Sống xứng đáng có ý nghĩa gì?

Trong hành trình đức tin, cụm từ “sống xứng đáng” thường được nhắc đến như một mục tiêu, một lời kêu gọi thiêng liêng. Tuy nhiên, đối với nhiều tín hữu, điều này có thể trở thành gánh nặng của sự tự cố gắng, nỗ lực cá nhân để đạt được một tiêu chuẩn đạo đức nào đó. Nhưng Kinh Thánh hé mở cho chúng ta một ý nghĩa thâm sâu và đầy tự do về đời sống xứng đáng – một đời sống bắt nguồn từ ân điển, được định hình bởi mối tương giao, và biểu lộ qua sự biến đổi. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa thần học của việc “sống xứng đáng” dưới ánh sáng của Lời Chúa, giải nghĩa từ ngữ gốc, và đưa ra những áp dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân.

Để hiểu đúng, trước hết chúng ta phải đặt khái niệm “sống xứng đáng” vào đúng vị trí của nó trong trật tự cứu rỗi. Sứ đồ Phao-lô, người rao giảng ân điển cách mạnh mẽ, đã viết: “Vậy, tôi là kẻ tù trong Chúa khuyên anh em phải ăn ở một cách xứng đáng với chức phận mà Chúa đã gọi anh em” (Ê-phê-sô 4:1). Động từ Hy Lạp được dùng cho “ăn ở” hay “bước đi” là “peripateō” (περιπατέω), mang nghĩa cả đời sống, cách cư xử, và sự vận hành hằng ngày. Từ “xứng đáng” là “axiōs” (ἀξίως), bắt nguồn từ “axios” – có nghĩa là “cân xứng”, “tương ứng với”, “phù hợp với giá trị của một điều gì đó”.

Điểm then chốt nằm ở cụm từ “với chức phận mà Chúa đã gọi anh em”. Chúng ta được kêu gọi vào điều gì? Trước đó, trong chương 1-3 của thư Ê-phê-sô, Phao-lô đã dành hết tâm huyết để mô tả “chức phận” siêu việt đó: Chúng ta được chọn trong Đấng Christ trước khi sáng thế (1:4), được cứu chuộc bởi huyết Ngài (1:7), được ban Thánh Linh làm ấn chứng (1:13), từng là kẻ chết vì tội lỗi nay được khiến sống và ngồi trong các nơi trên trời với Đấng Christ (2:5-6), và trở nên người nhà của Đức Chúa Trời (2:19). “Chức phận” của chúng ta là một địa vị được ban cho bởi ân điển, hoàn toàn do công lao của Đấng Christ.

Do đó, “sống xứng đáng” không phải là nỗ lực để đạt được hay xứng đáng lấy ơn cứu rỗi. Đó là một sự đáp ứng, một đời sống được điều chỉnh để phù hợp với, cân xứng với thực tại vinh hiển mà Đức Chúa Trời đã ban cho chúng ta trong Đấng Christ. Nó giống như một người thường dân được nhận làm con hoàng gia; đời sống, cách cư xử, tư duy của người ấy sẽ dần được uốn nắn để phù hợp với địa vị mới, không phải để trở thành hoàng tử, mà vì đã là hoàng tử rồi.

Kinh Thánh cung cấp nhiều góc nhìn cụ thể về nội dung của đời sống xứng đáng:

1. Xứng Đáng Với Phúc Âm của Đấng Christ (Phi-líp 1:27): “Chỉ hãy ăn ở một cách xứng đáng với đạo Tin Lành của Đấng Christ”. Ở đây, tiêu chuẩn là chính Tin Lành – tin mừng về sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu. Một đời sống xứng đáng với Phúc Âm là đời sống phản ánh sự hy sinh, tình yêu thương, và quyền năng phục sinh của Chúa. Nó bao gồm việc “đứng vững và một lòng”, hiệp nhau mà chiến đấu vì đức tin. Đời sống ấy rao truyền Phúc Âm không chỉ bằng lời nói mà còn bằng chính cách sống hòa hợp với nội dung của tin mừng.

2. Xứng Đáng Với Đức Chúa Trời (I Tê-sa-lô-ni-ca 2:12): “Khuyên bảo, yên ủi và nài xin anh em, hầu cho ăn ở một cách xứng đáng với Đức Chúa Trời, là Đấng gọi anh em đến nước Ngài và sự vinh hiển Ngài”. Đây là tiêu chuẩn cao nhất: chính Đức Chúa Trời. Làm sao một con người tội lỗi có thể sống xứng đáng với Đấng Thánh Khiết? Chìa khóa nằm ở việc Ngài “gọi anh em đến nước Ngài và sự vinh hiển Ngài”. Ngài đang biến đổi chúng ta ngay bây giờ để có thể bước vào vinh quang đời đời. Sống xứng đáng với Đức Chúa Trời là sống một đời sống thánh khiết (I Phi-e-rơ 1:15-16), yêu thương (I Giăng 4:7-8), và vâng phục ý muốn Ngài, như một sự đáp lại tình yêu gọi kêu của Ngài.

3. Xứng Đáng Với Chúa (Cô-lô-se 1:10): “Hầu cho anh em ăn ở cách xứng đáng với Chúa, đẹp lòng Ngài mọi đàng, nảy ra mọi việc lành, càng thêm lên trong sự hiểu biết Đức Chúa Trời”. Phao-lô cầu nguyện để đời sống tín hữu Cô-lô-se phải “xứng đáng với Chúa”. Kết quả của đời sống đó là: (a) Đẹp lòng Ngài mọi đàng – tìm kiếm sự vui lòng Chúa hơn lòng người; (b) Nảy ra mọi việc lành – kết quả tự nhiên từ một đời sống được kết nối với Ngài, như nhánh nho kết quả (Giăng 15:5); (c) Càng thêm lên trong sự hiểu biết Đức Chúa Trời – đời sống xứng đáng gắn liền với sự tăng trưởng trong sự hiểu biết thuộc linh, không ngừng học biết Chúa cách sâu nhiệm hơn.

Tất cả các tiêu chuẩn trên đều quy tụ về một điểm: Chúa Giê-xu Christ. Ngài vừa là nền tảng, vừa là khuôn mẫu, vừa là năng lực cho đời sống xứng đáng. Chúng ta không thể sống xứng đáng bằng sức riêng. Phao-lô tuyên bố: “Tôi đã bị đóng đinh với Đấng Christ, mà tôi sống, không phải là tôi sống nữa, nhưng Đấng Christ sống trong tôi” (Ga-la-ti 2:20). Đời sống xứng đáng thực chất là đời sống của chính Đấng Christ được biểu lộ qua chúng ta.

Từ ngữ Hê-bơ-rơ trong Cựu Ước cho khái niệm “vinh hiển” hay “sự nặng lượng” là “kavod” (כָּבוֹד). Sống xứng đáng với sự vinh hiển của Chúa (2 Tê-sa-lô-ni-ca 1:11-12) nghĩa là sống một đời sống có “trọng lượng”, có giá trị, có phẩm chất phản chiếu vinh quang của Ngài. Điều này chỉ có thể xảy ra khi chúng ta “ở trong Ngài” và Lời Ngài “ở trong” chúng ta (Giăng 15:4-7).

Làm thế nào để sống xứng đáng một cách cụ thể? Dưới đây là một số phương diện áp dụng:

1. Trong Cá Nhân – Đời Sống Thánh Khiết và Khiêm Nhường: “Hãy khiêm nhường, mềm mại, nhịn nhục, lấy lòng yêu thương mà chìu nhau” (Ê-phê-sô 4:2). Đây là những phẩm chất đầu tiên Phao-lô đề cập sau lời kêu gọi sống xứng đáng. Sự thánh khiết không phải là sự kiêu hãnh về đạo đức, nhưng bắt đầu bằng tấm lòng khiêm nhường nhận biết mình vẫn cần ân điển mỗi ngày. Nó liên quan đến việc “lột bỏ người cũ” và “mặc lấy người mới” (Ê-phê-sô 4:22-24) – một lựa chọn từ bỏ lối sống cũ và để cho Thánh Linh tái tạo chúng ta theo hình ảnh của Đấng Christ.

2. Trong Gia Đình – Mối Quan Hệ Theo Khuôn Mẫu Của Đấng Christ: Lời dạy về vợ chồng, cha mẹ, con cái trong Ê-phê-sô 5:22 – 6:4 được đặt ngay sau nguyên tắc “phải bắt chước Đức Chúa Trời” (5:1). Một người chồng yêu vợ như Đấng Christ yêu Hội thánh, một người vợ tùng phục chồng như Hội thánh phục Đấng Christ – đó là biểu hiện sống động của đời sống xứng đáng trong gia đình. Nó phản chiếu mối tương giao giữa Đấng Christ và Hội thánh.

3. Trong Hội Thánh – Sự Hiệp Một và Phục Vụ: “Hãy chịu lấy nhau, và tha thứ nhau” (Cô-lô-se 3:13). Đời sống xứng đáng không mang tính cá nhân chủ nghĩa. Nó được thể hiện trong mối liên hệ với các thánh đồ khác. Chúng ta được kêu gọi giữ “sự hiệp một của Thánh Linh” (Ê-phê-sô 4:3). Mỗi người dùng ân tứ mình để gây dựng thân thể Đấng Christ (4:11-16). Sự phục vụ khiêm tốn, lòng yêu thương chân thật, và sự tha thứ là những dấu hiệu rõ rệt.

4. Trong Xã Hội – Là Muối và Ánh Sáng: “Ánh sáng các ngươi hãy soi trước mặt người ta, đặng họ thấy những việc lành của các ngươi, và ngợi khen Cha các ngươi ở trên trời” (Ma-thi-ơ 5:16). Sống xứng đáng có mục đích truyền giáo. Đời sống đạo đức chân chính, sự liêm chính trong công việc, lòng nhân ái với người lân cận, và thái độ hy vọng giữa khó khăn sẽ khiến người ngoài thấy được vẻ đẹp của Phúc Âm và tôn vinh Cha thiên thượng.

Tóm lại, sống xứng đáng không phải là một bảng quy tắc cứng nhắc hay một gánh nặng luật pháp. Nó là một cuộc đời được ân điển biến đổi để đáp lại tình yêu và ơn gọi của Đức Chúa Trời. Ý nghĩa sâu xa nhất của nó nằm ở chỗ: chúng ta được tự do để sống một đời sống phù hợp với danh nghĩa cao quý mà chúng ta đã lãnh nhận – con cái Đức Chúa Trời, thánh đồ, và công dân Nước Thiên Đàng.

Hãy bắt đầu mỗi ngày với nhận thức về ân điển: “Tôi là ai trong Đấng Christ?” Và rồi cầu xin Thánh Linh quyền năng giúp chúng ta bước đi (peripateō) một cách cân xứng (axiōs) với địa vị ấy. Đừng nản lòng bởi những thiếu sót, vì chính Đấng Christ “đã yêu thương Hội thánh, phó chính mình vì Hội thánh, để nên thánh hóa và tinh sạch Hội thánh” (Ê-phê-sô 5:25-26). Ngài là Đấng khởi đầu và cũng sẽ hoàn thành công việc tốt lành trong chúng ta (Phi-líp 1:6). Hãy sống xứng đáng, không phải bằng nỗ lực của xác thịt, nhưng bằng đức tin nơi Đấng yêu thương chúng ta và đã phó chính mình vì chúng ta.