Ê-hút là ai?

Trong số các vị thẩm phán được ký thuật trong sách Các Quan Xét, Ê-hút (Ehud) nổi lên như một nhân vật có tính cách và phương pháp hành động độc đáo, thậm chí gây tranh cãi. Câu chuyện của ông không chỉ là một thiên anh hùng ca về chiến tranh giải phóng, mà còn là một bức tranh sống động về ân điển cứu chuộc của Đức Chúa Trời dành cho một dân tộc phản nghịch. Thông qua nghiên cứu chuyên sâu về Ê-hút, chúng ta sẽ khám phá những lớp nghĩa thuộc linh sâu sắc về sự khiêm nhường của công cụ Chúa dùng, về sự chuẩn bị kỹ càng cho sứ mạng, và về bản chất của sự giải cứu đến từ một hành động quyết định, duy nhất.

Câu chuyện về Ê-hút bắt đầu trong bối cảnh quen thuộc, đau thương của thời kỳ các quan xét: "Vả, dân Y-sơ-ra-ên lại làm điều ác trước mặt Đức Giê-hô-va; nên Đức Giê-hô-va khiến Éc-lôn, vua Mô-áp, trở nên cường thạnh để hãm đánh Y-sơ-ra-ên" (Các Quan Xét 3:12). Đây là chu kỳ tội lỗi - hình phạt - kêu cầu - giải cứu mà sách Các Quan Xét lặp đi lặp lại. Sự "làm điều ác" (ra’ah) trong tiếng Hê-bơ-rơ không chỉ là hành động xấu riêng lẻ, mà là một sự lựa chọn có hệ thống để từ bỏ giao ước với Đức Giê-hô-va, thờ lạy các thần tượng của dân ngoại. Hình phạt lần này đến từ Éc-lôn, vua Mô-áp, một dân tộc vốn có mối thù truyền kiếp với Y-sơ-ra-ên (xem Dân Số Ký 22-24).

Kinh Thánh mô tả Éc-lôn là một người rất mập (Các Quan Xét 3:17). Chi tiết này không chỉ là mô tả thể chất, mà trong văn hóa cổ đại, sự mập mạp thường biểu tượng cho sự giàu có, quyền lực và cả sự tự mãn. Ông ta liên minh với dân Am-môn và dân A-ma-léc, tạo thành một ách thống trị mạnh mẽ, đè nặng lên Y-sơ-ra-ên trong "mười tám năm" (câu 14). Con số 18 năm cho thấy thời kỳ nô lệ kéo dài, sự đau khổ thấm sâu, và cũng là thời gian đủ để dân sự nhận ra hậu quả thảm khốc của việc lìa bỏ Đức Chúa Trời. Sau một thời gian dài chịu áp bức, "dân Y-sơ-ra-ên bèn kêu la cùng Đức Giê-hô-va" (câu 15). Tiếng kêu la này không phải lúc nào cũng xuất phát từ sự ăn năn thật lòng (như sẽ thấy trong các chu kỳ sau), nhưng nó cho thấy sự cùng khổ đã đưa họ trở lại điểm của sự phụ thuộc vào Đức Chúa Trời. Và Đức Giê-hô-va, trong lòng thương xót vô biên của Ngài, đã dấy lên cho họ một đấng giải cứu.

"Đức Giê-hô-va bèn dấy lên cho chúng một đấng giải cứu, là Ê-hút, con trai Ghê-ra, người Bên-gia-min, là người có tật tay tả" (Các Quan Xét 3:15). Tên "Ê-hút" (אֵהוּד, Ehud) trong tiếng Hê-bơ-rơ có thể liên quan đến từ gốc có nghĩa là "sự thống nhất" hoặc "được ca ngợi". Thật thú vị, Đức Chúa Trời lại chọn một người từ chi phái Bên-gia-min. Chi phái này trong thời kỳ này thường bị xem thường (xem Các Quan Xét 20-21), và bản thân Ê-hút có một đặc điểm thể chất: "có tật tay tả". Cụm từ "tật tay tả" trong nguyên văn là "ish itter yad-yemino" (אִישׁ אִטֵּר יַד־יְמִינוֹ), có thể dịch sát là "một người bị buộc/chặn tay phải". Điều này không nhất thiết có nghĩa ông thuận tay trái, mà có thể tay phải của ông bị tật hoặc không thể sử dụng được, buộc ông phải dùng tay trái. Trong một xã hội mà tay phải tượng trưng cho sức mạnh, quyền lực và sự chính trực (Thi Thiên 16:8, 110:1), thì Ê-hút bị xem là một người có khuyết tật, không đủ tiêu chuẩn chiến đấu theo quan niệm thông thường.

Tuy nhiên, chính điểm yếu rõ ràng này lại trở thành lợi thế chiến lược tuyệt vời trong kế hoạch của Đức Chúa Trời. Ê-hút được giao nhiệm vụ đem cống vật đến cho vua Éc-lôn. Ông đã "làm một cây gươm hai lưỡi, dài một thước, và đai nó dưới áo trong nơi háng hữu" (câu 16). Hãy chú ý: gươm được giấu bên háy hữu (bên phải). Trong một cuộc kiểm tra an ninh thông thường, người ta sẽ nghi ngờ và khám xét bên hông trái của một người thuận tay phải. Nhưng với Ê-hút, một người "tật tay tả", việc mang vũ khí bên phải là điều không ai ngờ tới. Đây là sự khôn ngoan, tính toán chi tiết và sự chuẩn bị kỹ càng. Ê-hút không hành động bồng bột; ông là một công cụ được Đức Chúa Trời chuẩn bị cẩn thận cả về thể chất lẫn chiến thuật.

Sau khi dâng cống vật, Ê-hút cho những người cùng đi trở về, còn ông thì quay lại, nói với vua Éc-lôn rằng có một sứ điệp bí mật từ Đức Chúa Trời dành cho vua. Vua Éc-lôn háo hức đuổi hết các cận thần ra và ở một mình với Ê-hút trong "lầu mát" (câu 20) – một phòng riêng trên lầu có mái che để hưởng mát. Khoảnh khắc then chốt được mô tả: "Ê-hút bèn dùng tay tả rút gươm đeo ở phía hữu ra, mà đâm ngang vào bụng người. Cán gươm cũng lút theo lưỡi, mỡ bao lấy lưỡi gươm; vì người không rút gươm ra khỏi bụng, và nó thấu ra sau" (câu 21-22).

Hành động này nhanh gọn, quyết đoán. Việc "mỡ bao lấy lưỡi gươm" nhấn mạnh sự mập mạp của Éc-lôn và tính chất chí mạng của nhát đâm. Chi tiết gươm "thấu ra sau" cho thấy sức mạnh phi thường của cú đâm, vượt quá thể chất của một người bị xem là có tật. Điều này chỉ ra rằng có quyền năng của Đức Chúa Trời hỗ trợ hành động của Ê-hút. Ê-hút không chỉ là một sát thủ chính trị; ông là công cụ của sự phán xét (mishpat) của Đức Chúa Trời dành cho một kẻ áp bức dân sự Ngài.

Sau đó, Ê-hút khóa cửa lại và trốn thoát. Sự chậm trễ của những cận thần (họ tưởng vua đang "đi ngơi" trong phòng vệ sinh – câu 24) cho Ê-hút thời gian chạy trốn đến vùng đồi núi Ép-ra-im. Tại đây, ông thổi kèn tập hợp dân Y-sơ-ra-ên và chỉ huy họ chiếm các chỗ cạn sông Giô-đanh, nơi quân Mô-áp định rút về. Kết quả là "trong ngày đó có chừng mười ngàn người Mô-áp bị giết, thảy đều là tay mạnh dạn, không một ai thoát khỏi được" (câu 29). Sự giải cứu là toàn diện. Và hệ quả là: "Trong đời Ê-hút, xứ được hòa bình trong tám mươi năm" (câu 30). Tám mươi năm hòa bình là thời gian dài nhất trong sách Các Quan Xét, cho thấy hiệu quả trọn vẹn và lâu dài của sự giải cứu này.

Câu chuyện về Ê-hút không chỉ là lịch sử, mà còn chứa đựng những nguyên tắc thuộc linh sâu sắc cho Hội Thánh ngày nay:

1. Đức Chúa Trời Dùng Những Công Cụ Bất Ngờ: Đức Chúa Trời thường chọn những điều yếu đuối, khinh dễ của thế gian để làm hổ thẹn những điều mạnh mẽ (I Cô-rinh-tô 1:27-28). Ê-hút, người "tật tay tả" từ một chi phái nhỏ, là minh chứng. Trong hành trình đức tin, đừng để những điểm yếu, khuyết tật hay hoàn cảnh khiêm nhường của chúng ta ngăn cản chúng ta phục vụ Chúa. Chính trong sự yếu đuối của chúng ta, quyền năng Ngài được tỏ ra trọn vẹn (II Cô-rinh-tô 12:9).

2. Sự Chuẩn Bị Kỹ Lưỡng Trong Sứ Mạng: Ê-hút không chỉ dựa vào sự can đảm. Ông chuẩn bị kỹ càng: một thanh gươm hai lưỡi đặc biệt, một kế hoạch đánh lạc hướng, và một lối thoát hiểm. Điều này nhắc nhở chúng ta về sự cần thiết của việc "trang bị" (Ê-phê-sô 6:10-18). Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi hãy nghiên cứu Lời Chúa (thanh gươm hai lưỡi – Hê-bơ-rơ 4:12), cầu nguyện và lên kế hoạch khôn ngoan khi thực hiện sứ mạng Chúa giao, dù lớn hay nhỏ.

3. Hành Động Quyết Đoán Đối Với Tội Lỗi: Hành động của Ê-hút đối với Éc-lôn là một hình ảnh mạnh mẽ về thái độ chúng ta cần có với tội lỗi. Tội lỗi, như Éc-lôn, tìm cách thống trị và áp bức chúng ta (Rô-ma 6:12). Chúng ta không được thương lượng hay trì hoãn, mà phải có hành động quyết đoán, dứt khoát để "giết chết" những việc làm của xác thịt (Cô-lô-se 3:5), dùng "gươm" là Lời Đức Chúa Trời và quyền năng Thánh Linh.

4. Sự Giải Cứu Cá Nhân Dẫn Đến Chiến Thắng Tập Thể: Hành động đơn độc của Ê-hút dọn đường cho chiến thắng vĩ đại của cả dân tộc. Điều này ám chỉ về Chúa Giê-xu Christ, Đấng Môi-se giới thiệu: "Đức Giê-hô-va sẽ dấy lên từ giữa anh em các ngươi một Đấng tiên tri như ta; các ngươi khá nghe theo Ngài" (Phục Truyền 18:15). Chúa Giê-xu, qua sự chết và sống lại đơn độc của Ngài trên thập tự giá, đã đánh bại kẻ thù lớn nhất là tội lỗi và sự chết, mở đường cho sự giải cứu và chiến thắng cho tất cả những ai tin cậy nơi Ngài. Chúng ta, như dân Y-sơ-ra-ên, được kêu gọi đáp lại sự giải cứu đó bằng đức tin và sự vâng lời, chiếm hữu những lời hứa của Đức Chúa Trời.

5. Thời Kỳ Hòa Bình và Sự Trung Tín: Tám mươi năm hòa bình sau chiến thắng nhắc nhở chúng ta về mục đích của sự giải cứu: để chúng ta được tự do phụng sự Chúa trong sự thánh khiết và bình an (Lu-ca 1:74-75). Ân điển cứu rỗi ban cho chúng ta sự bình an với Đức Chúa Trời (Rô-ma 5:1). Chúng ta được kêu gọi sống trung tín trong "thời bình" đó, không quay trở lại vòng xoáy tội lỗi cũ.

Ê-hút không phải là một anh hùng hoàn hảo theo tiêu chuẩn đạo đức ngày nay, và hành động của ông phải được hiểu trong bối cảnh lịch sử cụ thể khi Đức Chúa Trời trực tiếp dấy lên các thẩm phán để thi hành sự phán xét và giải cứu dân sự Ngài. Tuy nhiên, qua câu chuyện của ông, chúng ta thấy được bức chân dung về một Đức Chúa Trời đầy lòng thương xót, Đấng lắng nghe tiếng kêu của dân Ngài dù họ bất trung; về một Đức Chúa Trời khôn ngoan, Đấng sử dụng những công cụ bất toàn, bất ngờ để hoàn thành mục đích toàn hảo của Ngài; và về một Đức Chúa Trời quyền năng, Đấng ban chiến thắng quyết định.

Cuối cùng, câu chuyện chỉ về Chúa Giê-xu Christ, Đấng Giải Cứu vĩ đại hơn Ê-hút gấp bội. Ngài đã dùng "cây gươm" của sự phán xét nghịch chính tội lỗi của chúng ta trên thập tự giá, và ban cho chúng ta sự giải cứu trọn vẹn và sự bình an đời đời. Lời kêu gọi cho chúng ta ngày nay là: hãy tin cậy nơi sự giải cứu duy nhất này, hãy chuẩn bị mình với Lời Chúa, hãy dứt khoát với tội lỗi, và sống trung tín trong sự bình an mà Chúa Christ đã mua bằng chính huyết Ngài.