Chủ Nghĩa Đẳng Cấp: Sự Phân Biệt Của Loài Người Và Sự Bình Đẳng Trong Đấng Christ
Trong dòng chảy lịch sử nhân loại, từ các nền văn minh cổ đại cho đến xã hội hiện đại, “đẳng cấp” luôn là một cấu trúc xã hội phổ biến, định hình cách con người tương tác, đánh giá và đối xử với nhau. Nhưng với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta phải nhìn nhận hiện tượng này dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá bản chất của chủ nghĩa đẳng cấp (casteism, classism) từ góc nhìn thần học Kinh Thánh, phơi bày gốc rễ tội lỗi của nó, và trình bày giải pháp triệt để mà chỉ có Phúc Âm của Chúa Giê-xu Christ mới có thể đem lại.
Chủ nghĩa đẳng cấp là một hệ tư tưởng hoặc thực hành xã hội phân chia con người thành các cấp bậc, tầng lớp khác nhau dựa trên những tiêu chuẩn ngoại tại, từ đó dẫn đến sự phân biệt đối xử, kỳ thị, và phân bổ không đồng đều về cơ hội, quyền lợi và phẩm giá. Các yếu tố thường được dùng để thiết lập đẳng cấp bao gồm:
- Dòng dõi, chủng tộc hay gia tộc: Tin rằng một người sinh ra trong một dòng họ, chủng tộc nào đó thì tự nhiên cao quý hoặc thấp hèn hơn người khác.
- Địa vị kinh tế (giàu/nghèo): Đánh giá con người dựa trên của cải, tài sản vật chất.
- Địa vị xã hội, học vấn, nghề nghiệp: Tôn vinh những nghề được cho là “cao sang” và khinh thường những nghề “thấp kém”.
- Tôn giáo, giáo phái: Tự cho mình thuộc nhóm “thánh”, “trong sạch” hơn người khác.
Hệ quả của chủ nghĩa đẳng cấp là sự kiêu ngạo, khinh dể, áp bức từ nhóm tự cho mình “cao cấp” đối với nhóm bị xem là “thấp cấp”. Ngay cả trong Hội Thánh thời kỳ đầu, căn bệnh này đã len lỏi vào, như Sứ đồ Gia-cơ đã thẳng thắn quở trách:
“Hỡi anh em, anh em đã tin đến Đức Chúa Jêsus Christ vinh hiển của chúng ta, thì chớ có sự tây vị người nào. Thí dụ, trong một nhà hội anh em, có người đeo nhẫn vàng, mặc áo tốt bước vào, lại có người nghèo mặc áo rách bước vào nữa; anh em đoái trọng người mặc áo tốt, mà nói với người ấy rằng: Mời anh ngồi đây, là chỗ tử tế; còn với người nghèo thì nói rằng: Hãy đứng đó, hoặc ngồi dưới bệ chân ta, như vậy anh em chẳng phân biệt trong anh em, và trở nên quan án ý tưởng xấu xa ư?” (Gia-cơ 2:1-4).
Từ ngữ Hy Lạp được dùng cho “sự tây vị” ở đây là προσωπολημψία (prosōpolēmpsia), nghĩa đen là “nhận lấy bộ mặt”, tức là đánh giá một người chỉ dựa trên vẻ bề ngoài, địa vị xã hội bề ngoài của họ, thay vì nhìn theo cách Đức Chúa Trời nhìn.
Để hiểu tại sao chủ nghĩa đẳng cấp là tội lỗi, chúng ta phải trở về chân lý nền tảng nhất về con người trong Kinh Thánh: Sự sáng tạo.
“Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ.” (Sáng Thế Ký 1:27).
Từ ngữ Hê-bơ-rơ cho “hình” ở đây là צֶלֶם (tselem) và “giống như” là דְּמוּת (demuth). Mọi người, bất kể giới tính, chủng tộc, hay địa vị, đều mang trong mình hình ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei). Đây là nền tảng cho phẩm giá bẩm sinh, bình đẳng và cao quý của mỗi con người. Phẩm giá này không do con người ban cho, cũng không thể bị xã hội tước đoạt; nó là ân tứ từ Đấng Tạo Hóa.
Chủ nghĩa đẳng cấp, về bản chất, là một sự phủ nhận chân lý sáng thế này. Nó gán cho một nhóm người phẩm giá cao hơn và nhóm khác phẩm giá thấp hơn dựa trên những tiêu chuẩn do con người đặt ra. Đó là sự nổi loạn chống lại trật tự và sự công bình của Đức Chúa Trời. Nó bắt nguồn từ tội kiêu ngạo – mong muốn tôn mình lên và hạ người khác xuống – vốn là hạt giống của sự sa ngã từ ban đầu (Ê-sai 14:12-14).
Nếu Cựu Ước đã thiết lập nền tảng về sự bình đẳng trong sáng thế, thì Tân Ước, nơi Chúa Giê-xu Christ, chính là hiện thân và là Đấng thực hiện trọn vẹn sự phá hủy mọi bức tường đẳng cấp.
1. Chức Vụ Của Chúa Giê-xu – Sự Đảo Lộn Các Thang Bậc Xã Hội: Chúa Giê-xu sinh ra trong một gia đình thợ mộc, đồng hành với những người bị khinh rẻ nhất trong xã hội Do Thái thời đó: người thu thuế (như Xa-chê), người tội lỗi công khai, người phung, đàn bà, trẻ em, và dân ngoại (Sa-ma-ri). Ngài đã công khai bẻ gãy các quy tắc đẳng cấp tôn giáo khi chữa lành trong ngày Sa-bát, khi đối thoại với người đàn bà Sa-ma-ri bên giếng Gia-cốp (Giăng 4), và khi tuyên bố rằng đức tin của một viên quan ngoại bang (Ma-thi-ơ 8:10) còn lớn hơn trong cả dân Y-sơ-ra-ên.
2. Sự Chết Và Sự Sống Lại Của Ngài – Nền Tảng Của Sự Hiệp Một: Đây là trọng tâm thần học để phá hủy chủ nghĩa đẳng cấp.
“Vì chưng Ngài là sự hòa hiệp của chúng ta; Ngài đã hiệp cả hai lại làm một, phá đổ bức tường ngăn cách... đặng hiệp cả hai trong một thân mà hòa thuận với Đức Chúa Trời bởi thập tự giá...” (Ê-phê-sô 2:14-16).
Bức tường ngăn cách giữa người Do Thái và Dân Ngoại (một dạng đẳng cấp tôn giáo và chủng tộc mạnh mẽ nhất thời đó) đã bị phá đổ (tiếng Hy Lạp: λύω (luō) – tháo gỡ, phá hủy) bởi thập tự giá. Tại thập tự giá, mọi sự khoe mình về dòng dõi, nghi lễ, hay địa vị đều trở nên vô nghĩa. Tất cả đều là tội nhân cần ân điển.
“Tại đây không còn người Gờ-réc hay người Giu-đa, người chịu cắt bì hay kẻ không chịu cắt bì, người dã man, người Sy-the, tôi mọi, tự chủ; nhưng Đấng Christ là mọi sự và trong mọi người.” (Cô-lô-se 3:11).
Lẽ thật về sự bình đẳng trong Đấng Christ không chỉ là giáo lý, mà phải biến đổi cách chúng ta suy nghĩ và hành động.
1. Trong Hội Thánh Địa Phương:
- Thực hành sự hiếu khách không tây vị: Chào đón mọi người đến nhà thờ với tình yêu thương như nhau, dù họ ăn mặc thế nào, nói giọng gì, hay làm nghề gì. Áp dụng lời dạy của Gia-cơ 2 một cách triệt để.
- Trao cơ hội phục vụ bình đẳng: Không giới hạn chức vụ dựa trên học vấn hay địa vị kinh tế. Tìm kiếm và phát triển các ân tứ thuộc linh ở mọi tín hữu.
- Bàn Tiệc Thánh – Biểu Tượng Của Sự Hiệp Một: Khi cùng bẻ bánh, chúng ta tuyên xưng rằng tất cả chúng ta đều có chung một nhu cầu về sự cứu rỗi và cùng nhận lấy từ một thân thể của Chúa (1 Cô-rinh-tô 10:17).
2. Trong Cách Nhìn Về Bản Thân Và Người Khác:
- Chiến Đấu Với Sự Kiêu Ngạo Thuộc Linh: Cảnh giác với tâm lý “người Pha-ri-si” – cảm tạ Chúa vì mình không như người khác (Lu-ca 18:11). Nhớ rằng sự cứu rỗi và mọi điều tốt lành chúng ta có đều bởi ân điển (Ê-phê-sô 2:8-9).
- Nhìn Người Khác Như Đấng Christ Đã Nhìn: Xem mỗi người – từ người gác cổng, người bán vé số, đến giám đốc công ty – như một linh hồn quý giá mà Chúa Giê-xu đã chết để cứu chuộc. Họ là đối tượng của tình yêu và sự phục vụ của chúng ta.
3. Trong Xã Hội:
- Lên Tiếng Chống Lại Sự Bất Công: Theo gương các tiên tri (như A-mốt, Mi-chê), Cơ Đốc nhân được kêu gọi bênh vực người nghèo, người bị áp bức và lên án sự phân biệt đối xử.
- Phục Vụ Cách Khiêm Nhường: Bắt chước Chúa Giê-xu, Đấng đã rửa chân cho môn đồ (Giăng 13:1-17). Phục vụ trong những việc “nhỏ bé”, “thấp kém” nhất mà không tìm kiếm sự vinh hiển cho mình.
Chủ nghĩa đẳng cấp là một tội lỗi xưa cũ, phản ánh tấm lòng kiêu ngạo sa ngã của con người. Nó đi ngược lại chân lý sáng thế về Imago Dei và chối bỏ hiệu quả của thập tự giá. Tuy nhiên, trong Chúa Giê-xu Christ, chúng ta tìm thấy sự giải phóng trọn vẹn. Thập tự giá của Ngài đã phá đổ mọi bức tường, và Thánh Linh Ngài đổ đầy trong lòng chúng ta có khả năng yêu thương vượt trên mọi định kiến.
Hội Thánh phải là cộng đồng tiên tri, bày tỏ cho thế giới thấy một xã hội không có đẳng cấp, nơi mọi người được yêu thương, tôn trọng và có giá trị như nhau vì cớ Đấng Christ. Ước mong mỗi chúng ta, mỗi ngày, được biến đổi bởi lẽ thật này, để từ trong gia đình, Hội Thánh, đến nơi làm việc, chúng ta trở nên những sứ giả của sự hòa giải và bình đẳng mà Phúc Âm đem lại.
“Vì anh em hết thảy là con trai của Đức Chúa Trời bởi đức tin trong Đức Chúa Jêsus Christ. Vì chưng anh em thảy đều chịu phép báp-têm trong Đấng Christ, đều mặc lấy Đấng Christ vậy. Tại đây không còn người Giu-đa hoặc người Gờ-réc; không còn người tôi mọi hoặc người tự chủ; không còn đàn ông hoặc đàn bà; vì anh em thảy đều là một trong Đức Chúa Jêsus Christ.” (Ga-la-ti 3:26-28).
Bài nghiên cứu này chỉ là sự khởi đầu. Cầu xin Đức Thánh Linh, Đấng dẫn dắt vào mọi lẽ thật, tiếp tục dạy dỗ và biến đổi chúng ta để phản chiếu tình yêu không phân biệt của Đức Chúa Trời.