Chúng ta nên dâng một phần mười từ thu nhập gộp hay thu nhập ròng?

Trong hành trình thuộc linh của mỗi Cơ Đốc nhân, vấn đề dâng hiến—đặc biệt là việc dâng một phần mười—thường là một chủ đề vừa thiêng liêng vừa rất thực tế. Một trong những câu hỏi thường trực và gây nhiều tranh luận nhất là: Chúng ta nên tính toán phần mười dựa trên tổng thu nhập gộp (trước thuế và các khoản khấu trừ) hay dựa trên thu nhập ròng (sau khi đã trừ đi các khoản thuế và chi phí bắt buộc)? Câu hỏi này không chỉ liên quan đến toán học tài chính cá nhân, mà còn chạm đến cốt lõi của đức tin: tấm lòng, sự kính sợ Chúa và sự nhận biết chủ quyền của Ngài trên mọi vật chất chúng ta có. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để tìm kiếm nguyên tắc nền tảng, phân tích các quan điểm, và cuối cùng đưa ra những áp dụng thực tiễn cho đời sống người tin Chúa ngày nay.

Trước khi đi vào câu hỏi "gộp hay ròng", chúng ta cần hiểu bản chất của phần mười trong mạc khải của Kinh Thánh. Từ "phần mười" trong tiếng Hê-bơ-rơ là "ma'aser" (מַעֲשֵׂר), nghĩa đen là "một phần mười". Việc dâng phần mười không phải bắt nguồn từ Luật Pháp Môi-se, mà đã xuất hiện từ thời các tổ phụ, thể hiện một tấm lòng tự nguyện nhận biết và tôn cao Đấng ban phước.

• Thời kỳ Tổ phụ: Áp-ra-ham dâng một phần mười của mọi chiến lợi phẩm cho Mên-chi-xê-đéc, vua của sự bình an và là thầy tế lễ của Đức Chúa Trời Chí Cao (Sáng-thế Ký 14:18-20). Gia-cốp cũng khấn nguyện: "…tôi sẽ nộp lại cho Chúa một phần mười" (Sáng-thế Ký 28:22). Đây là hành động tự nguyện, xuất phát từ lòng biết ơn và tôn kính sau khi nhận được sự hiện thấy và lời hứa từ Chúa.
• Thời kỳ Luật Pháp: Trong giao ước cũ, phần mười trở thành một điều răn bắt buộc (Lê-vi Ký 27:30-33; Dân-số Ký 18:21-32). Luật quy định rõ ràng: "Phàm thuế một phần mười về thổ sản, bất luận ngũ cốc của đất hay là trái cây, đều thuộc về Đức Giê-hô-va; ấy là một vật thánh cho Đức Giê-hô-va" (Lê-vi Ký 27:30). Phần mười này dùng để chu cấp cho chi phái Lê-vi (những người phục vụ Đền thờ, không được chia đất), và cũng cho các kỳ lễ và người nghèo (Phục-truyền Luật-lệ Ký 14:22-29).
• Thời kỳ Ân Điển: Tân Ước không ra lệnh cụ thể về việc dâng phần mười một cách bắt buộc cho tín đồ. Chúa Giê-xu phê phán những người Pha-ri-si "nộp một phần mười về bạc hà, thì là, rau húng, mà bỏ qua sự công bình và lòng yêu mến Đức Chúa Trời" (Lu-ca 11:42). Tuy nhiên, Ngài cũng xác nhận việc này không nên bỏ: "Các điều đó vẫn cứ phải làm, nhưng không được bỏ các điều kia". Trọng tâm Tân Ước chuyển từ luật lệ bắt buộc sang tinh thần tự nguyện, rời rộng và vui lòng dựa trên tình yêu và ân điển (2 Cô-rinh-tô 9:7).

Như vậy, dù dưới bất kỳ giao ước nào, nguyên tắc nền tảng vẫn là: Một phần mười (hoặc của lễ) thuộc về Chúa, và việc dâng hiến là sự nhìn nhận rằng mọi thứ chúng ta có đều đến từ Ngài. Câu hỏi "gộp hay ròng" thực chất là câu hỏi về việc chúng ta nhìn nhận "thu nhập" hay "sự ban cho" của Chúa đến đâu.

Hãy cùng xem xét lập luận của cả hai quan điểm dưới ánh sáng Kinh Thánh.

Những người ủng hộ việc dâng phần mười từ tổng thu nhập (gross income) thường dựa trên các lý lẽ sau:

• Chúa Là Chủ Tể Của Tất Cả: Chúa ban cho chúng ta công việc, sức khỏe, và cơ hội để có được toàn bộ số tiền lương trước khi nhà nước khấu trừ bất cứ thứ gì. Vì vậy, phần thánh (phần mười) phải được tách ra từ "hoa lợi đầu mùa", từ phần nguyên vẹn nhất, thể hiện rằng Ngài có quyền tối cao trên 100% thu nhập của chúng ta. "Vì muôn vật đều từ Ngài mà có, và chúng tôi đã vì Ngài mà dâng cho Ngài" (1 Sử-ký 29:14).
• Hình Ảnh "Hoa Lợi Đầu Mùa": Trong Cựu Ước, của lễ đầu mùa phải là phần tốt nhất, được dâng lên trước tiên (Xuất Ê-díp-tô Ký 23:19; Châm-ngôn 3:9-10). Tính toán phần mười trên số gộp là cách thực tế để "tôn Đức Giê-hô-va bằng vật tốt nhất" của huê lợi mình.
• Thử Thách Đức Tin và Ưu Tiên: Việc dâng từ số gộp đòi hỏi đức tin lớn hơn. Nó đặt Chúa lên hàng đầu trong ngân sách, ngay cả trước khi chúng ta biết các nghĩa vụ thuế khóa còn lại là bao nhiêu. Điều này thực hành nguyên tắc "trước hết hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời" (Ma-thi-ơ 6:33).
• Ý Nghĩa Của "Hoa Lợi" (Increase/Thu Nhập): Trong Ma-la-chi 3:10, Chúa phán: "Hãy đem hết thảy phần mười vào kho…" Từ "hết thảy" (kol trong tiếng Hê-bơ-rơ) bao hàm toàn bộ, không phải một phần đã được giảm trừ. Hoa lợi được nhắc đến được hiểu là toàn bộ thu hoạch, chưa qua bất kỳ sự chiết khấu nào.

Mặt khác, những người cho rằng nên dâng từ thu nhập thực nhận (net income) cũng có những cơ sở đáng cân nhắc:

• Thực Tế Về Quyền Sở Hữu: Thuế thu nhập là một khoản chúng ta bắt buộc phải nộp cho nhà nước (Rô-ma 13:7: "Hãy trả cho mọi người điều mình đã mắc: nộp thuế cho kẻ mình phải nộp thuế…"). Số tiền còn lại thực sự mới là số tiền chúng ta có quyền chi phối. Vì vậy, "thu nhập" thực tế là số tiền chúng ta thực sự nhận được.
• Tinh Thần Tự Nguyện Của Tân Ước: Vì không còn dưới luật pháp, tín đồ được tự do và được kêu gọi dâng theo "lòng rộng rãi", không phải vì ép buộc (2 Cô-rinh-tô 9:7). Việc dâng từ số ròng có thể được xem là một sự tự do trong ân điển, miễn là xuất phát từ tấm lòng biết ơn.
• Quản Lý Khôn Ngoan: Một số người lập luận rằng việc trả thuế và các chi phí sinh hoạt tối thiểu cần thiết (như tiền nhà, điện nước cơ bản) là trách nhiệm quản lý gia đình mà Chúa giao (1 Ti-mô-thê 5:8). Do đó, phần mười có thể được tính trên số tiền còn lại sau những trách nhiệm bắt buộc đó.
• Sự Linh Hoạt và Tránh Gánh Nặng Luật Pháp: Quá nhấn mạnh vào số gộp có thể vô tình biến phần mười thành một gánh nặng luật pháp, trái với tinh thần tự do trong Christ. Dựa trên số ròng có thể giúp tân tín hữu hoặc người có hoàn cảnh khó khăn bắt đầu dâng hiến cách vui vẻ mà không cảm thấy choáng ngợp.

Sau khi phân tích, chúng ta thấy Kinh Thánh không đưa ra một đáp án toán học tuyệt đối cho câu hỏi này. Thay vào đó, Kinh Thánh hướng chúng ta đến những nguyên tắc vĩ đại hơn:

1. Nguyên Tắc Tấm Lòng (Heart Principle): Đức Chúa Trời nhìn thấy tấm lòng trước khi thấy số tiền (Mác 12:41-44 – gương của bà góa nghèo). Dù bạn chọn tính trên gộp hay ròng, câu hỏi quan trọng nhất là: Tấm lòng tôi trong việc dâng hiến này như thế nào? Có phải là sự tôn kính, biết ơn, và vui lòng, hay là sự tính toán, miễn cưỡng, và vâng giữ hình thức? Chúa yêu thương kẻ dâng của cách vui lòng (2 Cô-rinh-tô 9:7).

2. Nguyên Tắc Trưởng Thành Thuộc Linh (Spiritual Maturity Principle): Phao-lô nói về sự dâng hiến như một "hạt giống" (2 Cô-rinh-tô 9:6). Một Cơ Đốc nhân non trẻ có thể bắt đầu dâng từ số ròng, hoặc một tỷ lệ nhỏ hơn 10%, như một bước khởi đầu của đức tin. Theo thời gian, khi đức tin và sự nhận biết ân điển Chúa lớn lên, người ấy có thể được Chúa cảm động để dâng cách rộng rãi hơn, thậm chí trên cả số gộp. Đây là một hành trình tăng trưởng, không phải một mệnh lệnh cứng nhắc.

3. Nguyên Tắc Ban Cho Trọn Vẹn (Principle of Total Surrender): Phần mười chỉ là bước khởi đầu, là "bài học vỡ lòng" về sự quản lý trung tín. Mục tiêu cuối cùng của đời sống Cơ Đốc không phải là tranh cãi về 10% từ đâu, mà là dâng hiến 100% con người và tài nguyên mình cho Chúa. "Vậy, hỡi anh em, tôi lấy sự thương xót của Đức Chúa Trời khuyên anh em dâng thân thể mình làm của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời, ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em" (Rô-ma 12:1). Khi chúng ta dâng chính mình trọn vẹn, câu hỏi về việc dâng 10% từ gộp hay ròng sẽ được giải quyết một cách tự nhiên trong tấm lòng biết ơn và muốn tôn vinh Chúa hết khả năng.

Dựa trên những nguyên tắc Kinh Thánh, đây là một số hướng dẫn thực tiễn:

1. Cá Nhân Hóa Với Chúa: Hãy dành thời gian cầu nguyện và nghiên cứu Lời Chúa về vấn đề này. Hãy thành thật với Chúa về tài chính của bạn và hỏi Ngài: "Lạy Chúa, Ngài muốn con quản lý và dâng hiến thế nào để tôn cao Danh Ngài và bày tỏ lòng biết ơn của con?" Hãy tìm kiếm sự bình an và sự xác nhận từ Thánh Linh trong lương tâm bạn (Rô-ma 14:22-23).
2. Hướng Đến Sự Rời Rộng và Tự Nguyện: Thay vì dừng lại ở mức tối thiểu 10%, hãy xem đó là điểm xuất phát. Hãy tập tành dâng hiến một cách vui mừng, và xem xét dâng thêm các của lễ lạc hiến (freewill offerings) bên cạnh phần mười, đặc biệt cho các nhu cầu đặc biệt trong Hội Thánh và công việc Chúa.
3. Ưu Tiên và Kỷ Luật: Hãy đưa việc dâng hiến vào ngân sách hàng tháng như một khoản chi ưu tiên hàng đầu (First Fruits). Khi lương về, hãy tách phần dâng hiến ra ngay lập tức, dù bạn chọn tính theo cách nào. Điều này giúp hình thành kỷ luật và khẳng định Chúa là chủ.
4. Không Xét Đoán Hay Tự Hào: Đừng dùng sự lựa chọn của mình làm thước đo để xét đoán anh em khác (Rô-ma 14:10). Người dâng từ thu nhập gộp không nên tự hào cho mình "thánh hơn". Người dâng từ thu nhập ròng cũng không nên cho rằng mình "khôn ngoan thực tế hơn". Mỗi người phải tin chắc trong lòng mình.
5. Tập Trung Vào Mục Đích: Hãy nhớ mục đích của việc dâng hiến: duy trì chức vụ (1 Cô-rinh-tô 9:13-14), hỗ trợ người làm việc Chúa, và mở rộng Nước Đức Chúa Trời. Khi thấy kết quả từ sự dâng hiến của mình (hỗ trợ mục sư, truyền giáo, giúp người nghèo…), lòng chúng ta sẽ càng thêm vui mừng và muốn dâng hiến nhiều hơn.

Câu hỏi "dâng phần mười từ thu nhập gộp hay ròng?" cuối cùng không phải là một câu đố về thuế suất hay kế toán. Đó là một câu hỏi thuộc linh sâu sắc, mời gọi chúng ta xét lại chủ quyền của Đấng Christ trong lĩnh vực tài chính cá nhân. Thay vì tìm kiếm một câu trả lời pháp lý tối thiểu, chúng ta hãy hướng đến một tấm lòng tối đa: tấm lòng tôn Chúa là chủ, biết ơn và rộng rãi.

Dù bạn được Chúa dẫn dắt để bắt đầu từ đâu—từ gross, net, hay thậm chí một tỷ lệ nhỏ hơn trong giai đoạn đầu—hãy bắt đầu với một tấm lòng vui mừng và biết ơn. Hãy để việc dâng hiến trở thành một hành động thờ phượng đều đặn, một lời tuyên bố bằng hành động rằng: "Mọi sự tôi có đến từ Ngài, và tôi tin cậy Ngài chu cấp mọi nhu cầu của tôi." Hãy nhớ lời hứa của Chúa trong Ma-la-chi 3:10 dành cho những người trung tín: "Hãy đem hết thảy phần mười vào kho, hầu có lương thực trong nhà ta; và từ nay các ngươi khá lấy điều nầy mà thử ta, Đức Giê-hô-va vạn quân phán, xem ta có mở các cửa sổ trên trời cho các ngươi, đổ phước xuống cho các ngươi đến nỗi không chỗ chứa chăng!" Khi chúng ta bước đi trong sự vâng phục và tấm lòng rộng rãi, chúng ta mở lòng mình ra đón nhận không chỉ phước hạnh vật chất, mà quan trọng hơn là sự hiện diện, sự chu cấp kỳ diệu và sự thỏa lòng sâu xa đến từ Chúa của mọi ân điển.