Tình Yêu Của Chúa: Có Điều Kiện Hay Vô Điều Kiện?
Trong hành trình đức tin, một trong những câu hỏi sâu sắc và thiết thực nhất mà Cơ Đốc nhân thường đối diện là: Tình yêu của Chúa dành cho chúng ta rốt cuộc là có điều kiện hay vô điều kiện?. Câu hỏi này chạm đến cốt lõi của mối quan hệ giữa Đấng Tạo Hóa và con người, ảnh hưởng trực tiếp đến cách chúng ta hiểu về ân điển, sự cứu rỗi và đời sống bước đi với Ngài. Một số người nhấn mạnh đến câu “Đức Chúa Trời là sự yêu thương” (1 Giăng 4:8) để khẳng định tình yêu vô điều kiện. Số khác chỉ ra những câu Kinh Thánh nói về sự thạnh nộ của Đức Chúa Trời và sự cần thiết phải vâng lời, khiến họ nghiêng về quan điểm có điều kiện. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh, khảo sát ngôn ngữ gốc và toàn bộ lịch sử cứu rỗi để tìm ra câu trả lời trung tín và cân bằng.
Để hiểu bản chất tình yêu của Đức Chúa Trời, chúng ta phải quay về ngôn ngữ gốc của Tân Ước: tiếng Hy Lạp. Từ được dùng chủ yếu để mô tả tình yêu của Đức Chúa Trời là “agapē” (ἀγάπη). Khác với “eros” (tình yêu vị kỷ, đòi hỏi) hay “philia” (tình bạn, tình cảm qua lại), “agapē” diễn tả một tình yêu thánh khiết, tự nguyện, quyết định và vị tha. Đây là tình yêu bắt nguồn từ chính bản tính của Đấng ban cho, không phụ thuộc vào giá trị hay phản ứng của đối tượng được yêu.
Sứ đồ Giăng định nghĩa rõ ràng: “Ấy y theo cách đó mà sự yêu thương của Đức Chúa Trời đã bày tỏ ra trong chúng ta, ấy là Đức Chúa Trời đã sai Con một Ngài đến thế gian, đặng chúng ta nhờ Con được sống. Nầy là sự yêu thương: không phải chúng ta đã yêu Đức Chúa Trời, nhưng Ngài đã yêu chúng ta, và sai Con Ngài làm của lễ chuộc tội chúng ta” (1 Giăng 4:9-10). Cú pháp ở đây rất mạnh mẽ: “không phải chúng ta… nhưng Ngài…”. Hành động yêu thương khởi đi, hoàn toàn và tuyệt đối, từ phía Đức Chúa Trời. Điều này được minh họa rõ nhất nơi thập tự giá: “Nhưng Đức Chúa Trời tỏ lòng yêu thương Ngài đối với chúng ta, khi chúng ta còn là người có tội, thì Đấng Christ vì chúng ta chịu chết” (Rô-ma 5:8). Chúa Giê-xu chết cho chúng ta không phải vì chúng ta tốt, xứng đáng, hay đã yêu Ngài trước, nhưng “khi chúng ta còn là người có tội”. Đây là bản chất vô điều kiện của agapē.
Một số người nhìn vào Cựu Ước với những lời rủa sả và sự phán xét, và vội kết luận rằng Đức Chúa Trời của Cựu Ước là một Đức Chúa Trời giận dữ, yêu thương có điều kiện. Đây là một sự hiểu lầm nghiêm trọng. Trọng tâm của Cựu Ước chính là Đức Chúa Trời thiết lập giao ước (berith - בְּרִית) với dân sự Ngài. Giao ước không phải là một hợp đồng hai bên ngang nhau, mà là một lời hứa đơn phương của Đức Chúa Trời, được Ngài cam kết thực hiện bất chấp sự bất trung của con người.
Hãy xem xét giao ước với Áp-ra-ham (Sáng Thế Ký 15). Đức Chúa Trời một mình đi qua giữa các con vật đã mổ đôi, biểu tượng cho việc Ngài gánh lấy mọi hậu quả nếu giao ước bị phá vỡ. Điều này cho thấy giao ước dựa trên sự thành tín của Đức Chúa Trời (emunah - אֱמוּנָה), không dựa trên sự hoàn hảo của Áp-ra-ham.
Khi dân Y-sơ-ra-ên phạm tội thờ con bò vàng, Môi-se cầu thay, và Đức Chúa Trời đã bày tỏ chính danh tính Ngài: “Đức Giê-hô-va! Đức Giê-hô-va! là Đức Chúa Trời nhân từ, thương xót, chậm giận, đầy dẫy ân huệ và thành thực” (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6). Từ “nhân từ” ở đây trong tiếng Hê-bơ-rơ là “chesed” (חֶסֶד), một từ phong phú khó dịch, thường được hiểu là “tình yêu thương giao ước”, “lòng thương xót vững bền”. Nó diễn tả một tình yêu trung tín, không lay chuyển, gắn liền với cam kết của Ngài. Các tiên tri liên tục nhắc lại điều này, như trong Ma-la-chi 3:6: “Vì ta là Đức Giê-hô-va, ta không hề thay đổi”.
Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng đầy những câu nói dường như đặt ra “điều kiện” cho mối tương giao với Chúa. Chúa Giê-xu phán: “Nếu các ngươi yêu mến ta, thì giữ gìn các điều răn ta” (Giăng 14:15). Giăng viết: “Vả, nầy là điều chúng ta biết mình đã biết Ngài: ấy là chúng ta giữ các điều răn của Ngài… Nhưng kẻ nào giữ lời Ngài, thì lòng kính mến Đức Chúa Trời thật là trọn vẹn trong kẻ ấy” (1 Giăng 2:3-5). Vậy có mâu thuẫn không?
Không hề. Chúng ta phải phân biệt giữa căn nguyên (nguồn gốc) và biểu hiện (sự thể hiện) của tình yêu Chúa, cũng như giữa sự cứu rỗi (địa vị) và sự thông công (mối quan hệ kinh nghiệm).
- Căn Nguyên & Biểu Hiện: Tình yêu của Đức Chúa Trời tuôn đổ trên chúng ta là vô điều kiện (căn nguyên). Nhưng việc chúng ta kinh nghiệm trọn vẹn tình yêu đó, cảm nhận được sự hiện diện, sự vui thỏa và phước hạnh của Ngài, thì thường gắn liền với sự đáp ứng của chúng ta (biểu hiện). Sự vâng phục không “mua” được tình yêu Chúa, nhưng nó mở cánh cửa để chúng ta ở trong dòng chảy của tình yêu ấy. Nó giống như mặt trời luôn chiếu sáng (tình yêu vô điều kiện), nhưng nếu tôi cứ trốn trong hang tối (tội lỗi, không vâng lời), tôi sẽ không cảm nhận được hơi ấm của ánh mặt trời.
- Sự Cứu Rỗi & Sự Thông Công: Sự cứu rỗi là món quà nhưng không bởi đức tin (Ê-phê-sô 2:8-9), dựa hoàn toàn trên công lao của Chúa Giê-xu. Đây là ân điển vô điều kiện. Tuy nhiên, sau khi được cứu, để có một mối thông công mật thiết, vui mừng và hiệu quả với Chúa, chúng ta được kêu gọi bước đi trong sự vâng phục. Sự thông công này có thể bị cản trở bởi tội lỗi không xưng nhận (Thi Thiên 66:18, 1 Giăng 1:6-9).
Do đó, những câu Kinh Thánh “nếu… thì…” không phải là điều kiện để Đức Chúa Trời bắt đầu yêu chúng ta, mà là mô tả về điều kiện để chúng ta ở lại trong tình yêu đã có sẵn của Ngài, như cành nho gắn liền với gốc nho (Giăng 15:9-10).
1. Giăng 3:16 - Biểu Hiện Tối Thượng: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời.” Động từ “yêu thương” ở đây là ēgapēsen (thì quá khứ aorist), nhấn mạnh một hành động yêu thương quyết định, lịch sử và trọn vẹn. Đối tượng là “thế gian” (kosmos), một từ chỉ về nhân loại phản loạn, chống nghịch Ngài. Điều kiện duy nhất để “được” sự sống đời đời là “tin”. Nhưng ngay cả đức tin cũng không phải là một việc làm để đổi lấy tình yêu, mà là phương tiện nhận lãnh món quà tình yêu và sự sống đã được ban cho.
2. Rô-ma 8:38-39 - Tính Bất Khả Phân Ly: “Vì tôi chắc rằng bất kỳ sự chết, sự sống, các thiên sứ, các kẻ cầm quyền, việc bây giờ, việc hầu đến, quyền phép, bề cao, bề sâu, hoặc một vật nào, chẳng có thể phân rẽ chúng ta khỏi sự yêu thương của Đức Chúa Trời, là sự yêu thương trong Đức Chúa Jêsus Christ, Chúa chúng ta.” Đây có lẽ là lời tuyên bố mạnh mẽ nhất về tính vô điều kiện của tình yêu Chúa. Lưu ý: điều không thể phân rẽ chúng ta là “sự yêu thương của Đức Chúa Trời”, chứ không phải cảm xúc của chúng ta về Ngài. Nó được đặt nền tảng trong “Đức Chúa Jêsus Christ”.
3. Hê-bơ-rơ 12:5-6 - Tình Yêu Sửa Phạt: “Hỡi con, chớ khinh sự sửa phạt của Chúa… Vì Chúa sửa phạt kẻ Ngài yêu, hễ ai mà Ngài nhận làm con, thì cho roi cho vọt.” Ngay cả sự sửa phạt cũng là bằng chứng của tình yêu và tư cách con cái, không phải sự từ bỏ. Nó nằm trong khuôn khổ của một mối quan hệ cha-con đã được thiết lập, không phải điều kiện để thiết lập mối quan hệ đó.
Hiểu được sự cân bằng Kinh Thánh về tình yêu Chúa đem lại sự biến đổi sâu sắc cho đời sống chúng ta:
1. Cho Người Tin Chúa: Sự An Nghỉ và Động Lực: Khi thấu hiểu tình yêu Chúa là vô điều kiện trong căn nguyên, chúng ta được giải phóng khỏi gánh nặng phải “tạo dựng” hay “giữ gìn” tình yêu ấy bằng nỗ lực bản thân. Chúng ta được an nghỉ trong ân điển. Đồng thời, chính sự an nghỉ này lại trở thành động lực mạnh mẽ nhất cho sự vâng phục. Chúng ta vâng lời không phải để Ngài yêu mình, mà vì Ngài đã yêu mình. Như Giăng viết: “Chúng ta yêu, vì Chúa đã yêu chúng ta trước” (1 Giăng 4:19). Sự vâng phục trở thành lời đáp lại của tình yêu, không phải phương tiện mua chuộc tình yêu.
2. Cho Người Chưa Tin Chúa: Lời Mời Gọi Tự Do: Thông điệp Phúc Âm không phải là: “Hãy trở nên tốt để Chúa yêu bạn.” Nhưng là: “Chúa yêu bạn trong khi bạn còn là tội nhân, và Ngài đã làm mọi điều cần thiết qua Chúa Giê-xu để bạn có thể được hòa thuận với Ngài. Hãy tin nhận và bước vào tình yêu đã sẵn dành cho bạn.” Điều này phá đổ mọi rào cản kiêu ngạo hoặc mặc cảm tội lỗi.
3. Trong Thử Thách và Thất Bại: Khi phạm tội hay sa ngã, sự hiểu biết này ngăn chúng ta rơi vào tuyệt vọng hoặc trốn chạy khỏi Chúa. Thay vào đó, chúng ta chạy đến với Ngài như đứa con hoang đàng chạy về với người cha đang chờ đợi (Lu-ca 15:20). Chúng ta xưng tội và nhận sự tha thứ dựa trên tình yêu và sự thành tín của Ngài (1 Giăng 1:9).
Vậy, tình yêu của Chúa là có điều kiện hay vô điều kiện? Câu trả lời Kinh Thánh mang tính nghịch lý thánh: Tình yêu của Đức Chúa Trời dành cho nhân loại, được bày tỏ trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ, là một tình yêu vô điều kiện trong nguồn gốc, động cơ và sự ban cho. Nhưng để kinh nghiệm trọn vẹn phước hạnh, sự hiện diện và mối thông công mật thiết của tình yêu ấy, nó đòi hỏi một sự đáp ứng có điều kiện – đó là đức tin, sự ăn năn và lòng vâng phục bởi tình yêu.
Thập tự giá là minh chứng tối hậu. Tại đó, Chúa Giê-xu kêu lên: “Mọi việc đã được trọn” (Giăng 19:30). Công việc cứu chuộc đã hoàn tất. Tình yêu đã được đổ ra cách trọn vẹn. Không điều kiện nào từ phía chúng ta có thể thêm vào hay làm trọn công việc đó. Giờ đây, tiếng gọi của Tin Lành vang lên: Hãy đến, tin nhận, và bước đi trong tình yêu vĩ đại ấy. Chúng ta yêu mến, vì chính Ngài đã yêu chúng ta trước. Ước mong mỗi chúng ta ngày càng đâm rễ sâu và lập nền vững chắc trong tình yêu vô điều kiện của Đấng Christ, để từ đó, cả đời sống chúng ta trở nên một bài ca đáp lại tình yêu cao cả khôn lường ấy.