Sách Rô-ma

Trong toàn bộ Tân Ước, có lẽ không có thư tín nào mang tầm vóc hệ thống, thần học sâu sắc và ảnh hưởng mãnh liệt đến đức tin Cơ Đốc như Thư của Sứ đồ Phao-lô gửi cho Hội thánh tại thành Rô-ma. Được mệnh danh là “Hiến pháp của Đạo Cơ Đốc,” sách Rô-ma không chỉ trình bày một cách có hệ thống về Phúc Âm mà còn mở ra những chân lý nền tảng về sự sa ngã của con người, ân điển cứu chuộc của Đức Chúa Trời, và đời sống thực tiễn của người tin Chúa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, cấu trúc, những giáo lý then chốt và ứng dụng thiết thực từ bức thư vĩ đại này.

Sách Rô-ma được viết vào khoảng năm 57-58 S.C., gần cuối chuyến hành trình truyền giáo lần thứ ba của Phao-lô, khi ông đang ở Cô-rinh-tô (Rô-ma 16:1, 23; Công vụ 20:2-3). Khác với các thư khác nhắm đến những vấn đề cụ thể trong Hội thánh, thư Rô-ma được viết cho một Hội thánh mà Phao-lô chưa từng đến thăm (Rô-ma 1:10-13; 15:22-24). Mục đích chính của thư có thể được tổng hợp qua vài khía cạnh:

• Trình bày Phúc Âm cách có hệ thống: Phao-lô muốn Hội thánh Rô-ma, ở trung tâm của đế quốc, hiểu rõ và thuần khiết về Phúc Âm mà ông rao giảng.
• Chuẩn bị cho chuyến hành trình: Ông mong muốn được Hội thánh Rô-ma hỗ trợ cho chuyến truyền giáo sắp tới đến Tây Ban Nha (Rô-ma 15:24, 28).
• Giải quyết căng thẳng giữa tín hữu gốc Do Thái và Dân Ngoại: Hội thánh Rô-ma có cả hai thành phần, và thư này đặt nền tảng cho sự hiệp một trong Đấng Christ.

Sách Rô-ma có thể được chia theo một cấu trúc luận lý chặt chẽ, thường được tóm tắt qua công thức: Sự Công Bình của Đức Chúa Trời được bày tỏ.

I. Lời Mở Đầu: Phúc Âm – Quyền Năng Cứu Rỗi (Rô-ma 1:1-17)
Phao-lô tự giới thiệu là sứ đồ được Đức Chúa Trời kêu gọi và ngay lập tức trình bày chủ đề trung tâm: “Phúc âm đó là quyền phép của Đức Chúa Trời để cứu mọi kẻ tin, trước là người Giu-đa, sau là người Gờ-réc; vì trong Phúc âm nầy có bày tỏ sự công bình của Đức Chúa Trời bởi đức tin mà được, lại dẫn đến đức tin nữa, như có chép rằng: Người công bình sẽ sống bởi đức tin.” (Rô-ma 1:16-17). Từ khóa “sự công bình của Đức Chúa Trời” (δικαιοσύνη θεοῦ – *dikaiosynē theou*) sẽ là sợi chỉ đỏ xuyên suốt thư tín.

II. Sự Phổ Quát Của Tội Lỗi và Cơn Thịnh Nộ Của Đức Chúa Trời (Rô-ma 1:18 – 3:20)
Phao-lô bắt đầu bằng một nhận định nghiêm túc: cả nhân loại đều ở dưới cơn thạnh nộ của Đức Chúa Trời. Ông lần lượt chỉ ra: - Dân Ngoại phạm tội dù đã nhìn biết Đức Chúa Trời qua công trình sáng tạo (1:18-32). - Người có đạo đức (đại diện bởi người phán xét) cũng không thể thoát khỏi sự phán xét (2:1-16). - Người Do Thái dù có Luật pháp (Torah) nhưng cũng không giữ trọn, nên cũng bị định tội (2:17 – 3:8). Kết luận mang tính tuyên bố: “Cả thiên hạ đều phục dưới quyền tội lỗi... Vì chẳng có một người nào bởi việc làm theo luật pháp mà sẽ được xưng công bình trước mặt Ngài, vì luật pháp cho người ta biết tội lỗi.” (Rô-ma 3:9, 20). Mọi “miệng” đều bị “ngậm lại” (3:19).

III. Sự Công Chính Hóa Bởi Đức Tin: Trọng Tâm Của Phúc Âm (Rô-ma 3:21 – 5:21)
Đây là trái tim của thư Rô-ma. Sau khi chứng minh mọi người đều hư mất, Phao-lô trình bày giải pháp của Đức Chúa Trời: - Sự Công Bình được bày tỏ ngoài Luật pháp: “Nhưng hiện bây giờ, sự công bình của Đức Chúa Trời đã bày tỏ ra ngoài luật pháp... là sự công bình của Đức Chúa Trời bởi sự tin đến Đức Chúa Jêsus Christ, cho mọi người nào tin.” (3:21-22). - Phương cách: Sự Chuộc Tội trong Đấng Christ: Từ Hy Lạp hilastērion (Rô-ma 3:25) thường được dịch là “của lễ chuộc tội,” ám chỉ nắp thi ân trên Hòm Giao Ước, nơi máu được rảy để chuộc tội. Đấng Christ chính là của lễ chuộc tội hoàn hảo. - Phương thức tiếp nhận: Bởi Đức Tin mà thôi: “Vậy chúng ta nhờ đức tin mà xưng công bình, nên được hòa thuận với Đức Chúa Trời bởi Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta.” (5:1). Đây là nguyên lý Sola Fide (Chỉ Bởi Đức Tin) của Cải Chánh Giáo. - Hình ảnh minh họa: Áp-ra-ham: Trong chương 4, Phao-lô dùng Áp-ra-ham làm ví dụ kinh điển về người được xưng công bình bởi đức tin, trước khi được cắt bì hay có Luật pháp (Sáng thế 15:6). - Kết Quả: Hòa Thuận và Hy Vọng: Chương 5 so sánh giữa A-đam và Đấng Christ. Tội lỗi và sự chết đến bởi một người, nhưng sự xưng công bình và sự sống lại tuôn đổ bởi một Người là Giê-xu Christ.

IV. Đời Sống Mới Trong Đấng Christ: Khải Tượng Về Sự Thánh Hóa (Rô-ma 6 – 8)
Nếu chương 1-5 nói về sự công chính hóa (địa vị trước mặt Đức Chúa Trời), thì chương 6-8 nói về sự nên thánh (kinh nghiệm sống động). Phao-lô giải đáp câu hỏi: “Vậy chúng ta sẽ nói làm sao? Hãy còn ở trong tội lỗi, hầu cho ân điển được dư dật chăng?” (6:1). - Đồng Chết và Đồng Sống Lại với Đấng Christ (Chương 6): Báp-têm là hình ảnh của sự đồng chôn và đồng sống lại với Ngài. Tín hữu được giải phóng khỏi ách nô lệ của tội lỗi để trở nên nô lệ của sự công bình. - Cuộc Chiến Thuộc Linh và Vai Trò Của Luật Pháp (Chương 7): Phao-lô mô tả một cách sống động cuộc chiến giữa hai luật trong một con người: “Vì theo người bề trong, tôi vẫn lấy luật pháp Đức Chúa Trời làm đẹp lòng; nhưng tôi cảm biết trong chi thể mình có một luật khác giao chiến với luật trong trí mình...” (7:22-23). Luật pháp thánh, nhưng không có sức ban sự sống để chiến thắng. - Đời Sống trong Thánh Linh (Chương 8): Đây là một trong những chương cao trào nhất của Kinh Thánh. Giải pháp không còn là “cố gắng” mà là “bước đi theo Thánh Linh” (8:4). Thánh Linh làm chứng chúng ta là con cái Đức Chúa Trời (8:16), và Ngài giúp đỡ sự yếu đuối chúng ta (8:26). Kết thúc chương là lời tuyên bố đầy chiến thắng: “Nhưng tôi chắc rằng bất kỳ sự chết, sự sống... đều không thể phân rẽ chúng ta khỏi sự yêu thương mà Đức Chúa Trời đã chứng cho chúng ta trong Đức Chúa Jêsus Christ, Chúa chúng ta.” (8:38-39).

V. Vai Trò Của Dân Y-sơ-ra-ên Trong Chương Trình Cứu Rỗi (Rô-ma 9 – 11)
Phao-lô đau buồn về sự không tin của dân tộc ông (9:1-3). Các chương này giải đáp thần học về sự chọn lựa chủ quyền của Đức Chúa Trời (chương 9), trách nhiệm của con người (chương 10), và cuối cùng là sự huyền nhiệm về sự cứu rỗi của cả dân Y-sơ-ra-ên trong tương lai (chương 11). Ông kết luận với lời ca ngợi sự khôn ngoan không thể dò của Đức Chúa Trời (11:33-36).

VI. Ứng Dụng Thực Tiễn: Đời Sống Của Người Đã Được Xưng Công Bình (Rô-ma 12 – 15:13)
Từ nền tảng giáo lý vững chắc, Phao-lô chuyển sang những lời khuyên thiết thực: - Dâng thân thể làm của lễ sống (12:1-2). - Sử dụng các ân tứ cách khiêm nhường (12:3-8). - Tình yêu thương chân thật (12:9-21). - Thuận phục nhà cầm quyền (13:1-7). - Mọi luật pháp được tóm lại trong một lời: Yêu người lân cận như mình (13:8-10). - Sống tỉnh thức vì ngày Chúa đến gần (13:11-14). - Nguyên tắc sống trong sự yếu đuối của anh em: Đừng vì đồ ăn thức uống mà hủy hoại công việc Đức Chúa Trời (14:1 – 15:13).

Sách Rô-ma không chỉ là một luận văn thần học, mà là kim chỉ nam cho đời sống đức tin.

1. Xây Dựng Nền Tảng Cứu Rỗi Vững Chắc: Mỗi tín hữu cần hiểu rõ và kinh nghiệm sự công chính hóa bởi đức tin. Sự an toàn của chúng ta không dựa trên cảm xúc hay việc làm, nhưng dựa trên công tác hoàn tất của Đấng Christ và lời hứa của Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:1).
2. Sống Đời Sống Được Tự Do và Chiến Thắng: Hiểu nguyên lý “đồng chết, đồng sống lại” giúp chúng ta từ chối quyền lực của tội lỗi. Khi cám dỗ đến, hãy nhận biết rằng “tôi đã chết với Đấng Christ, và tội lỗi không còn quyền chi phối trên người đã chết” (dựa trên Rô-ma 6:2-11).
3. Bước Đi Theo Thánh Linh Thay Vì Cố Gắng Xác Thịt: Thay vì tự vấn “Tôi phải làm gì?”, hãy hỏi “Thánh Linh đang dẫn dắt tôi đi đâu?” và để cho tâm trí được đổi mới (Rô-ma 12:2).
4. Sống Yêu Thương và Khiêm Nhường Trong Hội Thánh: Các nguyên tắc trong Rô-ma 12-15 dạy chúng ta cách sống với nhau, tôn trọng sự khác biệt trong sự yếu đuối, và tìm kiếm sự gây dựng lẫn nhau.
5. Rao Giảng Phúc Âm Cách Rõ Ràng: Cấu trúc của Rô-ma dạy chúng ta cách trình bày Phúc Âm: bắt đầu từ tình trạng tội lỗi phổ quát của con người, rồi mới chỉ ra giải pháp duy nhất nơi sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu, và kêu gọi người ta đáp ứng bằng đức tin.

Sách Rô-ma là một kho tàng vô giá, một bản giao hưởng thần học hùng vĩ bắt đầu từ sự tuyệt vọng của tội lỗi và kết thúc trong sự vinh thắng của ân điển. Nó nhắc nhở chúng ta rằng Phúc Âm không phải là lời khuyên để sống tốt hơn, mà là Tin Lành – tin tức tốt lành – rằng Đức Chúa Trời, trong Đấng Christ, đã làm cho kẻ có tội được xưng công bình, ban cho họ Thánh Linh để sống đời sống mới, và hứa chắc một tương lai vinh hiển không gì có thể phân rẽ khỏi tình yêu Ngài. Ước mong mỗi chúng ta không chỉ nghiên cứu, mà còn để cho Lẽ Thật của Rô-ma thấm nhuần, biến đổi tâm trí và đời sống mỗi ngày.