Cơ Đốc nhân nên đối đãi với cấp trên như thế nào?

Trong hành trình đức tin, mối quan hệ với những người có thẩm quyền trên chúng ta – hay “cấp trên” – là một thử nghiệm thực tế cho đời sống thuộc linh. Dù đó là người quản lý tại nơi làm việc, người lãnh đạo trong Hội Thánh, hay các nhà cầm quyền trong xã hội, thái độ và hành động của một Cơ Đốc nhân trong những mối quan hệ này phản chiếu trực tiếp sự hiểu biết và vâng phục của họ đối với Lời Chúa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nền tảng Kinh Thánh, khai triển thần học, và đưa ra những ứng dụng thực tiễn cho câu hỏi then chốt: Cơ Đốc nhân nên đối đãi với cấp trên như thế nào?

Nguyên tắc nền tảng đầu tiên được Sứ đồ Phao-lô trình bày rõ ràng trong Rô-ma 13:1: "Mọi người phải vâng phục các đấng cầm quyền trên mình; vì chẳng có quyền nào mà không đến bởi Đức Chúa Trời, các quyền đều bởi Đức Chúa Trời chỉ định." Từ ngữ Hy Lạp được dùng cho "quyền" ở đây là exousia (ἐξουσία), mang nghĩa thẩm quyền, quyền lực được ủy nhiệm, quyền hợp pháp. Điều này chỉ ra rằng ngay cả những hệ thống quyền bính thế tục cũng nằm trong sự chủ tể tối cao của Đức Chúa Trời (Đa-ni-ên 2:21; Giăng 19:11). Do đó, thái độ của chúng ta đối với cấp trên, trước hết, là một phần của thái độ chúng ta đối với trật tự mà Chúa đã thiết lập.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là mọi mệnh lệnh của cấp trên đều tuyệt đối đúng đắn, hay mọi cấp trên đều là người công bình. Kinh Thánh ghi lại nhiều ví dụ về các nhà cầm quyền độc ác (như Pha-ra-ôn, vua Hê-rốt). Nguyên tắc then chốt nằm ở bản chất của sự vâng phục. Chúng ta vâng phục cấp trên như một hành động “vì cớ Chúa” (1 Phi-e-rơ 2:13). Sứ đồ Phi-e-rơ viết: "Vì anh em làm điều lành, thì anh em lấy lẽ ấy mà ngăn miệng những kẻ ngu muội dại dột" (1 Phi-e-rơ 2:15). Sự vâng phục của Cơ Đốc nhân xuất phát từ lương tâm đã được Chúa chuộc, hướng về Ngài như cùng đích, chứ không phải chỉ đơn thuần vì sợ hãi hay tư lợi.

Phao-lô đưa ra lời dạy rất cụ thể cho những người nô lệ (tương ứng với nhân viên, người lao động ngày nay) trong Ê-phê-sô 6:5-8: "Hỡi kẻ làm tôi, hãy run sợ, lấy lòng thật thà mà vâng phục kẻ làm chủ mình theo phần xác, như vâng phục Đấng Christ... Hãy làm việc như là làm cho Chúa, chớ không phải cho người ta." Động từ Hy Lạp hupakouō (ὑπακούω) ở đây nghĩa là "vâng lời, lắng nghe và làm theo". Điều đáng chú ý là Phao-lô kết nối trực tiếp hành động vâng phục chủ/cấp trên trần gian với sự vâng phục Đấng Christ. Thái độ "làm việc như là làm cho Chúa" biến đổi hoàn toàn động cơ và chất lượng công việc. Điều này có nghĩa:

• Tận tâm và trung thực: Dù không có mặt sếp, người tin Chúa vẫn làm việc với sự cần mẫn như Chúa Giê-xu đang đứng quan sát (Cô-lô-se 3:22-23).
• Làm việc với tinh thần phục vụ: Không chỉ hoàn thành nhiệm vụ tối thiểu, mà còn sẵn lòng giúp đỡ, có tinh thần xây dựng (Tít 2:9-10).
• Tôn trọng trong lời nói: "Chớ nói lời hung ác... nhưng tùy cơ hội, hãy nói lời lành, có ích cho chúng nghe, để được ơn cho kẻ nghe" (Ê-phê-sô 4:29, 31). Ngay cả khi phải trình bày ý kiến trái chiều, Cơ Đốc nhân cần giữ thái độ tôn trọng, ôn hòa (Công vụ 24:25).

Đây là điểm thần học tế nhị nhưng rất quan trọng. Kinh Thánh không dạy sự vâng phục vô điều kiện, tuyệt đối. Khi mệnh lệnh của cấp trên trực tiếp vi phạm điều răn của Đức Chúa Trời, bổn phận tối cao của Cơ Đốc nhân là vâng lời Đức Chúa Trời. Nguyên tắc này được các Sứ đồ tuyên bố dứt khoát trước Tòa Công Luận: "Thưa các ngài, nên nghe các ngài hay là nên nghe Đức Chúa Trời, xin các ngài tự đoán xét!" (Công vụ 4:19).

Gương mẫu điển hình là các bạn trười Hê-bơ-rơ trong sách Đa-ni-ên. Họ vâng phục vua cho đến khi mệnh lệnh của vua buộc họ thờ lạy hình tượng (phạm điều răn thứ nhất) (Đa-ni-ên 3). Họ đã từ chối với thái độ vô cùng tôn trọng: "Hỡi vua, về việc nầy, chúng tôi không cần trả lời gì với vua" (câu 16), nhưng cũng kiên quyết: "Nếu chúng tôi bị quăng vào lò lửa hực, thì Đức Chúa Trời chúng tôi... cũng có thể giải cứu chúng tôi... Dầu chẳng vậy, hỡi vua, xin biết rằng chúng tôi không hầu việc các thần của vua" (câu 17-18). Lưu ý, họ không tổ chức biểu tình hay nổi loạn; họ sẵn sàng chấp nhận hậu quả trần gian cho sự vâng phục trước hết của mình đối với Đức Chúa Trời. Đây là mẫu mực cho thái độ “bất tuân dân sự” có nguyên tắc của Cơ Đốc nhân.

Thái độ bên trong quyết định hành vi bên ngoài. Kinh Thánh dạy: "Hãy hết lòng tôn kính Đấng Christ, mà vâng phục nhau" (Ê-phê-sô 5:21). Nguyên tắc "vâng phục nhau" bắt nguồn từ sự "tôn kính Đấng Christ". Khi chúng ta thực sự kính sợ Chúa (phobos - φόβος, Ê-phê-sô 5:21 trong bản Hy Lạp), chúng ta sẽ thấy mọi người, kể cả cấp trên, đều là hình ảnh của Đức Chúa Trời (dù có thể bị hư hoại) và đáng được tôn trọng.

Điều này giúp chúng ta:
- Cầu nguyện cho cấp trên: Phao-lô truyền lệnh "phaải cầu nguyện... cho các vua, cho hết thảy các bậc cầm quyền" (1 Ti-mô-thê 2:1-2). Cầu nguyện cho sếp của bạn, dù người đó khó tính hay không tin Chúa, là một mạng lệnh. Lời cầu nguyện biến đổi tấm lòng chúng ta và cầu xin sự tể trị của Chúa trên hoàn cảnh.
- Không nói xấu hay phàn nàn: Sách Truyền đạo khuyên: "Chớ khá dữ lời nghịch cùng vua, dầu trong ý tưởng ngươi; chớ khá rủa kẻ giàu sang, dầu trong phòng ngủ ngươi" (Truyền đạo 10:20). Ngay cả trong "phòng ngủ" riêng tư, thái độ phàn nàn, khinh dể cũng bị cấm.
- Nhận sự sửa phạt cách khiêm nhường: Khi bị khiển trách, ngay cả khi không hoàn toàn đúng, thái độ đầu tiên nên là lắng nghe và suy xét (Châm ngôn 15:31-32).

1. Trong công việc: Hãy là người đáng tin cậy nhất. Đến đúng giờ, hoàn thành deadline, trung thực trong báo cáo. Chủ động trong công việc, tìm cách gia tăng giá trị, không chỉ "giữ chỗ". Khi nhận chỉ thị, hãy lắng nghe cẩn thận và xác nhận lại để tránh hiểu lầm.

2. Trong giao tiếp: Xưng hô tôn trọng. Góp ý, phản biện nên được trình bày riêng tư, với tinh thần xây dựng, đưa ra giải pháp thay thế. Tránh tranh cãi cảm tính. "Lời đáp êm nhẹ làm nguôi cơn giận" (Châm ngôn 15:1).

3. Trong thử thách: Khi đối diện với sự bất công, bị đối xử thiếu tôn trọng, hoặc cấp trên có quyết định sai lầm, hãy:

• Đến với Chúa trước tiên: Cầu nguyện, giãi bày, tìm kiếm sự khôn ngoan từ Ngài (Gia-cơ 1:5).
• Xem xét lại bản thân: Có phải mình đã thực sự làm tốt bổn phận chưa? (Thi thiên 139:23-24).
• Trình bày quan điểm cách khiêm nhường và rõ ràng, nếu cần.
• Giao phó kết quả cho Chúa và tiếp tục làm việc cách trung tín, tin cậy Ngài là Đấng xét đoán công bình (1 Phi-e-rơ 2:23).

4. Trong chức vụ Hội Thánh: Hãy vâng phục và tôn trọng những người lãnh đạo thuộc linh (Hê-bơ-rơ 13:17). Hỗ trợ họ bằng lời cầu nguyện, sự khích lệ và thái độ hợp tác tích cực, xây dựng.

Cách một Cơ Đốc nhân đối đãi với cấp trên là một trong những chứng cớ mạnh mẽ và rõ ràng nhất về đức tin sống động. Đó không phải là sự nịnh hót hay thụ động, mà là sự vâng phục có nguyên tắc, xuất phát từ lòng kính sợ Chúa và tình yêu dành cho Ngài. Khi chúng ta làm việc với tinh thần "như làm cho Chúa", chúng ta biến môi trường lao động thông thường thành một cánh đồng truyền giáo. Khi chúng ta tôn trọng một cấp trên khó tính, chúng ta cho thấy quyền năng biến đổi của Đấng Christ. Và khi chúng ta can đảm chọn vâng lời Chúa trên hết trong những tình huống then chốt, chúng ta tuyên xưng ai mới thật là Chúa Tể của đời mình. Ước mong mỗi chúng ta, dù ở địa vị nào, cũng sống và làm việc với tấm lòng và hành động phản chiếu sự vinh hiển của Đấng mà chúng ta phục vụ là Chúa Cứu Thế Giê-xu. "Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm" (1 Cô-rinh-tô 10:31).