Kinh Thánh nói gì về sự oán giận?

Trong hành trình đức tin, một trong những thách thức sâu sắc nhất mà Cơ Đốc nhân phải đối diện không phải từ thế giới bên ngoài, mà thường từ chính những cảm xúc nội tại, trong đó sự oán giận (resentment) giữ một vị trí đặc biệt nguy hiểm. Khác với cơn giận nhất thời (anger), oán giận là một trạng thái cay đắng, hận thù âm ỉ, được ấp ủ và nuôi dưỡng theo thời gian. Nó như một loại độc tố tâm linh, ăn mòn tâm hồn, phá hủy các mối quan hệ và ngăn cách chúng ta với ân điển của Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Kinh Thánh để hiểu rõ bản chất, hậu quả và con đường giải thoát khỏi sự oán giận, qua đó tìm kiếm sự chữa lành và tự do trong Đấng Christ.

Trước hết, cần phân biệt giữa cơn giận và sự oán giận. Kinh Thánh không lên án mọi sự giận dữ. Chính Đức Chúa Trời bày tỏ cơn giận thánh khiết trước tội lỗi (Xuất Ê-díp-tô Ký 32:10). Chúa Giê-xu cũng bày tỏ sự phẫn nộ thánh khiết trước sự giả hình và việc biến nhà Cha Ngài thành nơi buôn bán (Giăng 2:13-17). Sứ đồ Phao-lô dạy: "Hãy giận mà đừng phạm tội; chớ căm giận cho đến khi mặt trời lặn" (Ê-phê-sô 4:26). Từ "giận" ở đây trong nguyên ngữ Hy Lạp là orgizō (ὀργίζω), chỉ một cảm xúc mạnh mẽ, có thể chính đáng, nhưng phải được kiểm soát và không để nó dẫn đến tội lỗi (hamartanō - ἁμαρτάνω) hoặc trở nên lâu dài.

Ngược lại, sự oán giận thường được mô tả bằng những từ như pikria (πικρία - sự cay đắng) trong Tân Ước. Trong Ê-phê-sô 4:31, Phao-lô khuyên: "Phải bỏ khỏi anh em những sự cay đắng, buồn giận, tức mình, kêu rêu, mắng nhiếc, cùng mọi điều hung ác." Từ pikria diễn tả một tâm trạng chua cay, hằn học, chất chứa lâu ngày. Nó không còn là một phản ứng tức thời mà đã trở thành một thái độ sống, một "căn bệnh" tâm linh. Trong Cựu Ước, khái niệm này thường gắn với việc "giữ sự hằn học" hay "nuôi lòng thù hận".

Kinh Thánh đưa ra nhiều minh họa sống động về sự tàn phá khủng khiếp của lòng oán giận.

1. Ca-in và A-bên (Sáng Thế Ký 4): Câu chuyện đầu tiên về oán giận bắt nguồn từ lòng ghen tị. Ca-in "giận lắm và gằm nét mặt" (câu 5) vì của lễ mình không được nhậm, còn của A-bên thì được. Đức Chúa Trời cảnh báo: "Tại sao ngươi giận? tại sao nét mặt ngươi gằm? Nếu ngươi làm lành, há chẳng ngước mặt lên sao? Còn như chẳng làm lành, thì tội lỗi rình đợi trước cửa" (câu 6-7). Oán giận không được giải quyết đã mở cửa cho tội lỗi (từ Hy Lạp hamartia - ἁμαρτία - nghĩa là "trật mục tiêu") xâm nhập và dẫn đến hành động giết người. Oán giận là tiền thân của bạo lực.

2. Giô-sép và Các Anh (Sáng Thế Ký 37): Các anh của Giô-sép "ghen ghét" và "chẳng có thể nói lời tử tế" với em mình (câu 4, 11). Sự oán giận này (śānēʼ - שָׂנֵא trong tiếng Hê-bơ-rơ, có nghĩa là ghét, thù hận) bắt nguồn từ sự thiên vị của cha và những giấc mơ của Giô-sép. Nó dẫn đến âm mưu giết em, và cuối cùng là bán em làm nô lệ. Mầm mống oán giận nhỏ đã đơm hoa kết trái thành hành động phản bội tàn nhẫn.

3. A-man và Mạc-đô-chê (Ê-xơ-tê 3): A-man, một viên quan cao cấp, "đầy lòng tức giận" (câu 5) chỉ vì Mạc-đô-chê không quỳ lạy mình. Sự oán giận cá nhân này (ḥēmâ - חֵמָה, sức nóng, sự phẫn nộ) đã phình to đến mức hắn quyết định hủy diệt cả một dân tộc – người Giu-đa – chỉ để trả thù một người. Oán giận có sức lan tỏa và phá hoại trên diện rộng khủng khiếp.

4. Người Con Trai Hoang Đàng và Người Anh (Lu-ca 15:25-32): Trong dụ ngôn đầy thương xót, Chúa Giê-xu vẽ nên hình ảnh người anh cả oán giận. Khi thấy cha mở tiệc ăn mừng em trai trở về, anh ta "nổi giận và không chịu vào nhà" (câu 28). Lòng oán giận của anh bắt nguồn từ cảm giác bất công, so sánh và tính toán công đức ("đã hầu việc cha... chẳng hề trái phép..."). Oán giận đã che mắt anh, khiến anh không nhìn thấy tình yêu của người cha luôn sẵn có cho mình, và cắt đứt mối tương giao với gia đình.

Các trước giả Kinh Thánh đưa ra những lời cảnh báo nghiêm khắc và mệnh lệnh rõ ràng về sự oán giận:

• Châm Ngôn: "Chớ nên kết bạn với người hay giận, chớ giao tế với kẻ cơn thạnh nộ; e con tập theo đường lối nó, và linh hồn con bị bẫy hãm hại chăng." (Châm Ngôn 22:24-25). Oán giận có tính lây lan.
• Truyền Đạo: "Chớ vội giận; vì sự giận ở trong lòng kẻ ngu muội." (Truyền Đạo 7:9).
• Gia-cơ: "Vì sự giận của người ta không làm nên sự công bình của Đức Chúa Trời." (Gia-cơ 1:20). Cơn giận của con người, đặc biệt là sự oán giận lâu dài, không bao giờ có thể sản sinh ra kết quả công chính theo ý muốn của Đức Chúa Trời.
• Phao-lô: "Ví bằng trong anh em có sự ghen tương cay đắng và sự tranh cạnh, thì chớ khoe mình và nói dối nghịch cùng lẽ thật." (Gia-cơ 3:14). Oán giận và sự thật không thể cùng tồn tại.

Tin Mừng của Đấng Christ không chỉ vạch rõ tội lỗi mà còn mở ra con đường giải thoát hoàn toàn khỏi xiềng xích của sự oán giận.

1. Nhìn Vào Thập Tự Giá: Nền tảng của sự tha thứ Cơ Đốc là thập tự giá. Trong khi chúng ta còn là tội nhân, thù nghịch với Đức Chúa Trời (Rô-ma 5:10), Đấng Christ đã chết vì chúng ta. Ngài đã cầu nguyện cho những kẻ hành hạ mình: "Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì" (Lu-ca 23:34). Khi chiêm ngưỡng mức độ của tội lỗi chúng ta đã được tha thứ, chúng ta tìm được động lực và sức mạnh để tha thứ cho người khác (Ê-phê-sô 4:32).

2. Mệnh Lệnh Tha Thứ: Chúa Giê-xu dạy dứt khoát: "Song nếu không tha lỗi cho người ta, thì Cha các ngươi ở trên trời cũng sẽ không tha lỗi cho các ngươi." (Mác 11:26). Trong Kinh Lạy Cha, chúng ta cầu nguyện: "Xin tha tội cho chúng tôi, như chúng tôi cũng tha kẻ phạm tội nghịch cùng chúng tôi" (Ma-thi-ơ 6:12). Sự tha thứ không phải là một lựa chọn cảm xúc, mà là một mệnh lệnh đức tin và một điều kiện để nhận lãnh sự tha thứ của Đức Chúa Trời.

3. Chiến Thắng Bằng Điều Thiện: Sứ đồ Phao-lô đưa ra nguyên tắc thiêng liêng để chữa lành oán giận: "Đừng để điều ác thắng mình, nhưng hãy lấy điều thiện thắng điều ác." (Rô-ma 12:21). Và: "Hãy yêu kẻ làm nghịch cùng mình, làm ơn cho kẻ ghét mình." (Lu-ca 6:27). Hành động yêu thương chủ động có sức mạnh phá vỡ vòng xoáy oán giận.

Làm thế nào để chúng ta có thể thực hành bài học từ Kinh Thánh về sự oán giận?

1. Tự Kiểm Lòng Mình Cách Thành Thật: Hãy dành thời gian tĩnh lặng trước Chúa, hỏi Ngài: "Có sự cay đắng nào trong con không?" (Thi Thiên 139:23-24). Thừa nhận cảm xúc của mình với Chúa, không tô vẽ hay biện minh.

2. Quyết Đọn Tha Thứ Như Một Hành Động Của Ý Chí: Tha thứ không có nghĩa là phủ nhận nỗi đau, hoặc cho rằng hành vi của người kia là đúng. Nó là một quyết định, bằng đức tin, buông bỏ quyền trả thù và trao sự phán xét cho Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:19). Hãy cầu nguyện: "Lạy Chúa, con chọn tha thứ cho [tên người] vì điều [hành động]. Con trao họ và nỗi đau này cho Ngài."

3. Tìm Kiếm Sự Hòa Giải Nếu Có Thể (Nhưng Không Bắt Buộc): Chúa dạy: "Vậy nếu khi nào ngươi đem dâng của lễ nơi bàn thờ, mà nhớ lại anh em có điều gì nghịch cùng mình, thì hãy để của lễ trước bàn thờ, trở về giảng hòa với anh em trước đã; rồi hãy đến dâng của lễ." (Ma-thi-ơ 5:23-24). Sự hòa giải cần sự khôn ngoan, đôi khi cần người trung gian (Ma-thi-ơ 18:15-17), và không áp dụng trong các tình huống lạm dụng nguy hiểm.

4. Nuôi Dưỡng Tâm Trí Bằng Lẽ Thật: Oán giận phát triển khi chúng ta suy đi nghĩ lại về nỗi bất công. Hãy chủ động chiếm lấy ý nghĩ để vâng phục Đấng Christ (2 Cô-rinh-tô 10:5). Suy ngẫm Lời Chúa, đặc biệt những câu nói về tình yêu thương, lòng thương xót và sự tha thứ (Phi-líp 4:8).

5. Sống Trong Cộng Đồng: Đừng cô lập mình. Hãy tìm một người bạn đức tin trưởng thành, tin cậy để chia sẻ gánh nặng (Ga-la-ti 6:2), cầu nguyện cùng và nhận lời khuyên khôn ngoan.

6. Nhìn Nhận Sự Yếu Đuối và Trông Cậy Vào Ân Điển: Quá trình buông bỏ oán giận có thể lâu dài và đau đớn. Đừng nản lòng. Hãy nhớ rằng sự tha thứ thường là một hành trình, không phải một sự kiện. Mỗi ngày, hãy đem cảm xúc cay đắng trở lại chân thập tự giá và nhận lấy ân điển mới mẻ từ Chúa (Hê-bơ-rơ 4:16).

Sự oán giận là một nhà tù tâm linh mà chìa khóa duy nhất để mở cửa là sự tha thứ – một sự tha thứ bắt nguồn từ chính sự tha thứ chúng ta đã lãnh nhận nơi thập tự giá của Đấng Christ. Kinh Thánh không xem nhẹ nỗi đau hay sự bất công, nhưng kêu gọi chúng ta đừng để nỗi đau đó định hình nên đời sống mình. Thay vào đó, chúng ta được mời gọi phó thác mọi sự cho Đấng xét đoán công bình (1 Phi-e-rơ 2:23) và bước đi trong sự tự do của tình yêu thương. Khi buông bỏ gánh nặng oán giận, chúng ta không chỉ được chữa lành, mà còn trở nên những khí cụ của hòa bình và ân điển, phản chiếu tấm lòng của Cha Thiên Thượng – Đấng giàu lòng thương xót và chậm giận.

"Hỡi kẻ rất yêu dấu của tôi, hãy tự báo thù mình, nhưng hãy nhường chỗ cho cơn thạnh nộ [của Đức Chúa Trời]; vì có chép lời Chúa phán rằng: Sự báo thù thuộc về ta, ta sẽ báo ứng." (Rô-ma 12:19).