Kinh Thánh nói gì về Phúc âm thịnh vượng?

Trong bối cảnh đức tin Cơ Đốc đương đại, “Phúc âm thịnh vượng” (Prosperity Gospel) hay đôi khi được gọi là “Thần học Thịnh vượng” đã trở thành một chủ đề gây nhiều tranh cãi và cần sự soi xét cẩn thận dưới ánh sáng Lời Chúa. Giáo lý này, với cốt lõi nhấn mạnh rằng đức tin nơi Đức Chúa Trời, đặc biệt khi thể hiện qua những lời tuyên bố đức tin và sự dâng hiến vật chất, sẽ đảm bảo cho tín đồ được sức khỏe, sự giàu có vật chất và thành công trần thế. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu giáo lý này qua sự đối chiếu trực tiếp với Kinh Thánh, khảo sát ngữ nguyên Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, để tìm ra sự dạy dỗ trọn vẹn và cân bằng của Đức Chúa Trời về phước hạnh, của cải và bản chất thực sự của Phúc Âm.

Phúc âm thịnh vượng thường được xây dựng trên một số nguyên tắc chính: (1) Sự giàu có và sức khỏe là ý muốn phổ quát của Đức Chúa Trời cho mọi tín đồ; (2) Những điều này có thể được đòi hỏi bởi đức tin và được “trói buộc” trên đất thông qua những lời tuyên bố tích cực; (3) Sự dâng hiến tài chính (thường cho một thầy giảng hay mục vụ cụ thể) là “hạt giống” để gặt hái sự gia tăng vật chất; (4) Bệnh tật, nghèo khó là hậu quả của tội lỗi, sự thiếu đức tin hoặc sự rủa sả mà tín đồ có quyền chối bỏ nhân danh Chúa Giê-xu.

Trong khi nhiều tín hữu khao khát sự an toàn và phước hạnh, việc đặt sự thịnh vượng vật chất làm trung tâm của Phúc Âm đã vô tình thay thế trọng tâm cứu rỗi là Chúa Giê-xu Christ và thập tự giá bằng một giao ước trao đổi vật chất với Đức Chúa Trời. Điều này cần được xem xét kỹ lưỡng.

Những người ủng hộ Phúc âm thịnh vượng thường dựa vào một số phân đoạn Kinh Thánh. Việc giải kinh đúng đắn đòi hỏi chúng ta phải xem xét chúng trong bối cảnh trực tiếp và toàn bộ sứ điệp của Kinh Thánh.

1. Ma-la-chi 3:10: “Hãy đem hết thảy phần mười vào kho, hầu cho có lương thực trong nhà ta; và từ nay các ngươi khá lấy điều nầy mà thử ta, Đức Giê-hô-va vạn quân phán, xem ta có mở các cửa sổ trên trời cho các ngươi, đổ phước xuống cho các ngươi đến nỗi không chỗ chứa chăng!” Phân đoạn này thường được dùng để thúc giục việc dâng hiến để nhận phước vật chất. Tuy nhiên, từ ngữ “phước” (בְּרָכָה - berakah) trong Cựu Ước không tự động đồng nghĩa với tiền bạc. Bối cảnh là dân Y-sơ-ra-ên đang gian lận trong phần mười và của lễ (câu 8-9), khiến cả nước bị rủa sả. Lời hứa của Đức Chúa Trời là sẽ chấm dứt sự phá hoại mùa màng (câu 11) – một phước lành thiết thực trong nền kinh tế nông nghiệp – để họ trở thành một xứ hạnh phúc (câu 12). Đây là một phước lành tập thể trong Giao Ước cũ, không phải là một công thức đảm bảo làm giàu cho cá nhân.

2. Giăng 10:10: “Kẻ trộm chỉ đến để cướp giết và hủy diệt; còn ta đã đến, hầu cho chiên được sự sống, và được sự sống dư dật.” Cụm từ “sự sống dư dật” (ζωὴν περισσὸν - zōēn perisson) thường bị giản lược thành sự thịnh vượng vật chất. Trong ngữ cảnh, Chúa Giê-xu đang nói về sự tương phản giữa Ngài (Người chăn hiền lành) và kẻ trộm. “Sự sống” ở đây trước hết là sự sống thuộc linh, sự sống đời đời (xem Giăng 17:3). “Dư dật” (περισσός - perissos) nghĩa là vượt trội, vượt quá mức cần thiết. Sự sống dư dật mà Chúa Giê-xu ban là sự sung mãn của đời sống trong Ngài, bao gồm sự bình an, niềm vui, mục đích và mối tương giao với Đức Chúa Trời, điều có thể tồn tại ngay giữa nghịch cảnh (Phi-líp 4:11-13).

3. III Giăng 1:2: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, tôi cầu nguyện cho anh được thịnh vượng trong mọi sự, và được khỏe mạnh phần xác anh cũng như như đã được thịnh vượng về phần linh hồn anh vậy.” Lời chúc này của Giăng thường bị tách khỏi câu 3-4, nơi ông bày tỏ niềm vui khi thấy con cái Chúa “bước đi trong lẽ thật”. “Thịnh vượng” (εὐοδοῦσθαί - euodousthai, nghĩa đen: “có một cuộc hành trình tốt”) và “khỏe mạnh” (ὑγιαίνειν - hygiainein) là những lời chúc phúc chân thành, nhưng chúng không phải là một giáo lý phổ quát. Trong toàn bộ thư tín, trọng tâm của Giăng là lẽ thật, tình yêu thương, và sự hiếu khách đối với các giáo sư lưu động (câu 5-8), chứ không phải sự giàu có cá nhân.

Kinh Thánh trình bày một bức tranh phức tạp và cân bằng về của cải và sự đau khổ, phá vỡ công thức đơn giản của Phúc âm thịnh vượng.

1. Của Cải Là Trung Lập, Nhưng Lòng Yêu Mến Tiền Bạc Là Cội Rễ Mọi Điều Ác: Kinh Thánh không lên án sự giàu có tự thân. Áp-ra-ham, Gióp, và Đa-vít là những người rất giàu có. Tuy nhiên, Kinh Thánh cảnh báo nghiêm khắc về sự nguy hiểm của của cải (Châm Ngôn 30:8-9, Ma-thi-ơ 19:23-24). I Ti-mô-thê 6:10 tuyên bố rõ: “Cội rễ của mọi điều ác là lòng tham tiền bạc” (φιλαργυρία - philargyria, “tình yêu với bạc”). Mệnh lệnh là “hãy tránh sự đó” (câu 11). Chúa Giê-xu dạy chúng ta không thể phục vụ hai chủ (Ma-thi-ơ 6:24).

2. Phước Hạnh Thực Sự và Sự Thịnh Vượng Theo Kinh Thánh: Từ “phước” trong Tân Ước (μακάριος - makarios) thường gắn liền với tình trạng thuộc linh hơn là vật chất. Các phước lành trong Ma-thi-ơ 5:3-11 (phước cho kẻ nghèo khó trong tâm linh, kẻ than khóc, kẻ bị bắt bớ…) không hề hứa hẹn sự đảo ngược tình thế vật chất trên đất này. Sự thịnh vượng lớn nhất của Cơ Đốc nhân là được làm con cái Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:16-17), có sự bình an với Ngài (Rô-ma 5:1), và có một cơ nghiệp không hư mất trên trời (I Phi-e-rơ 1:3-4).

3. Đau Khổ và Thử Thách Là Một Phần Của Đời Sống Cơ Đốc: Phúc âm thịnh vượng thường coi đau khổ là thất bại. Ngược lại, Tân Ước dạy rằng thử thách là phương tiện Đức Chúa Trời tôi luyện đức tin (Gia-cơ 1:2-4, I Phi-e-rơ 1:6-7). Sứ đồ Phao-lô có “cái giằm xóc trong thịt” (II Cô-rinh-tô 12:7) và được Chúa phán: “Ân điển ta đủ cho ngươi rồi”, chứ không phải là cất nó đi. Chúa Giê-xu cảnh báo rõ ràng: “Trong thế gian các ngươi sẽ có sự hoạn nạn” (Giăng 16:33). Các sứ đồ không sống trong sự giàu có, mà trong sự thiếu thốn, bắt bớ và cuối cùng là tử đạo (II Cô-rinh-tô 11:23-28).

Trọng tâm của Phúc Âm (εὐαγγέλιον - euangelion, “tin lành”) là sự chết, sự chôn và sự sống lại của Chúa Giê-xu Christ vì tội lỗi chúng ta (I Cô-rinh-tô 15:3-4). Đó là tin lành về sự cứu rỗi, sự hòa thuận với Đức Chúa Trời, và sự sống đời đời. Phao-lô cảnh báo nghiêm trọng về bất cứ ai rao giảng “một Đức Chúa Jêsus khác… hay một phúc âm khác” (II Cô-rinh-tô 11:4, Ga-la-ti 1:6-9). Khi Phúc Âm bị giản lược thành một công cụ để đạt được sức khỏe và sự giàu có, nó đã trở thành một “phúc âm khác” – một phúc âm về con người và những ham muốn của họ, thay vì về Đấng Christ và sự vinh hiển của Ngài.

Chúa Giê-xu kêu gọi các môn đồ từ bỏ chính mình, vác thập tự giá mình mà theo Ngài (Ma-thi-ơ 16:24). Lời mời gọi này trái ngược hoàn toàn với lời hứa về một cuộc sống thoải mái, giàu sang. Phao-lô nói ông đã trở nên nghèo để làm cho nhiều người nên giàu về mặt thuộc linh (II Cô-rinh-tô 6:10, 8:9).

Làm thế nào để áp dụng sự dạy dỗ cân bằng của Kinh Thánh?

1. Tìm Kiếm Nước Đức Chúa Trời Trước Nhất: Thay vì lo lắng về của cải vật chất, hãy thực hành Ma-thi-ơ 6:33: “Nhưng trước hết, hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài, thì Ngài sẽ cho thêm các ngươi mọi điều ấy nữa.” “Mọi điều ấy” (cơm ăn, áo mặc) nói đến nhu cầu, chứ không phải lòng tham.

2. Học Sự Tự Đủ và Biết Đủ trong Mọi Hoàn Cảnh: Như Phao-lô đã học (Phi-líp 4:11-12), chúng ta cần tập tành lòng biết ơn và sự thỏa lòng trong hoàn cảnh Chúa đặt để, dù giàu hay nghèo. Sự thỏa lòng (αὐτάρκεια - autarkeia) là một đức tính thuộc linh quý báu.

3. Quản Lý Trung Tín, Dâng Hiến Vui Lòng: Chúng ta là quản gia (οἰκονόμοι - oikonomoi) của những gì Đức Chúa Trời giao (I Phi-e-rơ 4:10). Dâng hiến phải xuất phát từ lòng biết ơn và vui lòng (II Cô-rinh-tô 9:7), không phải như một giao dịch đầu tư để đòi hỏi lợi nhuận. Mục đích là để hầu việc Chúa và góp phần vào công việc Phúc Âm.

4. Đồng Cảm và Giúp Đỡ Người Đau Khổ: Thay vì kết án người đau yếu hay nghèo khó là thiếu đức tin, hãy noi gương Chúa Giê-xu, thể hiện lòng thương xót, giúp đỡ và cầu thay cho họ (Gia-cơ 2:15-16, Ga-la-ti 6:2).

Kinh Thánh không hứa hẹn một cuộc sống thịnh vượng vật chất và không bệnh tật cho mọi tín đồ trong đời này. Thay vào đó, Kinh Thánh hứa ban cho chúng ta một Phúc Âm vĩ đại hơn nhiều: Ân điển cứu rỗi qua Đức Chúa Giê-xu Christ. Ngài là kho báu vĩ đại nhất (Ma-thi-ơ 13:44). Sự thịnh vượng thật sự là được biết Ngài, được trở nên giống như Ngài, và có một hy vọng vững chắc về một cơ nghiệp đời đời trên trời. Đức tin của chúng ta đặt để nơi Chúa Cứu Thế, Đấng đã từ bỏ mọi sự vì chúng ta, chứ không phải nơi một công thức để đạt được của cải. Hãy cảnh giác với bất kỳ sứ điệp nào làm lu mờ thập tự giá và biến phước lành thành một mục đích tự thân. Hãy để chúng ta, như Phao-lô, có thể nói: “Tôi đã học được cách sống tự đủ trong mọi hoàn cảnh… Tôi làm được mọi sự nhờ Đấng ban thêm sức cho tôi.” (Phi-líp 4:11, 13).