Các Hình Thức Kiêng Ăn Trong Kinh Thánh: Ý Nghĩa Thuộc Linh Và Ứng Dụng Thực Tế
Trong đời sống Cơ Đốc hiện đại, thực hành kiêng ăn (fasting) thường bị hiểu lầm, bỏ qua hoặc thực hành một cách hình thức mà thiếu đi sự hiểu biết thấu đáo về nền tảng Kinh Thánh và mục đích thuộc linh sâu xa. Kiêng ăn không đơn thuần là một kỹ thuật tôn giáo hay phương pháp ăn kiêng để cải thiện sức khỏe thể chất; trước hết và quan trọng nhất, đó là một kỷ luật thuộc linh được Chúa ban cho để con dân Ngài tìm kiếm mặt Ngài, hạ mình xuống và mở lòng mình ra trọn vẹn cho sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát các hình thức kiêng ăn khác nhau được trình bày trong Kinh Thánh, giải nghĩa mục đích, bối cảnh và ứng dụng thực tế cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Trước khi phân loại các hình thức, chúng ta cần định nghĩa "kiêng ăn" (צוֹם tsowm trong tiếng Hê-bơ-rơ, νηστεία nēsteia trong tiếng Hy Lạp). Bản chất của nó là sự tự ý kiêng cữ thực phẩm (và đôi khi cả nước uống) trong một khoảng thời gian nhất định với mục đích thuộc linh rõ ràng. Nó luôn đi đôi với sự cầu nguyện và thường liên quan đến sự hạ mình, ăn năn hoặc tìm kiếm ý chỉ Đức Chúa Trời một cách khẩn thiết (Nê-hê-mi 1:4; Đa-ni-ên 9:3). Chúa Giê-xu giả định rằng các môn đồ Ngài sẽ kiêng ăn, nhưng Ngài dạy phải làm với động cơ trong sạch: "Khi các ngươi kiêng ăn, chớ làm bộ buồn rầu như bọn giả hình; vì họ làm cho mặt mày mũi mếch xấu đi, để tỏ ra với người ta rằng mình kiêng ăn..." (Ma-thi-ơ 6:16). Động từ "khi" (ὅταν, hotan) mang nghĩa "khi nào", chỉ một hành động được mong đợi sẽ xảy ra.
Kinh Thánh không đưa ra một bảng quy định cứng nhắc về các hình thức kiêng ăn, nhưng qua các gương và lời dạy, chúng ta có thể phân loại thành những nhóm chính sau:
1. Kiêng Ăn Thông Thường (Kiêng Cữ Thực Phẩm, Uống Nước):
Đây là hình thức phổ biến nhất: kiêng tất cả thức ăn nhưng vẫn uống nước. Thời gian có thể là một phần của ngày (kiêng ăn cho đến chiều tối - Các Quan Xét 20:26), 24 giờ (từ chiều hôm trước đến chiều hôm sau - Lê-vi Ký 23:32), hoặc dài hơn. Sứ đồ Phao-lô đã kiêng ăn ba ngày sau khi gặp Chúa trên đường đến Đa-mách (Công vụ 9:9). Việc uống nước là cần thiết cho sức khỏe, đặc biệt với những kỳ kiêng ăn dài ngày hơn.
2. Kiêng Ăn Tuyệt Đối (Không Ăn, Không Uống):
Đây là hình thức nghiêm ngặt và ngắn hạn, khi một người kiêng cữ cả thức ăn lẫn nước uống. Môi-se đã thực hành hình thức này trong 40 ngày đêm khi ở trên núi Si-na-i: "Môi-se ở đó cùng Đức Giê-hô-va trong bốn mươi ngày và bốn mươi đêm, không ăn bánh, cũng không uống nước..." (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:28). Tương tự, Ê-li đã đi trong sức của bánh thiên sứ cho trong 40 ngày đến núi Hô-rếp (I Các Vua 19:8). Trong Tân Ước, Sau-lơ (sau là Phao-lô) cũng kiêng ăn tuyệt đối trong ba ngày đầu (Công vụ 9:9 có thể hiểu theo nghĩa này). Cần lưu ý đây là những trường hợp đặc biệt, được ban sức siêu nhiên và không nên tùy tiện bắt chước nếu không có sự dẫn dắt rõ ràng từ Chúa và hiểu biết về giới hạn của cơ thể.
3. Kiêng Ăn Một Phần (Kiêng Cữ Một Số Loại Thực Phẩm):
Còn gọi là "Kiêng Ăn Kiểu Đa-ni-ên" (Daniel Fast). Tiên tri Đa-ni-ên cùng các bạn đồng môn đã quyết định: "Đa-ni-ên quyết định trong lòng rằng không để mình bị ô uế bởi đồ ăn ngon của vua và rượu vua uống..." (Đa-ni-ên 1:8). Trong chương 10, ông mô tả một kỳ kiêng ăn khác: "Trong ba tuần lễ trọn, ta không ăn bánh ngon, thịt và rượu chẳng vào môi ta, và ta cũng chẳng xức dầu trên mình..." (Đa-ni-ên 10:3). Hình thức này tập trung vào việc kiêng các thức ăn "thịnh soạn", "ngon", thường chỉ ăn rau, uống nước, nhằm mục đích hạ mình và tập trung tâm trí vào Chúa. Đây là lựa chọn phù hợp cho những ai có vấn đề sức khỏe hoặc muốn thực hành kỳ kiêng ăn dài ngày.
4. Kiêng Ăn Tập Thể hoặc Quốc Gia:
Toàn thể dân Y-sơ-ra-ên hoặc Hội Thánh cùng nhau kiêng ăn trong những thời điểm khẩn cấp, ăn năn hoặc tìm kiếm sự dẫn dắt của Chúa. Đây là biểu hiện của sự đồng lòng và hạ mình tập thể. Ví dụ: Dân Y-sơ-ra-ên kiêng ăn tại Mích-ba khi bị người Phi-li-tin áp bức (I Sa-mu-ên 7:6); dân Giu-đa kiêng ăn dưới sự lãnh đạo của E-xơ-ra khi lên đường về Giê-ru-sa-lem (E-xơ-ra 8:21-23); và Hội Thánh tại An-ti-ốt kiêng ăn, cầu nguyện trước khi sai phái Ba-na-ba và Sau-lơ (Công vụ 13:2-3).
5. Kiêng Ăn Cá Nhân Với Mục Đích Riêng:
Ngoài những hình thức trên, Kinh Thánh còn ghi lại những kỳ kiêng ăn cá nhân với các mục tiêu cụ thể:
- Để tìm kiếm sự hướng dẫn, mặc khải: Như trường hợp Cô-nê-li (Công vụ 10:30).
- Để ăn năn, thống hối trong lòng đau buồn: Vua Đa-vít kiêng ăn khi con bị đau (II Sa-mu-ên 12:16).
- Để chuẩn bị cho chức vụ mới hoặc một nhiệm vụ quan trọng: Chúa Giê-xu kiêng ăn 40 ngày trước khi bắt đầu chức vụ công khai (Ma-thi-ơ 4:1-2).
- Để chiến đấu thuộc linh, đuổi quỷ: Chúa Giê-xu dạy rằng thứ quỷ ấy chỉ chịu ra bởi sự cầu nguyện và kiêng ăn (Ma-thi-ơ 17:21 - một số bản thảo quan trọng có câu này).
Hiểu hình thức là cần thiết, nhưng nắm bắt mục đích (τέλος, telos) mới là then chốt. Kiêng ăn Kinh Thánh không phải để "mặc cả" với Đức Chúa Trời hay chứng tỏ lòng mộ đạo. Các tiên tri đã cảnh báo về việc kiêng ăn giả hình, khi lòng vẫn cứng cỏi (Ê-sai 58:3-7; Xa-cha-ri 7:5). Mục đích chính yếu bao gồm:
- Hạ Mình Chính Mình: "Ta hạ mình xuống bởi sự kiêng ăn" (Thi thiên 35:13). Việc từ chối nhu cầu cơ bản của cơ thể là một hành động cụ thể của sự hạ mình, thừa nhận sự lệ thuộc hoàn toàn vào Chúa.
- Nhạy Bén Với Tiếng Chúa: Khi thân thể không bận rộn với việc tiêu hóa, tâm trí có thể tập trung hơn. Kiêng ăn tạo không gian và sự tỉnh thức thuộc linh để lắng nghe Chúa (Công vụ 13:2).
- Bày Tỏ Sự Khẩn Thiết, Ưu Tiên: Nó cho thấy chúng ta khao khát tìm kiếm Chúa hơn cả thức ăn (Ma-thi-ơ 4:4).
- Điều Khiển Thân Thể Và Các Ham Muốn: Phao-lô nói: "ta ép thân thể phải phục, kẻo giảng cho kẻ khác mà chính mình phải bị bỏ" (I Cô-rinh-tô 9:27). Kiêng ăn là một công cụ để rèn luyện sự tự chủ, điều khiển các dục vọng thuộc thể.
Làm thế nào để áp dụng thực hành cổ xưa này một cách khôn ngoan và hiệu quả trong thế kỷ 21?
1. Bắt Đầu Cách Khiêm Nhường và Có Kế Hoạch:
Nếu bạn chưa từng kiêng ăn, đừng bắt đầu bằng 40 ngày. Hãy bắt đầu với việc kiêng một hoặc hai bữa (ví dụ: bỏ bữa trưa để cầu nguyện). Xác định rõ mục đích thuộc linh cho kỳ kiêng ăn: cần sự hướng dẫn cho một quyết định? Ăn năn về một tội lỗi? Cầu thay cho một người? Viết ra mục đích đó.
2. Lựa Chọn Hình Thức Phù Hợp:
- Kiêng Ăn Một Phần (Daniel Fast): Phù hợp cho hầu hết mọi người, có thể thực hành lâu dài (21 ngày như Đa-ni-ên). Tập trung vào rau củ, trái cây, các loại hạt, kiêng thịt, đồ ngọt, thức ăn chế biến sẵn.
- Kiêng Ăn Nước Lọc (24 giờ): Từ bữa tối hôm trước đến bữa tối hôm sau, chỉ uống nước. Đây là hình thức tốt để bắt đầu.
- Kiêng Ăn Một Bữa: Dành thời gian của bữa đó để đọc Kinh Thánh và cầu nguyện.
Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ nếu có vấn đề sức khỏe (tiểu đường, huyết áp, v.v.).
3. Kết Hợp Mật Thiết Với Cầu Nguyện Và Lời Chúa:
Kiêng ăn mà không cầu nguyện chỉ là cơn đói. Dành thời gian thông thường dùng cho việc ăn uống, chuẩn bị thức ăn để cầu nguyện và suy gẫm Lời Chúa. Đọc các phân đoạn nói về sự khiêm nhường, ăn năn, hoặc sự thỏa lòng nơi Chúa (Thi thiên 51, Ma-thi-ơ 6, Phi-líp 4).
4. Giữ Sự Kín Đáo Và Tập Trung Vào Chúa:
Nhớ lời dạy của Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 6:16-18. Đừng than vãn hay tìm sự thương hại. Hãy chải đầu, rửa mặt, và bình thường trong mắt người khác. Sự ban thưởng đến từ Cha trên trời là đủ.
5. Kết Thúc Cách Từ Tốn:
Đừng "ăn bù" sau kỳ kiêng ăn. Hãy bắt đầu lại với những thức ăn nhẹ, dễ tiêu (súp, cháo) để hệ tiêu hóa thích nghi lại. Quan trọng hơn, hãy ghi chép lại những điều Chúa đã phán với bạn trong thời gian này.
Các hình thức kiêng ăn khác nhau trong Kinh Thánh là những công cụ linh hoạt được Đức Thánh Linh ban cho để giúp chúng ta phát triển mối quan hệ sâu nhiệm hơn với Đức Chúa Trời. Chúng không phải là mục đích tự thân, càng không phải thước đo đạo đức. Trọng tâm cuối cùng không phải là thứ chúng ta từ bỏ, mà là Đấng mà chúng ta tìm kiếm. Tiên tri Ê-sai tuyên bố hình thức kiêng ăn đẹp lòng Đức Giê-hô-va là: "mở xiềng kẻ bị áp bức, tháo dây ách, trả tự do cho kẻ bị đè nén, và bẻ gãy mọi ách..." (Ê-sai 58:6). Đó là kiêng ăn dẫn đến hành động yêu thương và công bình.
Hãy xem kiêng ăn như một hành trình đặc biệt, một cuộc "hẹn hò thuộc linh" với Chúa, nơi chúng ta tạm gác lại những thú vui hợp pháp để tập trung trọn vẹn vào Người Yêu Dấu của linh hồn mình. Khi được thực hành với tấm lòng đúng đắn, nó sẽ trở thành một phương tiện mạnh mẽ để kinh nghiệm sự hiện diện, sự nhóm lại sức mạnh và sự hướng dẫn tươi mới từ ngôi Thương Xót.