Một số lý do cho sự thù địch giữa Cơ đốc nhân và Hồi giáo
Trong suốt lịch sử, Cơ Đốc giáo và Hồi giáo là hai tôn giáo lớn trên thế giới, cùng chia sẻ nhiều điểm tương đồng về nguồn gốc Áp-ra-ham nhưng cũng có những khác biệt sâu sắc dẫn đến căng thẳng và đôi khi là xung đột bạo lực. Bài viết này sẽ khám phá một số nguyên nhân chính gây ra sự thù địch giữa Cơ đốc nhân và Hồi giáo từ góc nhìn của một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, đồng thời đưa ra những ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ đốc hôm nay.
1. Khác biệt thần học căn bản
Một trong những nguyên nhân sâu xa nhất của sự thù địch nằm ở những khác biệt thần học mà cả hai tôn giáo đều xem là chân lý tuyệt đối, không thể dung hòa.
- Bản chất của Đức Chúa Trời: Cơ Đốc giáo tin vào Đức Chúa Trời Ba Ngôi: Cha, Con và Thánh Linh (Ma-thi-ơ 28:19). Trong khi đó, Hồi giáo tuyên xưng Tawhid – sự độc nhất tuyệt đối của Allah, phủ nhận bất kỳ sự phân chia hay đa ngôi nào. Điều này khiến người Hồi giáo xem giáo lý Ba Ngôi là đa thần, một tội lớn (shirk).
- Chức vụ của Chúa Giê-xu: Cơ đốc nhân tin Chúa Giê-xu là Con Đức Chúa Trời, Ngôi Lời nhập thể, chịu chết chuộc tội và sống lại (Giăng 1:1,14; Rô-ma 5:8). Hồi giáo coi Ngài chỉ là một nhà tiên tri (Isa), không bị đóng đinh cũng không phải là Đấng Cứu Thế. Sự tôn cao Chúa Giê-xu của Cơ đốc giáo bị xem là phạm thượng trong Hồi giáo.
- Sự cứu rỗi: Cơ đốc giáo dạy rằng cứu rỗi là bởi ân điển qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ (Ê-phê-sô 2:8-9). Hồi giáo dạy rằng cứu rỗi đạt được qua việc tuân thủ Năm Trụ Cột và sự phán xét của Allah dựa trên việc làm.
- Kinh điển: Cơ đốc nhân xem Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước là Lời Đức Chúa Trời được linh cảm, trọn vẹn. Người Hồi giáo tin rằng Kinh Thánh đã bị bóp méo và Quran là mặc khải cuối cùng, hoàn hảo.
Những khác biệt này dẫn đến tâm lý loại trừ lẫn nhau: mỗi bên tin rằng mình nắm giữ chân lý duy nhất và bên kia là sai lầm, thậm chí là thù nghịch với Đức Chúa Trời.
2. Lịch sử xung đột
Lịch sử của hai tôn giáo ghi nhận nhiều cuộc chiến tranh, chinh phục và đàn áp, để lại vết sẹo trong ký ức tập thể.
- Thời kỳ đầu Hồi giáo (thế kỷ 7-8): Sau khi Muhammad qua đời, các lãnh thổ Cơ Đốc giáo như Syria, Palestine, Ai Cập, Bắc Phi và Tây Ban Nha lần lượt bị quân Hồi giáo chinh phục. Nhiều nhà thờ bị phá hủy hoặc biến thành đền thờ Hồi giáo (ví dụ Đền thờ Hồi giáo Umayyad ở Damascus vốn là nhà thờ).
- Thập tự chinh (1095-1291): Phản ứng của Cơ Đốc giáo châu Âu nhằm giành lại Đất Thánh đã dẫn đến những cuộc tàn sát đẫm máu cả hai phía, bao gồm vụ thảm sát người Hồi giáo và Do Thái tại Jerusalem. Những sự kiện này vẫn được nhắc lại như biểu tượng của sự xâm lược và tàn bạo.
- Đế chế Ottoman (1299-1922): Sự bành trướng của Ottoman vào châu Âu, đặc biệt là sự sụp đổ của Constantinople năm 1453, đã làm dấy lên nỗi sợ hãi và thù địch lâu dài. Người Cơ đốc ở vùng Balkan bị đô hộ nhiều thế kỷ.
- Thời kỳ thực dân và hiện đại: Các cường quốc Cơ Đốc phương Tây xâm chiếm nhiều vùng đất Hồi giáo trong thế kỷ 19-20, dẫn đến sự phẫn nộ. Xung đột Israel-Palestine, nơi người Do Thái (được phương Tây ủng hộ) và người Palestine (chủ yếu là Hồi giáo) tranh chấp đất đai, càng làm sâu sắc thêm mối thù.
Những vết thương lịch sử này được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên định kiến và cảm giác bị đe dọa.
3. Truyền giáo và vấn đề cải đạo
Cả Cơ Đốc giáo và Hồi giáo đều là tôn giáo truyền giáo, xem việc thu nạp tín đồ là nhiệm vụ thiêng liêng. Điều này tạo ra sự cạnh tranh trực tiếp, đôi khi dẫn đến xung đột.
- Truyền giáo Cơ đốc: Mệnh lệnh của Chúa Giê-xu “Hãy đi dạy dỗ muôn dân” (Ma-thi-ơ 28:19) thúc đẩy Cơ đốc nhân chia sẻ Tin Lành cho tất cả mọi người, bao gồm người Hồi giáo. Một số Cơ đốc nhân hoạt động tích cực tại các nước Hồi giáo, gây ra sự phản đối từ những người coi đó là sự xâm phạm văn hóa và tôn giáo.
- Cấm đổi đạo trong Hồi giáo: Theo luật Hồi giáo truyền thống, việc từ bỏ Hồi giáo (ridda) có thể bị trừng phạt bằng cái chết. Điều này khiến nhiều người Hồi giáo giữ chặt niềm tin và xem các nỗ lực cải đạo là một mối đe dọa.
- Ngược đãi lẫn nhau: Ở một số quốc gia Hồi giáo, Cơ đốc nhân bị phân biệt đối xử, bạo lực hoặc bị buộc phải cải đạo. Ngược lại, tại một số nước phương Tây, sự gia tăng của chủ nghĩa bài Hồi giáo (Islamophobia) cũng gây ra những hành vi thù ghét.
Sự cạnh tranh về tín đồ, cùng với những biện pháp cực đoan, làm trầm trọng thêm căng thẳng.
4. Yếu tố văn hóa và chính trị
Xung đột thường không chỉ thuần túy tôn giáo mà còn liên quan đến bản sắc văn hóa và lợi ích chính trị.
- Bản sắc dân tộc: Ở nhiều nơi, tôn giáo trở thành biểu tượng của bản sắc dân tộc (ví dụ: người Serb là Chính thống giáo, người Croat là Công giáo, người Bosnia là Hồi giáo). Xung đột sắc tộc mang màu sắc tôn giáo làm gia tăng thù địch.
- Chủ nghĩa Hồi giáo chính trị: Các phong trào Hồi giáo chính trị, như ở Iran, Taliban, hoặc ISIS, thường kêu gọi thành lập nhà nước Hồi giáo và đôi khi xem Cơ đốc giáo như một kẻ thù cần phải chống lại. Hành động khủng bố của một số nhóm cực đoan đã gieo rắc sợ hãi và thù hận.
- Chính sách ngoại giao phương Tây: Nhiều chính sách của các nước phương Tây (Mỹ, Anh, Pháp) tại Trung Đông bị xem là “cuộc chiến chống Hồi giáo” hoặc “Thập tự chinh mới”. Việc Mỹ xâm lược Iraq năm 2003 đã làm bùng nổ làn sóng phản đối trong thế giới Hồi giáo.
- Văn hóa thế tục và tự do: Phương Tây đề cao tự do cá nhân, bao gồm tự do tôn giáo, tự do ngôn luận, quyền bình đẳng giới. Một số người Hồi giáo xem những giá trị này là sự suy đồi đạo đức, trong khi một số người phương Tây xem Hồi giáo là mối đe dọa đối với các giá trị tự do.
Những yếu tố này phức tạp hóa mối quan hệ và tạo ra những lằn ranh phân biệt “chúng ta” và “họ”.
5. Sự hiểu lầm và định kiến
Thiếu kiến thức thực tế và sự tiếp xúc cá nhân dẫn đến những hiểu lầm và định kiến, nuôi dưỡng sự thù địch.
- Định kiến từ phương Tây: Nhiều Cơ đốc nhân phương Tây chỉ biết về Hồi giáo qua những tin tức về khủng bố, cực đoan, và kết luận rằng tất cả người Hồi giáo đều bạo lực. Trong khi phần lớn người Hồi giáo ôn hòa và chỉ muốn sống yên ổn.
- Định kiến từ Hồi giáo: Ngược lại, nhiều người Hồi giáo tin rằng Cơ đốc giáo là tôn giáo của chủ nghĩa thực dân, vô đạo đức, và thù ghét Hồi giáo. Họ thường không phân biệt giữa chính quyền phương Tây và Cơ đốc nhân thật.
- Vai trò của truyền thông: Truyền thông thường nhấn mạnh những sự kiện bạo lực và cực đoan, làm méo mó hình ảnh của cả hai cộng đồng.
Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn: định kiến dẫn đến sợ hãi, sợ hãi dẫn đến thù địch, thù địch dẫn đến bạo lực, và bạo lực lại củng cố định kiến.
Ứng dụng thực tiễn cho Cơ đốc nhân
Là những môn đồ của Chúa Giê-xu, chúng ta được kêu gọi phản ứng khác với thế gian. Dưới đây là một số hướng dẫn dựa trên Kinh Thánh để sống trong một thế giới đầy căng thẳng tôn giáo.
a. Yêu thương kẻ thù và cầu nguyện cho họ
Chúa Giê-xu dạy: “Hãy yêu kẻ thù nghịch, và cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi” (Ma-thi-ơ 5:44). Điều này bao gồm cả những người Hồi giáo có thể thù ghét hoặc bách hại chúng ta. Tình yêu agape (tiếng Hy Lạp: ἀγάπη) là tình yêu vô điều kiện, xuất phát từ ý chí chứ không cảm xúc. Chúng ta thể hiện tình yêu qua lời nói, hành động tử tế và sẵn sàng phục vụ.
b. Sống hòa thuận với mọi người
Rô-ma 12:18 dạy: “Nếu có thể được, thì hãy hết sức mình mà hòa thuận với mọi người.” Chúng ta không nên tìm cách gây hấn, nhưng tìm kiếm sự hiểu biết và hòa giải. Điều này không có nghĩa là thỏa hiệp chân lý, nhưng thể hiện thái độ tôn trọng và ôn hòa.
c. Khôn ngoan như rắn, đơn sơ như bồ câu
Ma-thi-ơ 10:16: “Nầy, ta sai các ngươi đi khác nào như chiên vào giữa bầy muông sói. Vậy hãy khôn khéo như rắn, đơn sơ như chim bồ câu.” Chúng ta cần hiểu biết về Hồi giáo để có thể đối thoại cách hiệu quả, nhưng đồng thời giữ lòng ngay thẳng, không dùng mưu mẹo.
d. Sẵn sàng trả lời về niềm hy vọng của mình
1 Phi-e-rơ 3:15: “Hãy tôn Đấng Christ, là Chúa, làm thánh trong lòng mình. Hãy thường thường sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em, nhưng phải hiền hòa và kính sợ.” Khi có cơ hội chia sẻ đức tin với người Hồi giáo, hãy làm cách nhẹ nhàng, tôn trọng, và dựa trên Lời Chúa.
e. Cầu nguyện cho người Hồi giáo
Đức Chúa Trời “muốn mọi người được cứu rỗi và hiểu biết lẽ thật” (1 Ti-mô-thê 2:4). Hãy cầu nguyện cho người Hồi giáo được mở mắt nhìn thấy Chúa Giê-xu là Đấng Cứu Thế, và cho sự bắt bớ chấm dứt. Cũng cầu nguyện cho chính chúng ta có tấm lòng yêu thương.
f. Xây dựng mối quan hệ cá nhân
Vượt qua định kiến bằng cách tiếp xúc trực tiếp với người Hồi giáo trong cộng đồng của mình. Tham gia các cuộc đối thoại liên tôn với tinh thần xây dựng. Qua tình bạn chân thành, chúng ta có thể phá vỡ rào cản và trở nên chứng nhân sống động.
Kết luận
Sự thù địch giữa Cơ đốc nhân và Hồi giáo có nguồn gốc sâu xa từ những khác biệt thần học không thể dung hòa, lịch sử xung đột đẫm máu, cạnh tranh truyền giáo, các yếu tố chính trị văn hóa và những hiểu lầm lẫn nhau. Là Cơ đốc nhân, chúng ta không thể phủ nhận những thực tế này, nhưng chúng ta được kêu gọi đáp ứng bằng tình yêu, sự khôn ngoan và lời cầu nguyện. Chúa Giê-xu đã đến để phá đổ bức tường ngăn cách (Ê-phê-sô 2:14) và ban sự bình an cho nhân loại. Chúng ta hãy trở thành những đại sứ của sự hòa giải đó, tin cậy Chúa trong mọi hoàn cảnh.