Phao-lô muốn nói gì khi ông tuyên bố đã chạy xong cuộc đua?

Trong thư thứ hai gửi cho Ti-mô-thê, sứ đồ Phao-lô đã viết những lời đầy xúc động: "Ta đã đánh trận tốt lành, đã chạy xong cuộc đua, đã giữ được đức tin; từ nay về sau, mão triều thiên của sự công bình đã để dành cho ta, Chúa là quan án công bình, sẽ ban mão ấy cho ta trong ngày đó; không những cho ta mà thôi, nhưng cũng cho mọi kẻ yêu mến sự hiện đến của Ngài." (2 Ti-mô-thê 4:7-8). Đây là lời tuyên bố cuối cùng của Phao-lô trước khi qua đời, và chứa đựng một sự khẳng định mạnh mẽ về việc ông đã hoàn thành sứ mạng mà Chúa giao phó. Nhưng cụ thể Phao-lô muốn nói gì khi ông tuyên bố mình đã "chạy xong cuộc đua"? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, ngôn ngữ gốc, và ý nghĩa thần học của hình ảnh cuộc đua, từ đó rút ra những bài học thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.

1. Bối cảnh của 2 Ti-mô-thê 4:7-8

Thư 2 Ti-mô-thê được viết vào khoảng năm 66-67 S.C., khi Phao-lô bị giam cầm lần thứ hai tại La Mã dưới thời hoàng đế Nê-rô. Khác với lần giam đầu tiên (khi ông được ở trong nhà trọ và có tự do tương đối), lần này ông bị xiềng xích như một phạm nhân nguy hiểm (2 Ti-mô-thê 1:16; 2:9). Ông biết rằng mình sắp phải chịu tử hình (2 Ti-mô-thê 4:6). Trong hoàn cảnh ấy, Phao-lô viết cho Ti-mô-thê – môn đệ thân tín và là người con thuộc linh – để khích lệ, căn dặn, và trao lại những trách nhiệm cuối cùng. Đoạn 4:6-8 là lời tự thuật đầy cảm động về cuộc đời và chức vụ của ông. Phao-lô ví mình như một của lễ quán đang được đổ ra, một vận động viên đã chiến đấu và chạy hết cuộc đua, và một người quản gia trung tín đã giữ gìn đức tin. Ông nhìn về tương lai với niềm hy vọng chắc chắn về phần thưởng từ Chúa.

2. Hình ảnh cuộc đua trong Kinh Thánh

Hình ảnh cuộc đua (hay cuộc chạy) xuất hiện nhiều lần trong Tân Ước, đặc biệt trong các thư của Phao-lô. Thế giới Hy Lạp-La Mã thời đó rất quen thuộc với các cuộc thi đấu thể thao như Thế vận hội Olympia, nơi các vận động viên phải rèn luyện kỷ luật, cố gắng hết sức để giành vòng nguyệt quế. Phao-lô đã mượn hình ảnh này để minh họa cho đời sống và sự phục vụ của Cơ Đốc nhân.

Chẳng hạn, trong 1 Cô-rinh-tô 9:24-27, ông viết: "Anh em há chẳng biết rằng trong cuộc chạy thi nơi trường đua, hết thảy đều chạy, nhưng chỉ một người được thưởng sao? Vậy, anh em hãy chạy cách nào cho được thưởng. Hết thảy những người tranh giải đều tự chế mình trong mọi sự, họ để được mão triều hay hư nát, nhưng chúng ta để được mão triều không hay hư nát. Vậy, tôi chạy, chẳng phải chạy bất định; tôi đánh, chẳng phải đánh gió; nhưng tôi đánh thân thể mình, bắt nó phải phục, e rằng sau khi tôi đã giảng dạy kẻ khác, mà chính mình phải bị bỏ chăng."

Trong Phi-líp 3:12-14, Phao-lô nói: "Ấy không phải tôi đã được đến mục đích, hay là đã đến sự toàn thiện rồi đâu, nhưng tôi cứ chạy, hầu cho bắt được, vì chính tôi đã được Đức Chúa Jêsus Christ bắt lấy. Hỡi anh em, về phần tôi, tôi không tưởng rằng đã bắt được, nhưng tôi làm một điều: quên lửng sự ở đằng sau, mà bươn theo sự ở đằng trước, tôi nhắm mục đích mà chạy, để giựt giải về sự kêu gọi trên trời của Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Jêsus Christ."

Hê-bơ-rơ 12:1-2 cũng dùng hình ảnh tương tự: "Vì vậy, chúng ta cũng được nhiều người chứng kiến vây lấy như đám mây rất lớn, hãy trút bỏ mọi gánh nặng và tội lỗi dễ vấn vương, lấy lòng nhịn nhục theo đuổi cuộc chạy đua đã bày ra cho chúng ta, nhìn xem Đức Chúa Jêsus, là cội rễ và sự cuối cùng của đức tin, Ngài vì sự vui mừng đã đặt trước mặt mình, chịu lấy thập tự giá, khinh điều sỉ nhục, và hiện nay ngồi bên hữu ngai Đức Chúa Trời."

Như vậy, cuộc đua Cơ Đốc là một hành trình đức tin đòi hỏi sự kiên trì, kỷ luật, tập trung vào mục tiêu là Đấng Christ, và hướng về phần thưởng đời đời.

3. Ý nghĩa của "Tôi đã chạy xong cuộc đua"

Cụm từ "đã chạy xong cuộc đua" trong nguyên bản Hy Lạp là "δρομον τετελεκα" (dromon teteleka). Từ "δρομος" (dromos) có nghĩa là "cuộc chạy đua", "đường đua", hoặc "nhiệm vụ phải hoàn thành". Động từ "τελεω" (teleō) có nghĩa là "kết thúc", "hoàn tất", "thực hiện trọn vẹn". Do đó, Phao-lô không chỉ đơn thuần nói rằng ông đã chạy, mà ông đã chạy đến cùng, hoàn thành trọn vẹn cuộc đua mà Chúa đã đặt ra cho ông.

Ý tưởng này được Phao-lô nhắc đến trước đó trong Công vụ 20:24 khi ông nói với các trưởng lão ở Ê-phê-sô: "Nhưng tôi chẳng kể sự sống mình làm quí, miễn chạy cho xong việc đua tôi và chức vụ tôi đã lãnh nơi Đức Chúa Jêsus, để mà làm chứng về Tin Lành của ơn Đức Chúa Trời." Ở đây, từ "việc đua" trong nguyên tác cũng là "δρομος" (dromos). Phao-lô xem sứ mạng rao giảng Tin Lành cho dân ngoại là cuộc đua của riêng ông, và ông quyết tâm hoàn thành nó, bất chấp mọi nguy hiểm, khổ nạn.

Vì vậy, khi tuyên bố "đã chạy xong cuộc đua", Phao-lô muốn nói rằng ông đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đấng Christ đã giao phó: rao giảng Tin Lành, lập Hội Thánh, huấn luyện các nhà lãnh đạo, và làm chứng cho Chúa cho đến tận Rô-ma. Dù còn nhiều điều ông có thể làm, nhưng ông đã làm xong phần việc của mình. Đây là lời khẳng định của một người đã sống trọn vẹn ơn gọi.

4. Cuộc đua của Phao-lô

Để hiểu sâu sắc hơn, chúng ta cần nhìn lại hành trình của Phao-lô. Sau khi được Chúa Giê-xu gọi trên đường Đa-mách (Công vụ 9), ông đã dành cả đời mình để truyền bá Phúc Âm. Ông thực hiện ba hành trình truyền giáo, thành lập nhiều Hội Thánh, viết nhiều thư tín (chiếm phần lớn Tân Ước). Ông phải đối mặt với vô số gian khổ: bị đánh đập, ném đá, tù đày, đắm tàu, đói khát, hiểm nguy từ trộm cướp và đồng bào Do Thái (2 Cô-rinh-tô 11:23-28). Nhưng ông không nản lòng. Trong tất cả, ông luôn giữ đức tin và tiếp tục chạy.

Phao-lô cũng hiểu rằng cuộc đua của mình có điểm kết thúc; ông không phải là người chạy vô định. Trong Phi-líp 3:12-14, ông thừa nhận mình chưa đạt đến sự trọn vẹn, nhưng ông cứ bươn tới, quên đi những gì đã qua, nhắm đến mục tiêu. Cuối cùng, trong 2 Ti-mô-thê, ông có thể nói mình đã đến đích. Điều này cho thấy cuộc đua Cơ Đốc là một quá trình tiến tới, không phải là sự hoàn hảo tức thời, nhưng là sự kiên trì cho đến khi hoàn thành nhiệm vụ.

5. "Tôi đã giữ đức tin" và "đã đánh trận tốt lành"

Trong 2 Ti-mô-thê 4:7, Phao-lô liên kết ba hình ảnh: chiến trận, cuộc đua, và việc giữ đức tin. Ba khía cạnh này bổ sung cho nhau để mô tả một đời sống trung tín.

• "Đã đánh trận tốt lành": Hình ảnh người lính chiến đấu vì chính nghĩa. Phao-lô đã chiến đấu chống lại các thế lực thuộc linh (Ê-phê-sô 6:12), chống lại những giáo sư giả, bảo vệ chân lý của Phúc Âm. Ông cũng đã chiến đấu với những khó khăn bên ngoài và bên trong, nhưng ông giữ vững lập trường.
• "Đã chạy xong cuộc đua": Như đã phân tích, là việc hoàn thành sứ mạng.
• "Đã giữ đức tin": Động từ "giữ" (τηρεω – tēreō) có nghĩa bảo vệ, gìn giữ. Phao-lô đã gìn giữ đức tin, tức là giữ vững sự tín thác vào Chúa Giê-xu Christ và lẽ thật của Phúc Âm, không để bị lung lạc bởi các giáo lý sai lầm. Ông cũng đã trung thành với sự ủy thác (2 Ti-mô-thê 1:14).

Cả ba đều nhấn mạnh sự trọn vẹn, hoàn tất. Phao-lô đã sống và chiến đấu, đã chạy, và đã giữ đức tin cho đến cùng.

6. Phần thưởng: mão triều thiên của sự công bình

Phao-lô không chỉ nhìn về quá khứ, ông cũng hướng đến tương lai: "từ nay về sau, mão triều thiên của sự công bình đã để dành cho ta, Chúa là quan án công bình, sẽ ban mão ấy cho ta trong ngày đó; không những cho ta mà thôi, nhưng cũng cho mọi kẻ yêu mến sự hiện đến của Ngài." (2 Ti-mô-thê 4:8).

Trong các cuộc thi đấu thời cổ, người thắng cuộc được trao vòng nguyệt quế (mão triều thiên) làm biểu tượng vinh quang, nhưng nó sẽ héo tàn. Phần thưởng của Cơ Đốc nhân là "mão triều thiên không hay hư nát" (1 Cô-rinh-tô 9:25), đó là sự sống đời đời, sự công bình, vinh hiển. Phao-lô gọi đó là "mão triều thiên của sự công bình", ý nói phần thưởng mà Đấng Công Bình sẽ ban cho những người sống công bình bởi đức tin. Nó không phải là phần thưởng do công đức của con người, nhưng là ân điển Chúa ban cho những ai trung tín. Đặc biệt, Phao-lô nhấn mạnh rằng phần thưởng này dành cho tất cả những ai yêu mến sự hiện đến của Chúa Giê-xu. Điều này cho thấy niềm mong đợi Chúa tái lâm là động lực quan trọng để chúng ta sống thánh khiết và kiên trì.

7. Áp dụng thực tiễn cho Cơ Đốc nhân

Lời tuyên bố của Phao-lô không chỉ là câu chuyện của một sứ đồ, mà còn là hình mẫu cho mọi tín hữu. Mỗi chúng ta đều được Chúa kêu gọi vào một cuộc đua riêng. Làm thế nào để chúng ta cũng có thể nói rằng mình đã chạy xong cuộc đua? Dưới đây là một số nguyên tắc rút ra từ Kinh Thánh:

a. Xác định cuộc đua của bạn

Đức Chúa Trời có một kế hoạch và mục đích riêng cho mỗi người (Ê-phê-sô 2:10). Cuộc đua của bạn có thể khác với người khác. Đó có thể là chức vụ mục vụ, là chứng đạo nơi làm việc, là nuôi dạy con cái trong Chúa, là phục vụ trong Hội Thánh địa phương... Hãy tìm kiếm Chúa để biết Ngài muốn bạn làm gì, và dốc lòng thực hiện nó. Giống như Phao-lô, chúng ta cần nhận biết "nhiệm vụ" mà Chúa đã giao (Công vụ 20:24).

b. Chạy với sự kiên trì

Cuộc đua Cơ Đốc không phải là chạy nước rút mà là marathon, đòi hỏi sức bền và sự kiên nhẫn. Hê-bơ-rơ 12:1 khuyên: "hãy lấy lòng nhịn nhục theo đuổi cuộc chạy đua đã bày ra cho chúng ta." Cuộc sống sẽ có những lúc mệt mỏi, thử thách, nhưng chúng ta phải tiếp tục bước đi, không bỏ cuộc. Hãy nhớ đến gương của Chúa Giê-xu, Đấng đã chịu đựng thập tự giá (Hê-bơ-rơ 12:2-3).

c. Tập trung vào mục tiêu là Đấng Christ

Phao-lô viết: "nhưng tôi làm một điều: quên lửng sự ở đằng sau, mà bươn theo sự ở đằng trước, tôi nhắm mục đích mà chạy" (Phi-líp 3:13-14). Mục đích của chúng ta là Đấng Christ và sự kêu gọi trên trời. Đừng để những điều thế gian, tội lỗi, hay những thành công quá khứ cản trở. Hãy hướng mắt về Chúa Giê-xu, Đấng khởi đầu và hoàn thành đức tin (Hê-bơ-rơ 12:2).

d. Giữ vững đức tin

Giữ đức tin là giữ mối liên hệ với Chúa, giữ lẽ thật của Phúc Âm, và sống trung tín với sự dạy dỗ của Kinh Thánh. Trong thời đại nhiều trào lưu thần học sai lạc, chúng ta phải bám chắc vào Lời Chúa (2 Ti-mô-thê 3:14-17). Đồng thời, đức tin phải được thể hiện qua đời sống hằng ngày, qua việc làm lành (Gia-cơ 2:17).

e. Mong đợi sự hiện đến của Chúa

Niềm hy vọng về sự trở lại của Đấng Christ là sự khích lệ lớn. Phao-lô nói phần thưởng dành cho "mọi kẻ yêu mến sự hiện đến của Ngài." Nếu chúng ta thực sự yêu mến và trông đợi ngày Chúa đến, chúng ta sẽ sống thánh khiết, siêng năng phục vụ, và trung thành cho đến cuối cùng (1 Giăng 3:2-3).

f. Hoàn thành nhiệm vụ

Mục tiêu của cuộc đua là hoàn thành những gì Chúa giao. Hãy luôn tự hỏi: "Mình đang làm gì để thực hiện ý muốn của Chúa?" Đừng lãng phí thời gian cho những việc không ích lợi cho vương quốc Đức Chúa Trời. Hãy sống có mục đích và hết lòng vì Chúa (Cô-lô-se 3:23-24).

Như vậy, dù cuộc đua của mỗi người khác nhau, nguyên tắc chung là chúng ta cần chạy với lòng kiên trì, trung tín, và hướng về phần thưởng đời đời. Chúng ta không chạy bằng sức riêng, nhưng nhờ sức Chúa giúp đỡ (Phi-líp 4:13).

Kết luận

Khi Phao-lô tuyên bố "đã chạy xong cuộc đua", ông muốn nói rằng ông đã hoàn thành trọn vẹn sứ mạng mà Đấng Christ đã giao phó cho ông. Đó là một lời tuyên bố đầy vinh quang sau một đời sống hy sinh, chịu khổ, trung tín. Lời nói đó không phải là sự tự hào về thành tích cá nhân, mà là sự tri ân đối với ân điển Chúa, Đấng đã ban sức cho ông. Lời chứng của Phao-lô khích lệ chúng ta tiếp tục chạy cuộc đua đức tin với lòng kiên nhẫn, giữ vững đức tin, và mong đợi ngày nhận mão triều thiên của sự công bình. Ước mong mỗi chúng ta, khi đến cuối hành trình, cũng có thể nói như Phao-lô: "Tôi đã chạy xong cuộc đua, đã giữ được đức tin", và nghe Chúa phán: "Hỡi đầy tớ ngay lành trung tín kia, được lắm; ngươi đã trung tín trong việc nhỏ, ta sẽ lập ngươi trên việc lớn; hãy vào sự vui mừng của Chúa ngươi." (Ma-thi-ơ 25:23).