Việc Sám Hối Trong Kinh Thánh
Trong hành trình đức tin của Cơ Đốc nhân, sám hối là một khái niệm then chốt, là cánh cửa dẫn đến sự tha thứ và mối quan hệ mới với Đức Chúa Trời. Kinh Thánh nói rất nhiều về sám hối, từ Cựu Ước đến Tân Ước. Bài viết này sẽ đi sâu vào nền tảng Kinh Thánh của sự sám hối, khám phá ý nghĩa nguyên thủy qua tiếng Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, đồng thời đưa ra những áp dụng thực tiễn cho đời sống hằng ngày.
1. Giới Thiệu: Sám Hối Là Gì?
Theo Kinh Thánh, sám hối không chỉ là cảm giác hối tiếc hay xấu hổ về tội lỗi, mà còn là một sự thay đổi triệt để trong tâm trí và hành động. Nó bao gồm việc quay lưng lại với tội lỗi và quay về với Đức Chúa Trời. Sám hối là điều kiện cần để nhận được sự tha thứ và bước vào mối tương giao với Ngài.
2. Sám Hối Trong Cựu Ước
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ thường dùng để diễn tả sám hối là שׁוּב (shuv), nghĩa là "quay lại, trở về". Nó được dùng cả theo nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, chỉ sự quay về với Đức Giê-hô-va sau khi đã lìa xa Ngài. Một từ khác là נָחַם (nacham), thường mang ý "hối tiếc, an ủi" nhưng cũng có nghĩa "thay đổi ý định".
2.1. Lời Kêu Gọi Của Các Tiên Tri
Tiên tri Ê-xê-chi-ên đã tuyên bố: "Chúa Giê-hô-va phán: Ta chẳng lấy sự kẻ dữ chết thay, nhưng muốn nó xây bỏ đường lối mình và được sống. Hỡi nhà Y-sơ-ra-ên, các ngươi hãy xây bỏ, hãy xây bỏ đường lối xấu của mình! Vì sao các ngươi muốn chết?" (Ê-xê-chi-ên 33:11). Ở đây, "xây bỏ" (từ shuv) chính là sự quay khỏi tội lỗi.
Tiên tri Giô-ên cũng kêu gọi: "Các ngươi hãy hết lòng trở về cùng ta, khóc lóc, kiêng ăn và than vãn. Hãy xé lòng các ngươi, đừng xé áo các ngươi. Khá trở về cùng Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi" (Giô-ên 2:12-13). Sự sám hối thật phải xuất phát từ tấm lòng, không phải hình thức bên ngoài.
2.2. Thi Thiên 51: Lời Cầu Nguyện Sám Hối Mẫu Mực
Thi Thiên 51 của Đa-vít là một ví dụ điển hình về lòng sám hối thật sau khi vua phạm tội ngoại tình và giết người. Đa-vít thưa: "Đức Chúa Trời ôi! xin hãy thương xót tôi tùy lòng nhân từ của Chúa; xin hãy xóa các sự vi phạm tôi theo sự từ bi lớn của Chúa. ... Hãy dùng cành bài hương rảy tôi, thì tôi sẽ được sạch; hãy rửa tôi, thì tôi sẽ được trắng hơn tuyết. ... Đức Chúa Trời ôi! hãy dựng nên trong tôi một lòng trong sạch, và làm cho mới lại trong tôi một thần linh ngay thẳng" (Thi Thiên 51:1,7,10). Qua đó, chúng ta thấy sám hối liên quan đến việc nhận biết tội lỗi, cầu xin sự thanh tẩy và biến đổi bên trong.
2.3. Sự Sám Hối Của Dân Ni-ni-ve
Khi tiên tri Giô-na rao giảng sự phán xét, dân thành Ni-ni-ve đã sám hối một cách mạnh mẽ: "Dân thành Ni-ni-ve tin Đức Chúa Trời; họ rao ra sự kiêng ăn, và mặc bao gai, từ người lớn nhất đến người nhỏ nhất. ... Ai nấy đều khóc lóc và kêu cầu Đức Chúa Trời cách thiết tha; ai nấy đều xây bỏ đường lối xấu của mình" (Giô-na 3:5,8). Hành động của họ khiến Đức Chúa Trời nguôi cơn thạnh nộ, minh họa rằng sám hối chân thành đem lại sự tha thứ.
3. Sám Hối Trong Tân Ước
Trong Tân Ước, từ Hy Lạp được dùng là μετανοέω (metanoeō) và danh từ μετάνοια (metanoia), có nghĩa đen là "thay đổi tâm trí" (meta = sau, noia = tâm trí). Đó không chỉ là cảm xúc hối hận mà là một sự thay đổi triệt để về hướng đi của đời sống.
3.1. Lời Rao Giảng Của Giăng Báp-tít
Giăng Báp-tít bắt đầu chức vụ bằng lời kêu gọi: "Hãy ăn năn, vì nước thiên đàng đã đến gần!" (Ma-thi-ơ 3:2). Ông nhấn mạnh rằng sự sám hối phải được chứng minh bằng hoa quả xứng đáng: "Hãy sanh ra trái xứng đáng với sự ăn năn" (Ma-thi-ơ 3:8). Điều này cho thấy sám hối thật dẫn đến đời sống được biến đổi.
3.2. Chúa Giê-xu Và Sứ Điệp Sám Hối
Chúa Giê-xu cũng rao giảng: "Hãy ăn năn, vì nước thiên đàng đã đến gần!" (Ma-thi-ơ 4:17). Ngài dùng nhiều dụ ngôn để minh họa tầm quan trọng của sám hối, chẳng hạn như dụ ngôn về đứa con hoang đàng (Lu-ca 15:11-32). Người con nhận ra tình cảnh cùng cực của mình, quyết định trở về nhà cha và thú nhận tội lỗi. Người cha đã vui mừng đón nhận, hình ảnh của sự tha thứ và phục hồi khi có lòng sám hối.
Chúa Giê-xu cũng tuyên bố rõ ràng: "Nếu các ngươi không ăn năn, thì hết thảy cũng sẽ bị hư mất như vậy" (Lu-ca 13:3,5). Ngài nhấn mạnh sự cấp bách của việc sám hối.
3.3. Lời Dạy Của Các Sứ Đồ
Sau khi Chúa Giê-xu phục sinh, các sứ đồ tiếp tục rao giảng sự sám hối. Trong ngày Lễ Ngũ Tuần, Phi-e-rơ nói với đám đông: "Hãy ăn năn, ai nấy phải nhân danh Đức Chúa Jêsus chịu phép báp-têm, để được tha tội mình" (Công vụ 2:38). Sám hối là bước đầu tiên để nhận lãnh sự cứu rỗi và Đức Thánh Linh.
Phao-lô cũng khẳng định: "Đức Chúa Trời hiện nay truyền cho mọi người ở mọi nơi phải ăn năn" (Công vụ 17:30). Sự sám hối là mệnh lệnh phổ quát, không trừ một ai.
4. Bản Chất Của Sám Hối Thật
Từ những khảo sát trên, chúng ta có thể rút ra một số đặc điểm của sự sám hối theo Kinh Thánh:
- Nhận biết tội lỗi: Người sám hối ý thức rõ mình đã phạm tội chống nghịch Đức Chúa Trời, vi phạm tiêu chuẩn thánh khiết của Ngài. Đây không chỉ là cảm giác tội lỗi chung chung mà là sự thừa nhận cụ thể.
- Đau buồn theo ý muốn Đức Chúa Trời: Sứ đồ Phao-lô phân biệt hai loại buồn rầu: "Sự buồn rầu theo ý Đức Chúa Trời sanh ra sự ăn năn dẫn đến sự cứu rỗi, không hề hối hận; nhưng sự buồn rầu theo thế gian sanh ra sự chết" (2 Cô-rinh-tô 7:10). Buồn rầu theo ý Chúa dẫn đến sự thay đổi, còn buồn rầu thế gian chỉ là hối tiếc vì bị phát hiện hay chịu hậu quả.
- Quay khỏi tội lỗi: Đây là sự dứt khoát từ bỏ những hành vi, lối sống sai trái. Tiếng Hê-bơ-rơ shuv và tiếng Hy Lạp metanoia đều hàm ý một sự quay đầu 180 độ.
- Quay về với Đức Chúa Trời: Sám hối không chỉ là dừng làm điều xấu mà còn là bước đến với Chúa, tìm kiếm Ngài và vâng phục Ngài. Nó đòi hỏi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ và sự phó thác đời sống cho Ngài.
- Sản sinh hoa quả: Như Giăng Báp-tít đã nói, sám hối phải được chứng tỏ bằng những việc làm cụ thể thể hiện sự thay đổi, chẳng hạn như sự công bình, nhân từ, khiêm nhường (xem Ma-thi-ơ 3:8; Công vụ 26:20).
5. Hậu Quả Và Phước Hạnh Của Sám Hối
Kinh Thánh hứa nhiều phước lành cho người thật lòng sám hối:
- Sự tha thứ: "Nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm cho chúng ta sạch mọi điều gian ác" (1 Giăng 1:9). Sự tha thứ là trọn vẹn và ngay lập tức khi chúng ta ăn năn và tin cậy nơi Chúa Giê-xu.
- Sự phục hồi mối tương giao: Sám hối đưa chúng ta trở lại mối thông công với Đức Chúa Trời. Như đứa con hoang đàng được cha mở tiệc ăn mừng, chúng ta được Đức Chúa Trời tiếp nhận và vui mừng.
- Được tái sinh và nhận Đức Thánh Linh: Khi ăn năn và tin, chúng ta được tái sanh bởi Đức Thánh Linh (Tít 3:5-7). Đức Thánh Linh ngự trong chúng ta, ban cho sức mạnh để sống đời sống mới.
- Sự sống đời đời: "Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời" (Giăng 3:16). Tin nơi Chúa Giê-xu đi liền với sự sám hối dẫn đến sự sống đời đời.
- Niềm vui trên thiên đàng: Chúa Giê-xu phán: "Trên trời sẽ vui mừng vì một kẻ có tội ăn năn hơn là vì chín mươi chín kẻ công bình không cần phải ăn năn" (Lu-ca 15:7).
6. Ứng Dụng Thực Tiễn: Làm Thế Nào Để Sống Sám Hối Mỗi Ngày?
Sám hối không phải là hành động một lần khi tin Chúa, mà là thái độ liên tục trong đời sống Cơ Đốc nhân. Chúng ta vẫn còn ở trong xác thịt, vẫn có thể vấp phạm, vì vậy cần phải thường xuyên xét lòng mình và ăn năn. Dưới đây là một số bước thực hành:
6.1. Xưng Tội Cách Cụ Thể
Đừng chỉ nói chung chung "xin tha tội cho con", nhưng hãy nhìn lại những tư tưởng, lời nói, hành động không đẹp lòng Chúa trong ngày. Dâng lên Ngài với lòng khiêm nhường, cầu xin sự thanh tẩy (Thi Thiên 139:23-24).
6.2. Dựa Trên Lời Hứa Của Chúa
Tin chắc rằng Đức Chúa Trời sẽ tha thứ vì Chúa Giê-xu đã trả giá cho tội lỗi của chúng ta. "Nếu chúng ta xưng tội mình, Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta" (1 Giăng 1:9).
6.3. Quyết Tâm Từ Bỏ Tội
Sám hối đi kèm với quyết tâm thay đổi, nhờ cậy sức của Đức Thánh Linh. Hãy tránh những tình huống, môi trường dễ cám dỗ, tìm kiếm sự giúp đỡ từ anh em trong Chúa (Ga-la-ti 5:16; Hê-bơ-rơ 10:24-25).
6.4. Làm Lành Để Đền Bù Khi Có Thể
Nếu tội lỗi của chúng ta đã gây tổn thương cho người khác, hãy xin lỗi và tìm cách sửa chữa. Điều này cho thấy sự chân thật của lòng sám hối (Lu-ca 19:8 – Xa-chê hứa đền gấp bốn).
6.5. Sống Trong Sự Thờ Phượng Và Biết Ơn
Sau khi nhận được sự tha thứ, hãy dâng lên Chúa lời cảm tạ và ngợi khen. Tập trung vào ân điển của Ngài sẽ giúp chúng ta giữ lòng yêu mến và vâng phục (Rô-ma 12:1).
7. Kết Luận
Sám hối là chủ đề xuyên suốt Kinh Thánh, từ Cựu Ước đến Tân Ước. Đó là sự thay đổi tâm trí, quay lưng khỏi tội lỗi và quay về với Đức Chúa Trời. Sám hối thật dẫn đến sự tha thứ, phục hồi và sự sống đời đời. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi sống trong tinh thần sám hối mỗi ngày, không ngừng xét mình, xưng tội và bước đi trong sự sáng. Ước mong mỗi chúng ta kinh nghiệm niềm vui và tự do mà sự tha thứ của Chúa mang lại.