Tình Yêu Agape
Trong ngôn ngữ Hy Lạp, ngôn ngữ nguyên bản của Tân Ước, có đến bốn từ được dùng để diễn tả các sắc thái khác nhau của “tình yêu”: storgē (tình cảm gia đình), philia (tình bạn, tình huynh đệ), eros (tình yêu lãng mạn, ham muốn), và agapē (ἀγάπη). Trong bốn từ này, agapē nổi bật lên như một viên ngọc quý, một khái niệm độc nhất vô nhị, được Kinh Thánh nâng lên thành định nghĩa tối thượng và trọn vẹn nhất về bản chất của Đức Chúa Trời và là mệnh lệnh tối cao cho con dân Ngài. Tình yêu agape không phải là một cảm xúc bồng bột hay một sự trao đổi có điều kiện, mà là một sự lựa chọn có chủ đích, một hành động quyết ý hướng đến điều tốt nhất cho người khác, ngay cả khi phải trả một giá đắt.
Nguồn Gốc Thần Học: Agape Là Bản Chất Của Đức Chúa Trời
Kinh Thánh tuyên bố một cách đơn giản và sâu sắc: “Đức Chúa Trời là sự yêu thương” (1 Giăng 4:8). Từ “yêu thương” ở đây trong nguyên bản Hy Lạp chính là agapē. Điều này có nghĩa agape không phải là một đức tính Chúa có, mà là chính bản thể của Ngài. Mọi sự Ngài làm đều xuất phát từ và phản ánh tình yêu agape này. Sự sáng tạo, giao ước với Áp-ra-ham, sự giải cứu dân Y-sơ-ra-ên, và tột đỉnh là sự nhập thể và hy sinh của Chúa Giê-xu Christ, tất cả đều là sự biểu lộ của tình yêu agape thần thượng.
Trong Cựu Ước, khái niệm này được bày tỏ qua từ chesed (חֶסֶד) trong tiếng Hê-bơ-rơ, thường được dịch là “sự nhân từ”, “tình yêu thương thành tín” hay “ân điển”. Đó là tình yêu giao ước, bền vững, và trung tín của Đức Giê-hô-va dành cho dân sự Ngài, bất chấp sự bất trung của họ. “Ngài đã chẳng phán với ngươi rằng: Hỡi nhà Gia-cốp, ngươi thật là bất xứng! Nhưng ta sẽ rải các ngươi ra mọi hướng gió, hỡi nhà Y-sơ-ra-ên! song đừng sợ, vì ta đã chuộc ngươi; ta đã lấy tên ngươi mà gọi ngươi; ngươi thuộc về ta” (Ê-sai 43:1, 43:25). Tình yêu chesed này là nền tảng cho sự mặc khải trọn vẹn về agape trong Tân Ước.
Bản Tuyên Ngôn Vĩ Đại Nhất Về Agape: 1 Cô-rinh-tô 13
Nếu muốn hiểu agape là gì, chúng ta phải đọc, ngẫm nghĩ và sống theo 1 Cô-rinh-tô 13. Sứ đồ Phao-lô, dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh, đã đưa ra một bức tranh toàn diện và thực tế về tình yêu này. Ông khẳng định dù có tài năng, tri thức hay đức tin phi thường đến đâu, nếu không có agape, thì cũng chỉ là “tiếng kêu la của đồng hay tiếng vang của chập chỏa” (câu 1).
Ông mô tả agape qua những phẩm chất hành động:
- “Nhẫn nhục” (makrothumeō): Chịu đựng lâu dài, kiên trì trước sự khiêu khích hay xúc phạm mà không trả đũa.
- “Nhân từ” (chresteuomai): Tốt lành, hữu ích, thể hiện lòng tử tế trong hành động.
- “Chẳng ghen tị, chẳng khoe mình, chẳng lên mình kiêu ngạo”: Hoàn toàn vị tha, không so sánh, không tìm kiếm sự tôn vinh cho bản thân.
- “Chẳng làm điều trái phép, chẳng kiếm tư lợi, chẳng nóng giận, chẳng nghiền sự dữ”: Hành động đúng đắn, không ích kỷ, kiểm soát cơn giận và từ chối nuôi dưỡng sự oán giận.
- “Chẳng vui về điều không công bình, nhưng vui về lẽ thật”: Đứng về phía công lý và chân lý của Đức Chúa Trời.
- “Chẳng tha thứ mọi sự, tin mọi sự, trông cậy mọi sự, nín chịu mọi sự”: Luôn hướng đến sự phục hồi, tin vào điều tốt nhất có thể (theo ý Chúa), hy vọng không ngừng và chịu đựng mọi nghịch cảnh.
Cuối cùng, Phao-lô tuyên bố: “Tình yêu thương (agape) chẳng hề hư mất bao giờ” (câu 8). Trong khi các ân tứ thuộc linh là tạm thời, agape là vĩnh cửu, vì nó thuộc về chính bản chất của Đức Chúa Trời hằng sống.
Hiện Thân Của Agape: Chúa Giê-xu Christ Và Thập Tự Giá
Lý thuyết về agape được hiện thân hóa một cách trọn vẹn và quyền năng trong con người và công trình của Chúa Giê-xu Christ. Ngài chính là Agape nhập thể. Chính Ngài đã định nghĩa tình yêu thương cao cả nhất: “Chẳng có sự yêu thương nào lớn hơn là vì bạn hữu mà phó sự sống mình” (Giăng 15:13). Và Ngài đã làm đúng như vậy.
Sứ đồ Giăng viết: “Bởi đó chúng ta biết sự yêu thương (agapēn), ấy là Chúa đã vì chúng ta bỏ sự sống; chúng ta cũng nên vì anh em mình bỏ sự sống” (1 Giăng 3:16). Thập tự giá là minh chức rõ ràng nhất, đẫm máu nhất và quyền năng nhất về tình yêu agape. Đó không phải là tình yêu dựa trên giá trị hay sự đáng yêu của đối tượng (vì chúng ta là tội nhân phản nghịch – Rô-ma 5:8), mà hoàn toàn dựa trên bản chất yêu thương của Đấng ban tặng. Chúa Giê-xu đã lựa chọn vâng phục ý Cha, lựa chọn gánh tội lỗi chúng ta, và lựa chọn chịu chết, để mang lại điều tốt nhất cho chúng ta – là sự cứu rỗi và hòa thuận với Đức Chúa Trời.
Mạng Lệnh Agape: Trọng Tâm Của Đời Sống Cơ Đốc
Chúa Giê-xu đã tóm tắt toàn bộ luật pháp vào hai điều răn trọng tâm, cả hai đều xoay quanh agape: “Ngươi phải hết lòng, hết linh hồn, hết ý mà yêu mến Chúa, là Đức Chúa Trời ngươi... Ngươi phải yêu người lân cận như mình” (Ma-thi-ơ 22:37-39).
1. Yêu Chúa (agapaō ton theon): Đây là mối quan hệ dọc. Yêu Chúa với agape có nghĩa là dâng trọn con người mình – ý chí, cảm xúc, trí tuệ – cho Ngài. Nó được thể hiện qua sự vâng phục: “Nếu các ngươi yêu mến ta, thì giữ gìn các điều răn ta” (Giăng 14:15). Yêu Chúa bằng agape là đặt Ngài làm ưu tiên tối cao trong mọi quyết định.
2. Yêu người lân cận (agapaō ton plēsion): Đây là mối quan hệ ngang. Chúa Giê-xu đã mở rộng định nghĩa “người lân cận” qua dụ ngôn Người Sa-ma-ri nhân lành (Lu-ca 10:25-37), bao gồm cả kẻ thù của mình. Ngài phán: “Hãy yêu kẻ thù nghịch, và làm ơn cho kẻ ghét anh em, chúc phước cho kẻ rủa sả anh em, và cầu nguyện cho kẻ sỉ nhục anh em” (Lu-ca 6:27-28). Đây chính là đỉnh cao của agape – chủ động tìm kiếm sự tốt lành cho người không xứng đáng, thậm chí là người làm hại mình.
Agape Trong Đời Sống Hằng Ngày: Ứng Dụng Thực Tế
Tình yêu agape không phải là một lý thuyết xa vời chỉ dành cho các thánh đồ, mà là mệnh lệnh và quyền năng cho mọi tín hữu. Dưới đây là một số cách áp dụng thực tế:
- Trong gia đình: Yêu vợ/chồng bằng agape (Ê-phê-sô 5:25) không phải chỉ khi họ dễ thương, mà là lựa chọn tôn trọng, chăm sóc và trung thành ngay cả trong những mâu thuẫn. Dạy dỗ con cái bằng tình yêu kỷ luật và kiên nhẫn (agape), không nuông chiều theo cảm xúc nhất thời.
- Trong Hội Thánh: “Hãy yêu thương anh em” (1 Phi-e-rơ 1:22). Agape trong Hội Thánh là chủ động phục vụ, khích lệ, bao dung những điểm yếu của nhau (Ga-la-ti 6:1-2), và giữ sự hiệp một (Ê-phê-sô 4:1-3). Nó vượt trên cảm xúc thích hay không thích.
- Nơi làm việc/học đường: Thể hiện agape qua sự chính trực, làm việc tận tâm như cho Chúa (Cô-lô-se 3:23), đối xử công bằng và tử tế với đồng nghiệp, kể cả người khó chịu. Sẵn sàng tha thứ và từ chối buôn chuyện, nói xấu.
- Với người lạ và người có nhu cầu: Agape thúc đẩy chúng ta nhìn thấy và đáp ứng nhu cầu thực tế của người khác (Gia-cơ 2:15-16), như một cốc nước lạnh, một bữa ăn, hay sự quan tâm chân thành.
- Với chính mình: Hiểu rằng agape của Chúa dành cho chúng ta là trọn vẹn (Rô-ma 8:38-39). Từ nền tảng đó, chúng ta có thể chấp nhận bản thân trong ân điển Chúa, và từ chối sự tự ghét bỏ hay kiêu ngạo, để sống tự do phục vụ người khác.
Sức Mạnh Để Sống Agape: Đến Từ Đâu?
Bản chất con người sa ngã của chúng ta không thể tự sản sinh ra tình yêu agape. Chúng ta dễ yêu philia (bạn bè) và eros (người thân), nhưng yêu kẻ thù, yêu người không đáng yêu thì vượt quá sức loài người. Tin vui là Cơ Đốc nhân không phải cố gắng bằng sức riêng. Agape là trái của Đức Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22). Khi chúng ta tiếp nhận Chúa Giê-xu, Đức Thánh Linh ngự vào lòng và tuôn đổ tình yêu thương của Đức Chúa Trời vào lòng chúng ta (Rô-ma 5:5).
Sống trong mối liên hệ mật thiết với Chúa—qua sự cầu nguyện, suy gẫm Lời Ngài, và vâng phục—là cách chúng ta “ở trong sự yêu thương” (agapē) của Ngài và để dòng chảy agape đó tuôn tràn qua đời sống mình (Giăng 15:4-5, 9-10). Chúng ta yêu, bởi vì Ngài đã yêu chúng ta trước (1 Giăng 4:19).
Kết Luận: Tiếng Gọi Vươn Lên Thượng Đẳng Của Tình Yêu
Tình yêu agape là ngôn ngữ của thiên đàng, là hơi thở của Đức Chúa Trời, và là dấu ấn xác thực nhất của một Cơ Đốc nhân. Nó không dựa trên cảm xúc chóng vánh mà trên sự quyết tín vững chắc; không tìm kiếm lợi ích cá nhân mà tìm kiếm sự vinh hiển của Đức Chúa Trời và ích lợi của người lân cận. Thập tự giá của Chúa Giê-xu mãi mãi là tấm gương và nguồn sức mạnh tối thượng cho tình yêu này.
Ước gì mỗi chúng ta, được cắm rễ sâu trong tình yêu agape của Đấng Christ (Ê-phê-sô 3:17), ngày càng được biến đổi để yêu Chúa hết lòng và yêu người như chính mình. Trong một thế giới đầy ích kỷ, thù hận và chia rẽ, đời sống thể hiện tình yêu agape vị tha, hy sinh và bền vững chính là chứng nhân mạnh mẽ nhất về Phúc Âm và là mùi thơm của Đấng Christ cho mọi người xung quanh.
“Hãy ở trong ta, thì ta sẽ ở trong các ngươi... Nếu các ngươi cứ ở trong ta, và những lời ta ở trong các ngươi, hãy cầu xin mọi điều mình muốn, thì sẽ được điều đó. Nầy, Cha ta được sáng danh là thể nào: ấy là các ngươi được kết nhiều quả, thì sẽ làm môn đồ của ta vậy.” (Giăng 15:4a, 7-8).