Chứng Đạo Là Gì?

Trong hành trình đức tin của mỗi Cơ Đốc nhân, “chứng đạo” là một khái niệm trung tâm, một mệnh lệnh thiêng liêng, và cũng là một đặc quyền cao cả. Thế nhưng, bản chất thần học, nền tảng Kinh Thánh và hình thức thực hành của chứng đạo thường bị hiểu lầm hoặc đơn giản hóa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa toàn diện của chứng đạo dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, giải nghĩa từ nguyên, phân tích các phân đoạn then chốt và đưa ra ứng dụng thực tiễn cho đời sống tin kính.

Thuật ngữ “chứng đạo” trong tiếng Việt bắt nguồn từ hai từ Hán Việt: “chứng” (證) có nghĩa là làm chứng, chứng minh; và “đạo” (道) là đạo lý, chân lý, con đường. Vậy, “chứng đạo” hiểu đơn giản là “làm chứng cho Đạo”, tức là cho chân lý của Phúc Âm về Chúa Giê-xu Christ.

Trong nguyên ngữ Hy Lạp của Tân Ước, ý tưởng then chốt này thường được diễn đạt qua từ “μαρτυρέω” (martyreō), có nghĩa là “làm chứng”, “khai báo”, “xác nhận”. Danh từ của nó là “μαρτυρία” (martyría) – có nghĩa là “lời chứng”. Thú vị là từ này về sau trong lịch sử Hội Thánh đã phát triển thành từ “martyr” (người tử đạo), chỉ về những người sẵn sàng lấy mạng sống mình làm chứng cho đức tin. Điều này cho thấy chiều sâu của việc làm chứng: đó không chỉ là lời nói, mà có thể đòi hỏi cả sự hy sinh mạng sống.

Nền tảng Kinh Thánh cho mệnh lệnh chứng đạo được tìm thấy rõ ràng nhất trong Đại Mạng Lệnh (The Great Commission) của Chúa Giê-xu Christ:

“Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân, hãy nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh mà làm phép báp-têm cho họ, và dạy họ giữ hết cả mọi điều mà ta đã truyền cho các ngươi. Và nầy, ta thường ở cùng các ngươi luôn cho đến tận thế.” (Ma-thi-ơ 28:19-20)

Trước đó, Chúa Giê-xu cũng phán với các môn đồ: “Nhưng khi Đức Thánh Linh giáng trên các ngươi, thì các ngươi sẽ nhận lấy quyền phép, và làm chứng về ta tại thành Giê-ru-sa-lem, cả xứ Giu-đê, xứ Sa-ma-ri, cho đến cùng trái đất.” (Công vụ 1:8). Hai phân đoạn này thiết lập phạm vi toàn cầu (muôn dân, cùng trái đất), thẩm quyền thiên thượng (nhân danh Ba Ngôi Đức Chúa Trời), và năng quyền thiêng liêng (Đức Thánh Linh, sự hiện diện của Christ) cho công tác chứng đạo.

Một ngộ nhận phổ biến là xem chứng đạo chỉ như một hoạt động (activity) – đi ra ngoài phát tờ bướm, nói về Chúa với một người lạ, hoặc tham gia chiến dịch truyền giáo. Những việc này đều tốt và cần thiết, nhưng Kinh Thánh cho thấy chứng đạo trước hết là một thực tại sống (lifestyle) bắt nguồn từ mối tương giao được biến đổi với Chúa.

Sứ đồ Phi-e-rơ viết: “Song hãy tôn Đấng Christ, là Chúa, làm thánh trong lòng mình. Hãy thường thường sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em, song phải hiền hòa và kính sợ” (I Phi-e-rơ 3:15). Chú ý thứ tự ở đây:
1. “Tôn Đấng Christ… làm thánh trong lòng”: Đời sống bên trong được Christ làm Chúa và thánh hóa.
2. “Sẵn sàng để trả lời”: Thái độ chuẩn bị, sẵn sàng chia sẻ khi có cơ hội.
3. “Hiền hòa và kính sợ”: Tinh thần và thái độ khi chia sẻ.

Chứng đạo, do đó, là sự tuôn trào tự nhiên của một đời sống đầy dẫy Đấng Christ. Chúa Giê-xu phán: “Ai tin ta thì sông nước hằng sống sẽ chảy từ trong lòng mình, y như Kinh thánh đã chép vậy.” (Giăng 7:38). Nước hằng sống này chính là Đức Thánh Linh (câu 39), và Ngài sẽ tuôn chảy ra ngoài, tác động đến những người xung quanh. Chứng đạo hiệu quả nhất bắt đầu từ một đời sống được biến đổi và được Thánh Linh đầy dẫy.

Nội dung không thể thiếu của mọi lời chứng Cơ Đốc chân chính là Phúc Âm (Tin Lành) về Chúa Giê-xu Christ. Sứ đồ Phao-lô tóm tắt điều này cách rõ ràng:

“Vả, trước hết, tôi đã dạy dỗ anh em điều mà chính tôi đã nhận lãnh, ấy là Đấng Christ chịu chết vì tội lỗi chúng ta theo lời Kinh thánh; Ngài đã bị chôn, đến ngày thứ ba, Ngài sống lại, theo lời Kinh thánh.” (I Cô-rinh-tô 15:3-4)

Đây là cốt lõi: Sự chết chuộc tội, sự chôn và sự sống lại của Chúa Giê-xu. Một lời chứng cá nhân phải dẫn đến và quy về lẽ thật trung tâm này. Sách Công vụ cung cấp nhiều mẫu mực về bài giảng/lời chứng của các sứ đồ (như bài giảng của Phi-e-rơ trong Công vụ 2, của Phao-lô trong Công vụ 13), đều có cấu trúc chung:
- Trình bày về nhu cầu của con người (tội lỗi).
- Công bố về Chúa Giê-xu là Đấng Christ, sự chết và sống lại của Ngài.

Từ Hy Lạp cho “Phúc Âm” là “εὐαγγέλιον” (euangelion), nghĩa là “tin lành”, “tin mừng”. Chứng đạo, vậy thì, trước hết là công bố một tin vui: Đức Chúa Trời đã hành động trong lịch sử qua Chúa Giê-xu để cứu chuộc nhân loại. Đây không phải là thông tin về một triết lý hay một hệ thống luân lý, mà là loan báo một sự kiện cứu rỗi đã hoàn thành.

Kinh Thánh không đưa ra một “kịch bản” cứng nhắc cho việc chứng đạo, nhưng mô tả nhiều phương pháp và thái độ khác nhau tùy theo bối cảnh và đối tượng.

1. Lời Chứng Cá Nhân: Đây là việc kể lại câu chuyện Chúa đã làm trong đời sống mình. Người đàn ông bị quỷ ám được chữa lành đã đi “đồn khắp cả thành Đê-ca-bô-lơ việc lớn lao mà Đức Chúa Jêsus đã làm cho mình” (Mác 5:20). Người đàn bà Sa-ma-ri sau khi gặp Chúa Giê-xu đã đi báo cho cả thành (Giăng 4:28-29). Lời chứng cá nhân là công cụ mạnh mẽ vì nó chân thật và khó chối cãi.

2. Rao Giảng Công Khai: Như Chúa Giê-xu giảng trên núi (Ma-thi-ơ 5-7) hay Phi-e-rơ giảng trong ngày Lễ Ngũ Tuần (Công vụ 2). Đây là việc công bố Phúc Âm cách có hệ thống cho một nhóm người.

3. Đối Thoại Và Hỏi Đáp: Chúa Giê-xu là bậc thầy trong việc này. Cuộc đối thoại với Ni-cô-đem (Giăng 3) và người đàn bà Sa-ma-ri (Giăng 4) cho thấy Ngài bắt đầu từ hoàn cảnh, thắc mắc của đối phương để dẫn dắt đến lẽ thật thiêng liêng.

4. Đời Sống Phục Vụ Và Yêu Thương: Chúa Giê-xu phán: “Ánh sáng của các ngươi hãy soi trước mặt người ta như vậy, đặng họ thấy những việc lành của các ngươi, và ngợi khen Cha các ngươi ở trên trời.” (Ma-thi-ơ 5:16). Việc lành, sự phục vụ yêu thương cụ thể là một phần của lời chứng sống động, khiến người ta tò mò về nguồn cội của tình yêu đó.

Thái độ then chốt trong mọi phương pháp là tình yêu thương và sự khiêm nhường. Chúng ta không tranh luận để thắng cuộc, nhưng để dẫn đưa linh hồn về với Christ. Phao-lô viết: “Dầu tôi nói được các thứ tiếng loài người và thiên sứ, nếu không có tình yêu thương, thì tôi chỉ như đồng kêu lên hay là chập chỏa vang tiếng.” (I Cô-rinh-tô 13:1).

Làm thế nào để chứng đạo trở nên một phần tự nhiên trong đời sống hằng ngày của Cơ Đốc nhân?

1. Nuôi Dưỡng Mối Tương Giao Cá Nhân Với Chúa: Bạn không thể chia sẻ điều bạn không có. Hãy siêng năng trong sự cầu nguyện, đọc, suy ngẫm và vâng theo Lời Chúa. Sự tươi mới thuộc linh là sức hút lớn nhất.

2. Cầu Nguyện Cho Người Chưa Tin: Hãy lập một danh sách cầu nguyện cho những người thân, bạn bè, đồng nghiệp chưa biết Chúa. Cầu xin Chúa mở cửa lòng họ và ban cho bạn cơ hội, sự khôn ngoan để chia sẻ (Cô-lô-se 4:3).

3. Sống Đời Sống Chính Trực Và Yêu Thương: Trong gia đình, nơi làm việc, khu xóm, hãy là người đáng tin cậy, siêng năng, sẵn sàng giúp đỡ, và có thái độ tích cực. Đời sống đạo đức tốt đẹp sẽ tạo “uy tín” cho lời nói của bạn.

4. Sẵn Sàng Chia Sẻ Khi Có Cơ Hội: Đừng ép buộc, nhưng hãy nhạy bén với những câu hỏi, những lời than thở về sự trống rỗng, lo lắng của người khác. Có thể bắt đầu bằng một câu hỏi đơn giản: “Tôi có thể cầu nguyện cho điều đó của bạn được không?” hoặc “Điều đó nhắc tôi nhớ đến một câu trong Kinh Thánh…”.

5. Học Cách Trình Bày Phúc Âm Cách Đơn Giản Và Rõ Ràng: Hãy luyện tập để có thể tóm tắt Phúc Âm trong 3-5 phút, bao gồm: Tình yêu và sự thánh khiết của Đức Chúa Trời, tội lỗi của con người, sự chết chuộc tội và sự sống lại của Chúa Giê-xu, và lời mời gọi ăn năn tin nhận.

6. Kết Hợp Với Hội Thánh Địa Phương: Chứng đạo không phải là một chiến dịnh đơn độc. Hãy cùng với anh chị em trong Hội Thánh cầu nguyện, học hỏi, và hỗ trợ nhau trong việc đem tin lành đến cộng đồng.

Chứng đạo, xét cho cùng, không phải là một chương trình hay kỹ thuật, mà là sự vâng lời yêu thương của những người đã được kinh nghiệm ân điển cứu rỗi. Đó là sự tuôn trào tự nhiên của một tấm lòng biết ơn, một đời sống được Đức Thánh Linh điều khiển, và một niềm khao khát vinh hiển Danh Chúa được biết đến giữa muôn dân.

Sứ đồ Phao-lô thốt lên: “Thật vậy, nếu tôi rao truyền Phúc Âm, thì chẳng có cớ khoe mình, vì có lẽ cần buộc tôi; còn không rao truyền Phúc Âm, thì khốn khổ cho tôi!” (I Cô-rinh-tô 9:16). Ước mong mỗi chúng ta, với tình yêu Chúa thúc giục (II Cô-rinh-tô 5:14), sẽ bước vào đặc quyền cao cả này: trở thành những chứng nhân sống động, bằng lời nói và đời sống, cho Đấng Christ phục sinh, từ nơi chúng ta đang sống cho đến “cùng trái đất”.

Hãy bắt đầu ngay hôm nay. Hãy cầu nguyện cho một người. Hãy sống yêu thương một cách cụ thể. Và hãy sẵn sàng chia sẻ lý do của sự trông cậy ở trong bạn. Chính Đức Thánh Linh sẽ ở cùng, ban năng lực và làm cho công việc của Ngài được nên.