Liệu pháp EMDR có phải là điều một tín đồ Cơ Đốc có thể cân nhắc?

Trong hành trình đức tin, con cái Chúa không chỉ đối diện với những tranh chiến thuộc linh mà còn mang những vết thương lòng từ những trải nghiệm đau thương (trauma) trong quá khứ. Những ký ức đau buồn này có thể trở thành "cái gai trong thịt" (2 Cô-rinh-tô 12:7), cản trở sự tăng trưởng thuộc linh và hưởng thụ sự bình an mà Chúa hứa ban. Giữa bối cảnh đó, Liệu pháp Giải mẫn cảm và Tái xử lý qua Chuyển động Mắt (Eye Movement Desensitization and Reprocessing - EMDR) đã nổi lên như một công cụ trị liệu tâm lý được khoa học công nhận. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu về EMDR dưới lăng kính Kinh Thánh, để tìm câu trả lời: Liệu đây có phải là điều một tín đồ Cơ Đốc có thể cầu xin sự khôn ngoan từ Chúa để cân nhắc?

Hiểu Biết Căn Bản Về Liệu Pháp EMDR

EMDR được Tiến sĩ Francine Shapiro phát triển vào cuối những năm 1980. Cốt lõi của liệu pháp này dựa trên giả thuyết rằng nhiều vấn đề sức khỏe tâm thần bắt nguồn từ những ký ức đau thương chưa được xử lý đúng cách, bị "mắc kẹt" trong hệ thống thần kinh. Quá trình trị liệu EMDR giúp "tái xử lý" (reprocess) những ký ức này, cho phép não bộ kết nối chúng với các mạng lưới thông tin lành mạnh hơn, từ đó giảm bớt sự đau khổ về cảm xúc và thay đổi những niềm tin tiêu cực về bản thân (ví dụ: "Tôi là người vô giá trị", "Tôi không an toàn") thành những niềm tin tích cực và thích ứng hơn ("Tôi có giá trị", "Tôi có thể giữ mình an toàn").

Một yếu tố đặc trưng của EMDR là việc sử dụng kích thích hai bên (bilateral stimulation), thường là chuyển động mắt theo hướng dẫn của nhà trị liệu, nhưng cũng có thể là gõ nhẹ (tapping) hoặc âm thanh luân phiên hai bên tai. Cơ chế này được cho là hỗ trợ quá trình xử lý thông tin tự nhiên của não bộ, tương tự như những gì xảy ra trong giấc ngủ REM (giai đoạn mắt chuyển động nhanh) - thời điểm não bộ củng cố và xử lý ký ức.

Lăng Kính Kinh Thánh: Sự Chữa Lành Toàn Diện Và Chân Lý Giải Phóng

Kinh Thánh trình bày một Đức Chúa Trời quan tâm đến sự toàn vẹn (shalom) của con người trên mọi phương diện: linh, hồn, và thân thể (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:23). Danh xưng "Giê-hô-va Rô-phi" - "Đức Giê-hô-va là Đấng chữa bịnh cho ngươi" (Xuất Ê-díp-tô Ký 15:26) cho thấy bản tính chữa lành của Ngài. Sự chữa lành này không loại trừ những thương tổn trong tâm trí và cảm xúc.

Chúa Giê-xu Christ, trong chức vụ trên đất, đã thể hiện sự quan tâm đến những đau khổ tâm lý. Ngài an ủi những tấm lòng tan vỡ và công bố sự tự do cho những tâm hồn bị giam cầm (Lu-ca 4:18). Khi nói: "Nếu các ngươi hằng ở trong đạo ta, thì thật là môn đồ ta; các ngươi sẽ biết lẽ thật, và lẽ thật sẽ buông tha các ngươi." (Giăng 8:31-32), Chúa Giê-xu đề cao sức mạnh giải phóng của chân lý (alētheia - ἀλήθεια). Mục đích của EMDR là giúp một người đối diện với "sự thật" đầy đau đớn của ký ức tổn thương trong một môi trường an toàn, và "tái xử lý" nó để chân lý hiện tại ("Tôi đã sống sót", "Tội lỗi thuộc về người làm, không thuộc về tôi") có thể được ghi nhận và giải phóng họ khỏi những phản ứng cảm xúc và thể chất tự động.

Trong thư Rô-ma, Sứ đồ Phao-lô khuyên: "Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình, để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào." (Rô-ma 12:2). Từ Hy Lạp được dịch là "tâm thần" ở đây là nous (νοῦς), chỉ về trí óc, sự hiểu biết, tâm trí. Sự "đổi mới" (anakainōsis - ἀνακαίνωσις) này là một tiến trình. Việc xử lý và chữa lành những ký ức tổn thương có thể được xem như một phần của tiến trình đổi mới tâm trí, giúp tín hữu có thể phân biệt ý muốn tốt lành của Chúa cách rõ ràng hơn, thay vì bị che khuất bởi những tiếng nói dối từ quá khứ.

Những Cân Nhắc Và Lưu Ý Quan Trọng Cho Tín Đồ Cơ Đốc

Mặc dù cơ chế sinh học thần kinh của EMDR có vẻ trung lập, việc áp dụng nó trong thực tế cần được xem xét dưới sự soi dẫn của Kinh Thánh và sự khôn ngoan từ Chúa.

1. Thế Giới Quan Và Niềm Tin Cốt Lõi: EMDR liên quan đến việc xác định và thách thức những "niềm tin tiêu cực" (negative cognitions). Đối với Cơ Đốc nhân, hệ quy chiếu tối thượng để đánh giá niềm tin phải là Lời Chúa. Một nhà trị liệu không hiểu hoặc tôn trọng thế giới quan Cơ Đốc có thể vô tình củng cố những niềm tin trái ngược với Kinh Thánh (ví dụ: thuyết định mệnh, chủ nghĩa cá nhân cực đoan). Ngược lại, một nhà trị liệu am hiểu có thể giúp khách hàng Cơ Đốc tiếp cận những niềm tin tích cực dựa trên sự thật của Đức Chúa Trời (ví dụ: thay vì chỉ "Tôi đủ tốt", có thể là "Tôi được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời và được Ngài yêu thương vô điều kiện").

2. Nguồn Lực Chữa Lành Tối Thượng: Tín hữu phải luôn xác định rõ: Chúa là Đấng Chữa Lành tối thượng. EMDR hay bất kỳ liệu pháp tâm lý nào chỉ là một công cụ (tool) mà Chúa có thể sử dụng trong sự chủ quyền của Ngài, tương tự như cách Ngài dùng bác sĩ và thuốc men để chữa lành thân thể. Sự nguy hiểm nằm ở chỗ đặt niềm tin cứu rỗi vào công cụ thay vì Đấng Tạo Hóa. "Hãy phó thác đường lối mình cho Đức Giê-hô-va, và nhờ cậy nơi Ngài, thì Ngài sẽ làm thành việc ấy." (Thi-thiên 37:5).

3. Vấn Đề Tâm Linh Thực Sự: Kinh Thánh cảnh báo về những "dấu vết thương tổn của tâm hồn" (Châm Ngôn 18:14) và cũng nói đến những sự áp bức thuộc linh. Cần có sự phân biệt khôn ngoan, đôi khi với sự hỗ trợ của mục sư hay người dẫn dắt thuộc linh trưởng thành, giữa tổn thương tâm lý cần trị liệu và sự áp bức tâm linh cần sự giải cứu, ăn năn, hoặc đuổi quỷ trong danh Chúa Giê-xu. Hai điều này có thể đan xen, nhưng không loại trừ lẫn nhau. Một cách tiếp cận toàn diện là cần thiết.

Ứng Dụng Thực Tế: Hành Trình Cân Nhắc Và Áp Dụng

Nếu một tín đồ đang cân nhắc EMDR, đây có thể là một hành trình thực tế dựa trên sự khôn ngoan từ Kinh Thánh:

1. Cầu Nguyện Và Tìm Kiếm Sự Dẫn Dắt: Bước đầu tiên và quan trọng nhất là trình dâng nhu cầu này lên Chúa. Hãy cầu xin sự khôn ngoan (Gia-cơ 1:5) và sự bình an để làm kim chỉ nam cho quyết định (Cô-lô-se 3:15). Tham khảo ý kiến từ những người lãnh đạo thuộc linh tin cậy.

2. Lựa Chọn Nhà Trị Liệu Cẩn Thận: Tìm kiếm một nhà trị liệu được chứng nhận về EMDR và, lý tưởng nhất, là người có hiểu biết hoặc tôn trọng đức tin Cơ Đốc của bạn. Đừng ngần ngại đặt câu hỏi về quan điểm và phương pháp tiếp cận của họ trong buổi tư vấn đầu tiên.

3. Tích Hợp Với Đời Sống Thuộc Linh: Xem EMDR như một phần của hành trình chữa lành rộng lớn hơn. Tiếp tục duy trì những kỷ luật thuộc linh căn bản: đọc và suy ngẫm Lời Chúa, cầu nguyện, thờ phượng, và giao tiếp với Hội Thánh. Những câu Kinh Thánh về sự bình an (Phi-líp 4:6-7), tình yêu thương của Chúa (Rô-ma 8:38-39), và sự an toàn trong Ngài (Thi-thiên 91) có thể trở thành những "nguồn lực tích cực" mạnh mẽ được củng cố trong quá trình trị liệu.

4. Nuôi Dưỡng Cộng Đồng Và Sự Trách Nhiệm: Đừng đi một mình. Hãy chia sẻ hành trình của bạn với một người bạn tin cậy hoặc nhóm nhỏ trong Hội Thánh để được hỗ trợ, cầu nguyện và khích lệ (Ga-la-ti 6:2).

Kết Luận: Sự Khôn Ngoan Từ Trên Cao Và Con Đường Chữa Lành

Liệu pháp EMDR, xét trên phương diện là một công cụ trị liệu tâm lý dựa trên cơ chế xử lý thông tin của não bộ, không tự nó mâu thuẫn với niềm tin Cơ Đốc. Trái lại, nó có thể được xem như một trong nhiều cách mà sự khôn ngoen chung (common grace) của Đức Chúa Trời ban cho nhân loại để hiểu và chữa lành những tổn thương tâm lý phức tạp.

Tuy nhiên, việc một tín đồ Cơ Đốc có nên theo đuổi EMDR hay không là một quyết định cá nhân cần được cân nhắc cẩn thận trong sự cầu nguyện, tìm kiếm Lời Chúa, và sự hướng dẫn của Đức Thánh Linh. Mục đích tối thượng không phải là chỉ giảm bớt triệu chứng, mà là sự chữa lành toàn diện để chúng ta có thể "ca ngợi sự vinh hiển của Ngài" (Ê-phê-sô 1:12), phục vụ Ngài và yêu thương người lân cận cách trọn vẹn hơn, với một tấm lòng được chữa lành và một tâm trí được đổi mới.

Hãy nhớ lời hứa của Chúa cho những ai tìm kiếm Ngài trong mọi nẻo đường, kể cả trên con đường phục hồi tâm lý: "Đức Giê-hô-va ở gần những người có lòng đau thương, và cứu kẻ nào có tâm hồn thống hối." (Thi-thiên 34:18). Dù bạn quyết định thế nào, hãy bước đi trong đức tin rằng Đấng đã bắt đầu công việc tốt lành trong bạn sẽ tiếp tục làm cho đến ngày của Đức Chúa Jêsus Christ (Phi-líp 1:6).