinh Thánh, nhưng hình ảnh về bà lại vô cùng sống động và đầy cảm hứng. Bà là một tín hữu trung tín, một chấp sự tận tụy, một nhà bảo trợ hào phóng, và một sứ giả đáng tin cậy. Bà phá vỡ mọi khuôn mẫu cứng nhắc về vai trò và phá vỡ sự phân biệt giữa "chức vụ thuộc linh" và "công việc thực tế".
Trong bàn tay Chúa, một người nữ bình thường tại cảng Xen-cơ-rê đã trở thành một mắt xích không thể thiếu trong việc truyền bá Phúc Âm và hỗ trợ Sứ đồ Phao-lô. Câu chuyện của bà nhắc nhở mỗi chúng ta rằng: Không có sự phục vụ nào là nhỏ bé trong Vương Quốc Đức Chúa Trời. Dù chúng ta được kêu gọi làm "chấp sự" trong nghĩa chính thức hay không, thì tinh thần phục vụ (diakonia) và tinh thần bảo trợ (prostatis) vẫn là cốt lõi của đời sống Cơ Đốc. Ước gì Hội Thánh ngày nay được tràn đầy những "Phoebe" - những con người sẵn sàng dùng tất cả những gì mình có và mình là để phục vụ Chúa và giúp đỡ nhiều người, hầu cho Danh Chúa được cả sáng.
"Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm." (I Cô-rinh-tô 10:31). Phoebe đã sống như vậy, và đó là di sản thuộc linh quý báu bà để lại cho chúng ta hôm nay.