Lễ Cung Hiến
Trong hành trình tìm hiểu các kỳ lễ của Do Thái giáo được đề cập trong Kinh Thánh, bên cạnh những đại lễ như Vượt Qua, Ngũ Tuần hay Lều Tạm, chúng ta bắt gặp một kỳ lễ đặc biệt: Lễ Cung Hiến (tiếng Hy Lạp: ta egkainia τὰ ἐγκαίνια; tiếng Hê-bơ-rơ: Chanukah חֲנֻכָּה). Lễ này không được thiết lập bởi luật pháp Môi-se trong Ngũ Kinh, nhưng lại có một vị trí quan trọng trong lịch sử dân Y-sơ-ra-ên và đặc biệt xuất hiện trong Tân Ước với một ý nghĩa thần học sâu sắc xoay quanh chính Chúa Cứu Thế Giê-xu.
I. Khái Quát & Nguồn Gốc Lịch Sử: Từ Sử Biên đến Sách Giăng
Lễ Cung Hiến, còn được gọi là Lễ Ánh Sáng hay Lễ Đền Thờ, có nguồn gốc từ một sự kiện lịch sử bi tráng và kỳ diệu vào thế kỷ thứ 2 trước Công Nguyên. Sự kiện này được ghi lại chi tiết trong sách Macabê I, chương 4 (thuộc nhóm sách Ngụy Thư, không nằm trong Kinh Thánh chuẩn mực của Tin Lành, nhưng có giá trị tham khảo lịch sử).
Bối cảnh là thời kỳ dân Y-sơ-ra-ên chịu sự đô hộ và bách hại tàn bạo của đế quốc Hy Lạp dưới thời vua Antiochus IV Epiphanes. Vua này đã ra lệnh hủy diệt tôn giáo Do Thái, đặt tượng thần Zeus trong đền thờ tại Giê-ru-sa-lem, dâng con heo (vật ô uế) trên bàn thờ, và cấm cắt bì, giữ ngày Sa-bát. Sự phạm thánh tột độ này được tiên tri Đa-ni-ên gọi là "sự gớm ghiếc tàn phá" (Đa-ni-ên 9:27, 11:31).
Dưới sự lãnh đạo của gia đình Macabê (hay Maccabees), dân Giu-đa đã nổi dậy và giành lại được quyền kiểm soát Giê-ru-sa-lem. Công việc đầu tiên và quan trọng nhất của họ là thanh tẩy và cung hiến lại đền thờ cho Đức Giê-hô-va. Sách Macabê I chép: "Họ dựng lại bàn thờ... và cung hiến bàn thờ... Họ vui mừng cử hành lễ cung hiến bàn thờ trong tám ngày" (1 Macabê 4:44, 56-59). Truyền thuyết kể rằng khi tìm dầu thánh để thắp chân đăng, họ chỉ tìm được một bình nhỏ đủ dùng cho một ngày, nhưng phép lạ đã xảy ra: bình dầu ấy cháy sáng trong tám ngày. Đó là nguồn gốc của việc thắp nến tám ngày trong lễ Chanukah.
Lễ này được ấn định vào ngày 25 tháng Chisleu (khoảng tháng 11-12 Dương lịch) và kéo dài tám ngày, như một kỷ niệm về sự tái cung hiến đền thờ và chiến thắng của đức tin thuần khiết trước thế lực ngoại giáo muốn xóa bỏ sự thờ phượng chân thần.
II. Lễ Cung Hiến Trong Tân Ước: Khung Cảnh Cho Mặc Khải Trọng Đại
Lễ Cung Hiến được đề cập trực tiếp trong Tân Ước, chỉ duy nhất một lần, nhưng lại trong một bối cảnh vô cùng quan trọng – khi Chúa Giê-xu Christ tuyên bố về thần tính của Ngài.
"Bấy giờ, tại thành Giê-ru-sa-lem có giữ lễ Khánh Thành [tức Lễ Cung Hiến]. Khi ấy là mùa đông; Đức Chúa Jêsus đi dạo trong đền thờ, dưới hiên cửa Sa-lô-môn. Người Giu-đa nhóm xung quanh Ngài mà nói rằng: Thầy để chúng tôi nghĩ vơ vẫn cho đến chừng nào? Nếu thầy là Đấng Christ, hãy nói rõ cho chúng tôi. Đức Chúa Jêsus đáp rằng: Ta đã bảo các ngươi, mà các ngươi không tin; những việc ta nhân danh Cha ta mà làm đều làm chứng cho ta. Nhưng các ngươi không tin, vì các ngươi chẳng phải là chiên của ta. Chiên ta nghe tiếng ta, ta quen nó, và nó theo ta. Ta ban cho nó sự sống đời đời; nó chẳng chết mất bao giờ, và chẳng ai cướp nó khỏi tay ta. Cha ta là Đấng lớn hơn hết đã cho ta chiên đó, và chẳng ai cướp nổi chiên đó khỏi tay Cha. Ta với Cha là một." (Giăng 10:22-30, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)
Phân đoạn này cung cấp cho chúng ta nhiều thông tin và ý nghĩa thần học sâu sắc:
1. Thời Điểm & Biểu Tượng: Kinh Thánh chú thích rõ "khi ấy là mùa đông". Lễ Cung Hiến diễn ra vào thời điểm lạnh lẽo, tối tăm nhất của năm. Về mặt thuộc linh, điều này có thể biểu trưng cho tình trạng tâm linh lạnh lẽo, tối tăm của các nhà lãnh đạo tôn giáo lúc bấy giờ – họ giữ lễ nhưng lòng lại xa Chúa. Chúa Giê-xu, "ánh sáng của thế gian" (Giăng 8:12), đã bước vào khung cảnh đó.
2. Địa Điểm: Chúa đi dạo trong "hiên cửa Sa-lô-môn". Đây là một hành lang có mái che ở phía đông đền thờ, là nơi công cộng để giảng dạy. Việc Chúa chọn nơi này cho thấy sự sẵn sàng đối diện và giảng dạy công chúng, ngay trong không gian linh thiêng đang được kỷ niệm việc cung hiến.
3. Cuộc Chất Vấn & Sự Mặc Khải: Người Giu-đa yêu cầu Chúa Giê-xu tuyên bố rõ ràng nếu Ngài là Đấng Christ (Đấng Mê-si). Câu trả lời của Chúa Giê-xu không phải là một lời "có" đơn giản, mà là một sự mặc khải vĩ đại hơn. Ngài chỉ ra rằng công việc Ngài làm (các phép lạ, dấu kỳ) đã làm chứng, nhưng họ không tin vì họ "chẳng phải là chiên của ta". Từ ngữ "chiên của ta" (τὰ πρόβατα τὰ ἐμά) nhấn mạnh mối quan hệ sở hữu, sự sống và sự hiểu biết lẫn nhau giữa Người Chăn và chiên.
4. Cao Điểm: Tuyên Bố "Ta Với Cha Là Một": Trong bối cảnh Lễ Cung Hiến – kỷ niệm việc đền thờ (nơi Đức Chúa Trời ngự) được thanh tẩy khỏi sự ô uế của thần tượng – Chúa Giê-xu tuyên bố một lẽ thật chấn động: Ngài chính là Đền Thờ thật, là nơi Đức Chúa Trời ngự giữa loài người. Lời tuyên bố "Ta với Cha là một" (ἐγὼ καὶ ὁ Πατὴρ ἕν ἐσμεν) không chỉ nói về sự hiệp nhất trong ý chỉ, mà còn trong bản thể (xem thêm Giăng 1:1). Đây là một tuyên bố rõ ràng về thần tính của Đấng Christ. Chính vì lời này mà họ tìm cách ném đá Ngài vì tội phạm thượng (câu 31-33).
III. Ý Nghĩa Thần Học & Ứng Dụng Thuộc Linh Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Lễ Cung Hiến không còn là một nghi lễ bắt buộc đối với Hội Thánh Đấng Christ, nhưng những bài học thuộc linh từ lịch sử và đặc biệt từ phân đoạn Giăng 10 là vô cùng quý báu.
1. Sự Cung Hiến Cá Nhân – Đền Thờ Của Đức Thánh Linh: Đối với Cơ Đốc nhân Tân Ước, đền thờ không còn là một tòa nhà bằng đá tại Giê-ru-sa-lem. Sứ đồ Phao-lô dạy: "Anh em há chẳng biết mình là đền thờ của Đức Chúa Trời, và Thánh Linh Đức Chúa Trời ở trong anh em sao?" (1 Cô-rinh-tô 3:16). Vì vậy, "Lễ Cung Hiến" trong đời sống chúng ta chính là sự dâng hiến toàn thân mình cho Chúa, làm cho thân thể trở nên nơi thánh khiết cho Đức Thánh Linh ngự trị. Điều này đòi hỏi sự "thanh tẩy" khỏi mọi "thần tượng" của đời sống hiện đại: chủ nghĩa vật chất, sự kiêu ngạo, tình dục bất khiết, lòng ham mê danh vọng... (2 Cô-rinh-tô 7:1).
2. Sống Trong Ánh Sáng Giữa Mùa Đông Tăm Tối: Lễ Cung Hiến là lễ hội của ánh sáng. Chúa Giê-xu là "sự sáng thật" (Giăng 1:9). Ứng dụng của chúng ta là phải sống như "con cái sự sáng" (Ê-phê-sô 5:8) trong một thế giới đầy bóng tối của tội lỗi, thất vọng và lừa dối. Ánh sáng của chúng ta không phải từ nến hay đèn, mà từ chính đời sống phản chiếu Christ, qua việc làm tốt, lời nói yêu thương và chân lý của Phúc Âm.
3. Lắng Nghe Tiếng Người Chăn Hiền Lành: Trong Giăng 10, Chúa Giê-xu nói đến đặc điểm của chiên Ngài: "Chiên ta nghe tiếng ta... và nó theo ta". Trong một thế giới ồn ào với vô số tiếng nói (triết lý, chủ nghĩa, cám dỗ), bài học từ Lễ Cung Hiến là phải luôn hướng lòng về tiếng phán của Người Chăn Hiền Lành qua Lời Ngài. Sự cung hiến đời sống bắt đầu bằng việc để cho Lời Chúa "thanh tẩy" tâm trí và tấm lòng chúng ta (Giăng 15:3; Ê-phê-sô 5:26).
4. Đứng Vững Trong Đức Tin Và Chống Lại Sự Ô Uế Thuộc Linh: Gốc rễ lịch sử của Lễ Cung Hiến là sự kháng cự lại thế lực ngoại giáo muốn làm ô uế đức tin thuần khiết. Ngày nay, Cơ Đốc nhân cũng được kêu gọi "đánh trận tốt lành của đức tin" (1 Ti-mô-thê 6:12), chống lại những giáo lý sai lầm, những áp lực của văn hóa thế tục muốn xóa nhòa ranh giới thánh khiết của đạo Chúa. Chúng ta được kêu gọi "làm cho sạch khỏi mọi sự dơ bẩn phần xác thịt và phần tâm linh" (2 Cô-rinh-tô 7:1).
5. Sự Bảo Đảm Của Sự Sống Đời Đời: Lời hứa của Chúa Giê-xu trong chính phân đoạn Lễ Cung Hiến là nền tảng cho đức tin chúng ta: "Ta ban cho nó sự sống đời đời; nó chẳng chết mất bao giờ, và chẳng ai cướp nó khỏi tay ta... chẳng ai cướp nổi chiên đó khỏi tay Cha." (Giăng 10:28-29). Sự cứu rỗi chúng ta có được là an toàn trong cánh tay quyền năng của Cha và Con. Đây là nguồn an ủi và vững vàng lớn lao nhất, giúp chúng ta kiên trì qua mọi "mùa đông" của cuộc đời.
Kết Luận
Lễ Cung Hiến, từ một kỳ lễ lịch sử của dân Do Thái, đã trở thành một khung cảnh Kinh Thánh quan trọng để Chúa Giê-xu Christ mặc khải chính Ngài là Đấng Christ, là Đức Chúa Trời nhập thể, là Người Chăn Hiền Lành ban sự sống đời đời. Đối với Cơ Đốc nhân ngày nay, chúng ta không giữ nghi thức này, nhưng ghi nhớ và sống theo những nguyên lý thuộc linh sâu sắc mà nó biểu thị: sự cung hiến đời sống cá nhân cho Chúa, sống như ánh sáng trong thế gian tối tăm, lắng nghe và theo tiếng Chúa, đứng vững trong đức tin thuần khiết, và nắm chắc lời hứa về sự sống đời đời bảo đảm trong tay Ngài.
Ước mong mỗi chúng ta luôn là "đền thờ sống động" được cung hiến trọn vẹn cho Chúa, để qua chúng ta, ánh sáng của Đấng Christ có thể chiếu rọi vào mọi nơi tối tăm, hầu cho danh Cha được cả sáng.