Phụ Nữ Làm Việc Bên Ngoài Gia Đình Dưới Góc Nhìn Kinh Thánh
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, câu hỏi về vai trò của người phụ nữ, đặc biệt là việc họ tham gia lao động và phục vụ bên ngoài phạm vi gia đình, thường gây nên nhiều tranh luận ngay trong cộng đồng Cơ Đốc. Một số quan điểm cho rằng Kinh Thánh giới hạn phụ nữ trong không gian nội trợ, trong khi số khác lại thấy những hình mẫu nữ tích cực hoạt động ngoài xã hội. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát toàn diện Lời Chúa, từ Cựu Ước đến Tân Ước, để tìm ra nguyên tắc đời sống Đức Chúa Trời dành cho con cái Ngài, cả nam lẫn nữ, trong lĩnh vực công việc và chức vụ.
I. Những Hình Mẫu Phụ Nữ Làm Việc trong Cựu Ước
Cựu Ước không hề vẽ nên bức tranh về người phụ nữ chỉ biết loanh quanh trong bếp. Trái lại, chúng ta bắt gặp nhiều nhân vật nữ năng động, có tài kinh doanh, lãnh đạo và thậm chí là những nhà lãnh đạo thuộc linh.
1. Người Nữ Tài Đức (Tài Đức Phụ Nhân) - Châm Ngôn 31: Đây có lẽ là phân đoạn rõ ràng và toàn diện nhất mô tả một phụ nữ làm việc cả trong lẫn ngoài gia đình. Trước hết, bà được mô tả là "người giá trị hơn châu báu" (câu 10). Công việc của bà không hề bị giới hạn:
- Công việc kinh tế, thủ công: "Nàng toan tính mua một sở ruộng, rồi dùng huê lợi tay mình làm ra mà mua nó; nàng trồng một vườn nho" (câu 16). Đây rõ ràng là hoạt động đầu tư, kinh doanh bất động sản và nông nghiệp.
- Công việc sản xuất và thương mại: "Nàng giăng tay mình ra giúp kẻ khó khăn, Giơ tay mình lên tiếp kẻ thiếu thốn... Nàng chế tạo áo cắm bán cho người buôn bán, Và cung cấp dây lưng cho người Ca-na-an" (câu 20, 24). Bà không chỉ làm để dùng trong nhà, mà còn sản xuất hàng hóa (áo, dây lưng) để bán cho thương gia. Từ "người Ca-na-an" ở đây (trong tiếng Hê-bơ-rơ: kᵊnaʿan) thường được hiểu là "thương nhân", cho thấy bà tham gia tích cực vào thị trường.
- Quản lý và lãnh đạo: "Các tì tớ gái của nàng được mặc màu đỏ điều" (câu 21 KTB), "nàng cai quản công việc trong nhà" (câu 27), cho thấy bà có khả năng quản lý một gia đình lớn với nhiều người giúp việc.
Hình ảnh này phá vỡ mọi định kiến về một người nữ chỉ ở nhà. Bà là một doanh nhân, một nhà quản lý tài ba, và công việc của bà đem lại phước hạnh, danh tiếng cho chồng và gia đình (câu 23).
2. Deborah - Nữ Tiên Tri & Quan Xét (Các Quan Xét 4-5): Deborah không chỉ là một nhà lãnh đạo thuộc linh ("làm tiên tri"), mà còn là một nhà lãnh đạo dân sự và quân sự của cả dân tộc Y-sơ-ra-ên. Kinh Thánh chép: "Trong lúc đó, Đê-bô-ra, là nữ tiên tri, vợ của Láp-bi-đốt, đoán xét dân Y-sơ-ra-ên" (Các Quan Xét 4:4). Từ "đoán xét" (tiếng Hê-bơ-rơ: shâphat) mang nghĩa cai trị, phân xử, lãnh đạo. Bà đã ngồi dưới cây chà là và "dân Y-sơ-ra-ên lên đến cùng người đặng nghe sự xét đoán" (câu 5). Hơn thế, bà đã trực tiếp chỉ đạo chiến tranh giải phóng, truyền lệnh cho tướng Ba-rác và cùng ông ra trận (câu 6-9, 14). Deborah là minh chứng hùng hồn rằng Đức Chúa Trời có thể kêu gọi và sử dụng một người nữ vào vị trí lãnh đạo cao nhất của quốc gia.
3. Các Nhân Vật Nữ Khác:
- Ru-tơ: Bà là một lao động nông nghiệp ("bà đi mót trong một ruộng kia" - Ru-tơ 2:3), chính công việc mót lúa ngoài đồng này đã dẫn bà đến gặp Bô-ô và trở thành một phần trong dòng dõi Đấng Mê-si.
- Bà góa ở Xa-rép-ta: Bà đi lượm củi (1 Các Vua 17:10) để chuẩn bị bữa ăn cuối cùng cho mình và con trai, cho thấy phụ nữ trong hoàn cảnh khó khăn vẫn phải lao động để mưu sinh.
- Nữ hoàng Ê-xơ-tê: Với địa vị là hoàng hậu, bà đã sử dụng vị trí và ảnh hưởng chính trị của mình để thực hiện một kế hoạch cứu cả dân tộc, một công việc mang tầm vóc quốc gia (Ê-xơ-tê 4:13-16).
II. Nguyên Tắc và Hình Mẫu trong Tân Ước
Tân Ước, đặc biệt là trong thời kỳ Hội Thánh đầu tiên, tiếp tục mở rộng phạm vi hoạt động và chức vụ của người nữ trong Đấng Christ.
1. Chúa Giê-xu và Người Nữ: Chúa Giê-xu đã có cách đối xử mang tính cách mạng với phụ nữ trong xã hội Do Thái thời đó. Ngài trò chuyện và giảng dạy trực tiếp cho người nữ Sa-ma-ri (Giăng 4), một điều bị xã hội lên án. Ngài cho phép Ma-ri ngồi dưới chân Ngài để nghe đạo, một tư thế của môn đồ (Lu-ca 10:39). Sau khi sống lại, Ngài hiện ra đầu tiên cho Ma-ri Ma-đơ-len và sai bà đi báo tin cho các môn đồ nam (Giăng 20:17-18), khiến bà trở nên "sứ đồ cho các sứ đồ". Điều này cho thấy Ngài xem trọng và trao trách nhiệm cho phụ nữ trong công tác truyền giáo.
2. Priscilla (Bê-rít-sin) - Một Nữ Giáo Sư và Người Cộng Tác: Priscilla cùng chồng là A-qui-la là những nhà truyền giáo, thợ làm trại và giáo sư Kinh Thánh. Điều đáng chú ý là trong 6 lần Kinh Thánh nhắc đến cặp vợ chồng này, có 4 lần tên Priscilla được nhắc đến trước chồng (Công vụ 18:18, 26; Rô-ma 16:3; 2 Ti-mô-thê 4:19). Điều này có thể cho thấy bà nổi bật hơn hoặc có địa vị xã hội cao hơn. Quan trọng nhất, trong Công vụ 18:26, chính Priscilla và A-qui-la cùng nhau "dẫn [A-bô-lô] về nhà, và giảng giải cho người đạo Đức Chúa Trời càng kỹ lưỡng hơn nữa". Bà tham gia tích cực vào việc giảng dạy, uốn nắn một giáo sư có tài hùng biện. Sứ đồ Phao-lô gọi cả hai là "bạn cùng làm việc" của ông trong Đấng Christ (Rô-ma 16:3).
3. Ly-đi - Nữ Doanh Nhân và Người Mở Đường: "Có một người đàn bà tên là Ly-đi, quê ở thành Thi-a-ti-rơ, tức là người buôn hàng sắc tía" (Công vụ 16:14). Ly-đi được mô tả là một thương gia thành công (buôn vải tía, mặt hàng xa xỉ). Sau khi tin Chúa, bà không chỉ chịu phép báp-tem, mà còn mở nhà mình ra tiếp đãi các sứ đồ và trở thành nơi nhóm họp đầu tiên của Hội Thánh tại thành Phi-líp (câu 15, 40). Bà vừa là một doanh nhân, vừa là một nữ chủ gia đình tích cực phục vụ Hội Thánh.
4. Phe-bê - Nữ Chấp Sự và Người Bảo Trợ: "Tôi gởi gắm cho anh em Phe-bê, người chị em của chúng ta, là kẻ giúp việc trong Hội thánh xenh-rê" (Rô-ma 16:1). Từ "kẻ giúp việc" trong nguyên văn Hy Lạp là diakonos (διάκονος), đây chính là từ được dùng cho chức vụ "chấp sự" (ví dụ: Phi-líp 1:1, 1 Ti-mô-thê 3:8). Phe-bê được giao nhiệm vụ quan trọng là mang thư tín của Phao-lô đến Hội Thánh Rô-ma. Sứ đồ còn nói bà "đã giúp đỡ nhiều kẻ, cũng giúp đỡ tôi nữa" (câu 2), cho thấy bà là một người bảo trợ, hỗ trợ tài chính và thực tế cho công việc Chúa.
5. Các Nguyên Tắc Trong Thư Tín:
- Ga-la-ti 3:28: "Không còn hoặc người Giu-đa, hoặc người Gờ-réc; không còn hoặc tôi mọi, hoặc tự chủ; không còn hoặc nam, hoặc nữ; vì trong Đức Chúa Jêsus Christ, anh em thảy đều làm một." Nguyên tắc nền tảng này xóa bỏ mọi rào cản về giá trị và địa vị trong Đấng Christ. Trong phương diện cứu rỗi và giá trị trước mặt Đức Chúa Trời, không có sự phân biệt.
- 1 Cô-rinh-tô 7: Sứ đồ Phao-lô khuyên cả vợ lẫn chồng có trách nhiệm với nhau về phương diện tình dục (câu 3-4), cho thấy sự bình đẳng trong mối quan hệ vợ chồng. Ông cũng khuyên nữ đồng trinh và đàn bà góa có thể sống độc thân để "hầu việc Chúa cách thân ái hơn, không phân tâm" (câu 32-35), thừa nhận rằng phụ nữ có ơn gọi và chức vụ trực tiếp cho Chúa bên ngoài mối quan hệ hôn nhân.
- 1 Ti-mô-thê 5: Phao-lô nói về việc kính trọng "góa phụ thật" (câu 3-10), và trong số các tiêu chuẩn, có việc bà ấy "đã rộng rãi tiếp đãi khách lạ, rửa chân thánh đồ, cứu vớt kẻ khốn nạn, làm đủ các việc lành" (câu 10). Đây là những hoạt động phục vụ tích cực trong và ngoài Hội Thánh.
III. Phân Tích Các Phân Đoạn Thường Bị Hiểu Lầm
1. Tít 2:4-5 & Nguyên Tắc "Ở Nhà": "Đặng dạy người đờn bà trẻ tuổi... ở nhà, thường yêu chồng con mình." Từ "ở nhà" (tiếng Hy Lạp: oikourgous - οἰκουργούς) không có nghĩa là bị cấm ra khỏi nhà, mà có nghĩa là "chăm lo việc nhà", "làm tròn bổn phận với gia đình". Ngữ cảnh ở đây là dạy dỗ phụ nữ trẻ sống có trách nhiệm, tránh lối sống buông thả. Nguyên tắc là ưu tiên cho gia đình, chứ không phải là cấm đoán mọi hoạt động bên ngoài.
2. 1 Ti-mô-thê 5:14 & Sự Quản Trị Gia Đình: "Vậy nên ta muốn những đờn bà góa còn trẻ nên lấy chồng, sanh con, cai trị nhà mình." Từ "cai trị nhà" (oikodespotein - οἰκοδεσποτεῖν) nghĩa là "làm chủ gia đình", "quản lý gia đình". Đây là một trách nhiệm tích cực của người quản gia, đòi hỏi kỹ năng và sự khôn ngoan, chứ không phải là hình phạt giam hãm.
3. 1 Ti-mô-thê 2:11-12 & Quyền Dạy Dỗ: "Người đờn bà phải yên lặng mà nghe dạy... Ta không cho phép đờn bà dạy dỗ, cũng không được cầm quyền trên đờn ông." Phân đoạn này phải được hiểu trong bối cảnh cụ thể của Hội Thánh Ê-phê-sô (nơi có vấn đề với các giáo sư giả và phụ nữ chưa được dạy dỗ, xem 1 Ti-mô-thê 1:3-7). Động từ "dạy dỗ" ở đây (didaskein) và "cầm quyền" (authentein) thường được hiểu trong ngữ cảnh có thẩm quyền chính thức và mang tính chất uy quyền tuyệt đối trong Hội Thánh (liên quan đến việc giải thích Kinh Thánh một cách có thẩm quyền cho cả cộng đồng). Nó không phủ nhận các hoạt động dạy dỗ như của Priscilla (dạy riêng) hay Phe-bê (phục vụ).
IV. Nguyên Tắc Căn Bản và Ứng Dụng Thực Tế
Tổng hợp lại, Kinh Thánh đưa ra những nguyên tắc nền tảng hơn là luật lệ cứng nhắc:
- Nguyên Tắc Trật Tự và Vinh Quang Đức Chúa Trời: Mọi việc làm, dù trong hay ngoài gia đình, đều phải nhằm mục đích tôn vinh Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 10:31) và thể hiện trật tự yêu thương của Ngài.
- Nguyên Tắc Ơn Gọi và Ân Tứ: Đức Chúa Trời ban cho mỗi người, cả nam lẫn nữ, những ân tứ khác nhau để phục vụ Thân thể Đấng Christ (Rô-ma 12:6-8; 1 Cô-rinh-tô 12:7). Ơn gọi và khả năng của mỗi người nữ cần được nhận biết và sử dụng.
- Nguyên Tắc Trách Nhiệm Gia Đình (Đặc Biệt Là Với Người Đã Lập Gia Đình): Gia đình là một ơn gọi quan trọng. Người vợ, người mẹ có trách nhiệm thiêng liêng trong việc xây dựng tổ ấm (Châm Ngôn 14:1). Việc tham gia công việc bên ngoài không được làm tổn hại đến sự ổn định và phước hạnh của gia đình. Đây là sự cân bằng khôn ngoan, cần có sự đồng thuận và hỗ trợ của người chồng.
- Nguyên Tắc Phục Vụ và Quản Lý: Mỗi Cơ Đốc nhân, nam hay nữ, đều là đầy tớ quản lý những gì Chúa giao (thời gian, tài năng, tài chính, con cái). Công việc bên ngoài, nếu có, phải là phương tiện để quản lý tốt hơn, phục vụ gia đình mình và Hội Thánh, cũng như trở nên nguồn phước cho người khác.
V. Ứng Dụng Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
1. Đối Với Người Nữ Độc Thân: Bạn có sự tự do lớn hơn để dâng thời gian và năng lực cho công việc Chúa và sự nghiệp. Hãy tìm kiếm ý muốn Chúa, sử dụng ân tứ Ngài ban để phục vụ trong Hội Thánh và xã hội như Ly-đi, Phe-bê, nhưng luôn giữ mình trong sự thánh khiết.
2. Đối Với Người Vợ, Người Mẹ:
- Cầu Nguyện và Thảo Luận với Chồng: Mọi quyết định về công việc phải xuất phát từ sự hiệp một và cầu nguyện chung. Gia đình là ưu tiên hàng đầu từ cả hai phía.
- Tìm Sự Cân Bằng Khôn Ngoan: Giống như người nữ tài đức, bạn có thể tham gia nhiều hoạt động, nhưng hãy đảm bảo rằng "đèn của nàng chẳng tắt khi ban đêm" (Châm Ngôn 31:18) - tức là đừng để công việc làm kiệt sức, mất đi sự bình an và khả năng chăm lo cho gia đình.
- Sử Dụng Công Việc Như Cơ Hội Làm Chứng: Môi trường làm việc là một chiến trường truyền giáo. Hãy để đời sống chính trực, siêng năng và yêu thương của bạn chiếu sáng cho Chúa (Ma-thi-ơ 5:16).
3. Đối Với Hội Thánh: Hãy công nhận, khích lệ và tạo cơ hội cho các chị em phát huy ân tứ Chúa ban, có thể trong các lĩnh vực dạy dỗ trẻ em, thanh niên, phụ nữ; quản trị; âm nhạc; tổ chức; hay các công tác xã hội. Hãy nhìn nhận họ như những người cộng sự có giá trị như Phao-lô đã làm.
Kết Luận
Kinh Thánh không cấm phụ nữ làm việc bên ngoài gia đình. Trái lại, Kinh Thánh cho chúng ta thấy một bức tranh đa dạng và phong phú về những người nữ được Đức Chúa Trời ban cho trí tuệ, tài năng, lòng can đảm và ơn gọi để phục vụ trong nhiều lĩnh vực khác nhau của cuộc sống: từ kinh doanh, nông nghiệp, lãnh đạo quốc gia, cho đến truyền giáo, giảng dạy và quản lý Hội Thánh. Chìa khóa không nằm ở việc "có được phép hay không", mà nằm ở thái độ của lòng, mục đích, và sự khôn ngoan trong việc sắp xếp các ưu tiên theo ý muốn Chúa.
Lời Chúa trong Truyền Đạo 9:10 khích lệ mọi người: "Phàm việc gì tay ngươi làm được, hãy làm hết sức mình." Điều này áp dụng cho mọi Cơ Đốc nhân. Dù bạn là nam hay nữ, được kêu gọi tập trung vào gia đình hay được trang bị để phục vụ rộng rãi hơn, hãy làm mọi sự với hết khả năng, với lòng yêu mến Chúa, vì sự vinh hiển của Ngài và vì phước hạnh của những người xung quanh.
"Dầu vậy, trong Chúa, đờn bà chẳng phải không có đờn ông, đờn ông cũng chẳng phải không có đờn bà; vì như đờn bà ra từ đờn ông, thì đờn ông cũng sanh bởi đờn bà; và cả thảy đều ra bởi Đức Chúa Trời." (1 Cô-rinh-tô 11:11-12)