Tại sao Đức Chúa Trời cho phép điều xấu xảy ra với người tốt?

Vấn nạn về sự đau khổ và điều ác (Theodicy) là một trong những câu hỏi thần học sâu sắc và khó khăn nhất mà loài người đối diện, đặc biệt đối với những người tin vào một Đức Chúa Trời toàn năng và toàn ái. Tại sao người vô tội phải chịu bệnh tật? Tại sao những tín đồ chân thành lại gặp bi kịch? Bài viết này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khám phá câu trả lời không đơn giản nhưng đầy hy vọng mà Lời Đức Chúa Trời ban cho chúng ta, với trọng tâm là sự mặc khải về chính Ngài và công trình cứu chuộc của Chúa Cứu Thế Giê-xu.

Để tiếp cận vấn đề, trước hết chúng ta phải đặt nó trong khuôn khổ toàn bộ câu chuyện Kinh Thánh: Sáng Thế, Sa Ngã, và Sự Cứu Chuộc. Sáng-thế Ký chương 1-2 cho thấy một thế giới được Đức Chúa Trời dựng nên "rất tốt lành" (Sáng-thế-ký 1:31). Không có đau khổ, bệnh tật hay sự chết. Tuy nhiên, Sáng-thế Ký chương 3 ghi lại biến cố thảm khốc: sự sa ngã của loài người. A-đam và Ê-va, qua việc bất tuân lời Đức Chúa Trời, đã đem tội lỗi (tiếng Hê-bơ-rơ: חַטָּאָה - chatta’ah, nghĩa là "trật mục tiêu") và sự rủa sả vào thế gian. Hậu quả là sự hòa hợp nguyên thủy bị phá vỡ:

"Nguyền đất sẽ vì ngươi mà sanh chông gai... ngươi sẽ làm đổ mồ hôi trán mới có mà ăn... ngươi sẽ trở về bụi" (Sáng-thế-ký 3:17-19).
Từ thời điểm đó, cả thế gian (bao gồm cả thiên nhiên và nhân loại) đều "phục sự hư không" và "bị sự hư nát ràng buộc" (Rô-ma 8:20-21). Điều này giải thích căn nguyên của mọi sự xấu: sự xấu đạo đức (tội lỗi, bạo lực) và sự xấu tự nhiên (thiên tai, bệnh tật). Đức Chúa Trời không tạo ra điều xấu, nhưng Ngài cho phép nó hiện hữu trong một thời gian, trong kế hoạch tể trị tối cao của Ngài, và với một mục đích cứu chuộc.

Không sách nào trong Kinh Thánh đối diện trực tiếp với câu hỏi này hơn sách Góp. Gióp được mô tả là "người trọn vẹn và ngay thẳng, kính sợ Đức Chúa Trời, và lánh khỏi điều ác" (Gióp 1:1). Thế nhưng, ông phải chịu mất tài sản, con cái, sức khỏe một cách thảm khốc. Cuộc đối thoại giữa Gióp và ba người bạn cho thấy quan điểm sai lầm phổ biến: Đau khổ là hình phạt trực tiếp cho tội lỗi cá nhân. Lý luận của họ bị Đức Chúa Trời bác bỏ.

Điểm mấu chốt của sách Gióp không nằm ở lời giải thích nguyên nhân (mà độc giả được biết qua các chương 1-2: cuộc đối chất giữa Đức Giê-hô-va và Sa-tan), mà nằm ở sự đáp ứng của Đức Chúa Trời. Trong chương 38-41, Đức Chúa Trời không giải thích lý do, nhưng Ngài phán từ cơn gió lốc, đặt ra hàng loạt câu hỏi cho Gióp về sự sáng tạo và quyền tể trị của Ngài:

"Khi đặt nền trái đất, ngươi ở đâu? Nếu ngươi thông sáng, hãy tỏ bày điều đó!" (Gióp 38:4).
Bài học then chốt: Thẩm quyền và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời vượt xa sự hiểu biết của con người. Sự đáp ứng cuối cùng của Gióp không phải là một lời giải, mà là sự ăn năn và tín thác:

"Tôi lấy làm gớm ghê tôi, và ăn năn trong tro bụi." (Gióp 42:6).
Đức Chúa Trời ban cho Gióp một mặc khải về chính Ngài lớn hơn là một lời giải về sự đau khổ. Đôi khi, sự hiện diện và bản tính của Đức Chúa Trời là câu trả lời đủ cho chúng ta.

Tân Ước đưa chúng ta đến đỉnh điểm của mặc khải về vấn đề đau khổ: Thập tự giá của Chúa Giê-xu Christ. Đây là sự kiện nơi Người Tốt nhất, Vô tội nhất (1 Phi-e-rơ 2:22) phải chịu sự xấu ác, đau đớn và sự chết kinh khiếp nhất. Tại thập tự giá, chúng ta thấy:

a. Đức Chúa Trời không đứng ngoài cuộc đau khổ của chúng ta: Ngài bước vào trong chính nó qua Con Một Ngài. Đức Chúa Giê-xu là "Đấng từng trải sự thử thách" (Hê-bơ-rơ 2:18) và có thể thông cảm với sự yếu đuối của chúng ta.

b. Đau khổ có thể có một mục đích cứu chuộc: Sự đau khổ của Đấng Christ mang lại sự cứu rỗi cho nhiều người. Tương tự, sự đau khổ của người tin Chúa có thể mang ý nghĩa và được Ngài sử dụng. Sứ đồ Phao-lô viết: "Vả, tôi tưởng rằng sự đau đớn bây giờ chẳng đáng so sánh với sự vinh hiển hầu đến, là sự sẽ được bày ra trong chúng ta." (Rô-ma 8:18). Trong tiếng Hy Lạp, từ "đau đớn" (πάθημα - pathēma) chỉ về mọi nỗi thống khổ.

c. Đau khổ tôi luyện đức tin và hình thành nên đức tính Christ: Gia-cơ viết: "Hỡi anh em, hãy coi sự thử thách trăm bề thoạt đến cho anh em như là điều vui mừng trọn vẹn, vì biết rằng sự thử thách đức tin anh em sanh ra sự nhịn nhục." (Gia-cơ 1:2-3). Từ "thử thách" (δοκίμιον - dokimion) hàm ý quá trình tinh luyện, như lửa thử vàng, để đức tin trở nên chân thật và quý giá.

d. Sự yếu đuối trở thành nơi quyền năng của Đấng Christ tỏ bày: Phao-lô đã học bài học này qua "cái giằm xóc trong thịt" của ông. Dù cầu xin Chúa cất đi ba lần, nhưng Chúa phán: "Ân điển ta đủ cho ngươi rồi, vì sức mạnh của ta nên trọn vẹn trong sự yếu đuối." (2 Cô-rinh-tô 12:9). Đây là một nghịch lý của vương quốc Đức Chúa Trời: Trong sự yếu đuối của chúng ta, quyền năng của Ngài được hoàn tất một cách trọn vẹn nhất.

Làm thế nào để áp dụng những lẽ thật này vào đời sống hằng ngày khi chúng ta đối diện với nghịch cảnh?

1. Chuyển Từ Câu Hỏi "Tại Sao?" Sang "Để Làm Gì?" và "Bây Giờ Tôi Phải Sống Thế Nào?" Thay vì mắc kẹt trong việc tìm kiếm nguyên nhân (mà chúng ta có thể không bao giờ hiểu hết trên đất này), hãy cầu hỏi Chúa: "Lạy Chúa, Ngài muốn dạy con điều gì qua hoàn cảnh này? Ngài muốn con trở nên thế nào? Và con có thể phục vụ Ngài và người khác qua điều này ra sao?".

2. Tin Cậy Vào Bản Tính Tốt Lành và Quyền Tể Trị Tối Cao của Đức Chúa Trời Đây là nền tảng. Rô-ma 8:28 là câu Kinh Thánh then chốt: "Vả, chúng ta biết rằng mọi sự hiệp lại làm ích cho kẻ yêu mến Đức Chúa Trời, tức là cho kẻ được gọi theo ý muốn Ngài đã định." Lưu ý: Không phải mọi sự đều là tốt, nhưng Đức Chúa Trời có quyền tể trị để khiến mọi sự hiệp lại (cả điều tốt lẫn điều xấu) làm ích cho cứu cánh tốt lành tối hậu của Ngài cho chúng ta - tức là trở nên giống hình ảnh Con Ngài (Rô-ma 8:29).

3. Tìm Kiếm Cộng Đồng và Sự Chịu Đựng Chung Kinh Thánh dạy chúng ta "khóc với kẻ khóc" (Rô-ma 12:15). Đừng cô lập bản thân. Sự hiện diện, lời cầu nguyện và tình yêu thương thực tế của Hội Thánh là phương tiện ân điển hữu hình của Chúa trong lúc đau khổ.

4. Hướng Mắt Về Sự Hy Vọng Cánh Chung Sự đau khổ nhắc nhở chúng ta rằng thế gian này không phải là nhà cuối cùng. Sự cứu chuộc của chúng ta chưa được trọn vẹn. Chúng ta trông đợi ngày Chúa trở lại, khi Ngài "sẽ lau hết nước mắt khỏi mắt chúng, sẽ không có sự chết, cũng không có than khóc, kêu ca, hay là đau đớn nữa" (Khải-huyền 21:4). Viễn cảnh cánh chung này cho chúng ta sức mạnh để bền đỗ.

5. Cầu Nguyện Thành Thật Và Kiên Trì Hãy noi gương Chúa Giê-xu tại vườn Ghết-sê-ma-nê, Ngài đã trình dâng sự đau đớn và ước muốn của mình lên Cha ("xin Cha cất chén này khỏi con"), nhưng cuối cùng vẫn thuận phục ý muốn tốt lành của Cha ("dầu vậy, xin ý Cha được nên, chớ không theo ý con" - Lu-ca 22:42). Chúng ta có thể thành thật bày tỏ nỗi lòng với Chúa, nhưng luôn kết thúc trong sự tín thác.

Câu hỏi "Tại sao điều xấu xảy ra với người tốt?" không có một câu trả lời đơn giản, dễ chịu. Kinh Thánh không đưa ra một công thức triết học, nhưng mặc khải một Con Đường - con đường của Thập Tự Giá. Nó mời gọi chúng ta từ bỏ tham vọng hiểu biết mọi sự như Đức Chúa Trời, và thay vào đó, học tập tin cậy vào chính Ngài hơn là vào những hoàn cảnh thuận lợi.

Đức tin trưởng thành không phải là đức tin không có câu hỏi, mà là đức tin vẫn bám víu lấy Chúa Christ ngay giữa những câu hỏi chưa được giải đáp. Chúng ta không thờ phượng một lý thuyết về sự tốt lành, nhưng thờ phượng một Cá Nhân là Đức Chúa Trời Nhập Thể, Đấng đã bước vào thung lũng bóng tối của chúng ta và hứa rằng không có sự đau khổ nào, dù lớn đến đâu, có thể cướp đi sự hiện diện của Ngài hay tách chúng ta khỏi tình yêu Ngài trong Christ Giê-xu (Rô-ma 8:38-39).

Cuối cùng, sự đáp ứng của chúng ta trước nghịch cảnh không phải là một lời giải thích toàn diện, mà là một lời tuyên xưng như tác giả Thi-thiên: "Dầu tôi đi trong trũng bóng chết, tôi sẽ chẳng sợ tai họa nào; vì Chúa ở cùng tôi." (Thi-thiên 23:4). Sự hiện diện của Người Chăn Hiền Lành là câu trả lời đủ cho mọi linh hồn đang đau khổ.