Có nên một tín đồ chuẩn bị di chúc không?

Trong dòng chảy của đời sống tin kính, các tín hữu thường tập trung vào sự cầu nguyện, học Kinh Thánh, phục vụ và truyền giáo. Tuy nhiên, một chủ đề thiết thực nhưng đôi khi bị lãng quên hoặc né tránh là việc chuẩn bị di chúc. Nhiều người xem đây là vấn đề “thế tục” hoặc mang ý nghĩa tiêu cực, liên quan đến sự chết. Nhưng dưới góc nhìn Kinh Thánh, việc quản lý và sắp xếp tài sản, di sản một cách có trách nhiệm trước khi về với Chúa thực sự là một hành động của đức tin, sự khôn ngoan và tình yêu thương. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Lời Chúa để tìm ra nguyên tắc, ý nghĩa thuộc linh và ứng dụng thực tiễn cho vấn đề này.

Kinh Thánh không hề tô vẽ sự chết như một điều đáng sợ đối với con cái Chúa, nhưng cũng không xem nhẹ nó. Sự chết là hậu quả của tội lỗi (Rô-ma 5:12), nhưng đồng thời, nó là “cửa ngõ” đưa người tin Chúa vào sự hiện diện đời đời với Đấng Christ (Phi-líp 1:21-23). Vì thế, thái độ của Cơ Đốc nhân là “sống là Đấng Christ, và chết là sự được” (Phi-líp 1:21). Sự chuẩn bị cho cái chết thể xác không phải là bi quan, mà là thực tế và khôn ngoan.

Chúa Giê-su đã dùng nhiều ẩn dụ để dạy về sự chuẩn bị, như ví dụ về mười trinh nữ (Ma-thi-ơ 25:1-13) hay người quản gia trung tín (Lu-ca 12:42-48). Ngài nhấn mạnh: “Vậy thì các ngươi cũng hãy chực cho sẵn, vì Con người sẽ đến trong giờ các ngươi không ngờ” (Lu-ca 12:40). Sự “chực sẵn” này không chỉ thuộc linh, mà còn bao hàm cả trách nhiệm với những gì Chúa tạm giao phó trong đời này, bao gồm của cải và gia đình.

Trong tiếng Hy Lạp, từ “di sản” hay “cơ nghiệp” là klēronomia (κληρονομία). Từ này không chỉ nói đến tài sản vật chất được thừa kế, mà còn mang ý nghĩa thuộc linh sâu sắc về phần mà Chúa ban cho dân Ngài (Công vụ 20:32; Ê-phê-sô 1:14). Việc chúng ta sắp xếp di sản vật chất tạm thời phải phản ánh sự hiểu biết về di sản đời đời mà chúng ta đã nhận trong Đấng Christ.

Kinh Thánh cung cấp nhiều ví dụ và mệnh lệnh liên quan đến việc để lại phước hạnh và tài sản cho đời sau.

1. Trách Nhiệm Với Gia Đình: Sứ đồ Phao-lô viết rõ ràng: “Ví bằng có ai không lo cho người nhà mình, ấy là người chối bỏ đức tin, lại xấu hơn người không tin nữa” (I Ti-mô-thê 5:8). Câu này thường được áp dụng cho việc chu cấp hiện tại, nhưng nguyên tắc “lo cho người nhà” chắc chắn bao gồm cả việc chuẩn bị cho họ sau khi chúng ta qua đời. Một di chúc rõ ràng là cách thực tế để chăm lo và bảo vệ người thân, tránh cho họ những tranh chấp, khó khăn không đáng có.

2. Gương Của Các Tổ Phụ: Áp-ra-ham, tổ phụ của đức tin, đã chủ động sắp xếp cho con trai mình là Y-sác trước khi qua đời (Sáng Thế Ký 25:5). Gia-cốp đã chúc phước và phân chia lời tiên tri, phước hạnh cho các con trai trước khi lìa đời (Sáng Thế Ký 49). Đây là những “di chúc thuộc linh” nhưng cũng đi kèm với sự sắp xếp cụ thể. Vua Đa-vít, trước khi băng hà, đã đưa ra những chỉ dẫn rõ ràng cho Sa-lô-môn về việc trị vì và cả việc xử lý những kẻ thù của ông (I Các Vua 2:1-9). Những ví dụ này cho thấy việc chủ động định đoạt công việc sau khi chết là hành động khôn ngoan và có trách nhiệm.

3. Nguyên Tắc Quản Gia: Kinh Thánh dạy rõ ràng rằng mọi thứ chúng ta có đều đến từ Chúa và chúng ta chỉ là “quản gia” (administrators/stewards). “Các ngươi há chẳng biết rằng thân thể các ngươi là đền thờ của Đức Thánh Linh… và các ngươi chẳng phải thuộc về chính mình nữa, vì chưng các ngươi đã được chuộc bằng giá rồi” (I Cô-rinh-tô 6:19-20). Điều này áp dụng cho cả tài sản. Việc lập di chúc là một phần quan trọng của sự quản lý trung tín. Chúng ta cầu hỏi Chúa: “Lạy Chúa, Ngài muốn con phân phối những nguồn lực Ngài tạm giao cho con như thế nào sau khi con về nhà Chúa?”.

4. Tránh Tranh Chấp và Bất Hòa:Sách Châm Ngôn nhiều lần cảnh báo về sự nguy hiểm của tranh chấp và thừa kế. “Tại giữa anh em, chớ có kẻ tranh cạnh, kẻo lòng các ngươi trở nên chai đá” (Châm Ngôn 25:8-9, nguyên tắc chung). Một di chúc rõ ràng, công bằng, được làm trong lúc tỉnh táo, minh mẫn là công cụ hữu hiệu để ngăn ngừa những mối bất hòa đáng tiếc có thể xảy ra trong gia đình, thậm chí trong Hội Thánh, sau khi một tín hữu qua đời.

Di chúc của một tín đồ không chỉ là văn bản pháp lý phân chia tài sản. Nó có thể và nên là một “Văn Kiện Làm Chứng Cuối Cùng”.

1. Cơ Hội Làm Chứng: Di chúc có thể mở đầu bằng một lời làm chứng về đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, về sự bình an và hy vọng của bạn trong sự cứu rỗi. Đây là cơ hội để bạn rao truyền phúc âm cho những người thân, luật sư, và thậm chí là tòa án – những người sẽ đọc nó. Nó trở thành một di sản đức tin quý giá.

2. Thể Hiện Các Ưu Tiên Thuộc Linh: Cách bạn phân chia tài sản phản ánh điều gì là quan trọng nhất với bạn. Dành một phần dâng cho công việc Chúa (Hội Thánh địa phương, cơ quan truyền giáo, tổ chức Cơ Đốc nhân đạo) thể hiện rằng Nước Đức Chúa Trời là ưu tiên hàng đầu của bạn (Ma-thi-ơ 6:33). Đây là hành động thờ phượng và đầu tư vào vương quốc đời đời.

3. Truyền Lại Di Sản Đức Tin: Bên cạnh tài sản vật chất, bạn có thể để lại những bức thư, lời nhắn nhủ, lời chúc phước Kinh Thánh cho con cháu. Điều này giống như việc “truyền lại gương đức tin” mà Hê-bơ-rơ 11 nói đến. Bạn có thể dặn dò con cháu giữ lấy Chúa, như Giô-suê đã tuyên bố: “Còn ta và nhà ta, chúng tôi sẽ phục sự Đức Giê-hô-va” (Giô-suê 24:15).

Bước 1: Cầu Nguyện Và Suy Xét Thuộc Linh. Trước khi gặp luật sư, hãy dành thời gian cầu nguyện. Xin Chúa chỉ dẫn về cách phân phối tài sản của Ngài. Suy ngẫm về các mối quan hệ trong gia đình, nhu cầu của từng người, và sự dự phần của bạn trong công việc Chúa. Hãy nhớ mục đích tối thượng: làm sáng danh Chúa và gây dựng Vương Quốc Ngài.

Bước 2: Liệt Kê Tài Sản Và Người Thừa Kế. Lập danh sách tất cả tài sản (nhà đất, tài khoản, bảo hiểm, đồ có giá trị…) và danh sách những người bạn muốn quan tâm (vợ/chồng, con cái, cha mẹ, anh em, và các tổ chức Cơ Đốc).

Bước 3: Quyết Định Phân Chia Dựa Trên Công Bằng Và Ân Điển. Kinh Thánh nhấn mạnh đến sự công bằng. Tuy nhiên, “công bằng” không phải lúc nào cũng là “chia đều”. Bạn có thể cân nhắc nhu cầu đặc biệt của một người con, hay muốn dành một phần lớn hơn cho người phối ngẫu để đảm bảo an sinh của họ. Hãy tìm kiếm sự khôn ngoan từ Chúa (Gia-cơ 1:5). Quan trọng là có sự minh bạch và giải thích (có thể trong một bức thư riêng) để tránh hiểu lầm.

Bước 4: Bao Gồm Sự Dâng Hiến Cho Công Việc Chúa. Hãy coi đây là “phần mười cuối cùng” hay “của dâng sau rốt” của bạn. Bạn có thể chỉ định một tỷ lệ phần trăm hoặc một số tiền cụ thể để dâng cho Hội Thánh địa phương hoặc một cơ quan truyền giáo mà bạn ủng hộ. Đây là hành động thờ phượng đẹp lòng Chúa.

Bước 5: Chọn Người Quản Di Sản Và Người Giám Hộ (Nếu Có Con Nhỏ). Người quản di sản (executor) nên là người đáng tin cậy, có năng lực và có cùng đức tin nếu có thể. Việc chọn người giám hộ cho con nhỏ là quyết định hệ trọng; hãy cầu nguyện và thảo luận kỹ với người bạn định chọn. Ưu tiên chọn những người có thể nuôi dưỡng con bạn trong đường lối Chúa.

Bước 6: Soạn Thảo Với Sự Hỗ Trợ Pháp Lý. Mặc dù có thể tự soạn, nhưng để đảm bảo tính hợp pháp và tránh sai sót, nên nhờ một luật sư có kinh nghiệm về di chúc và thừa kế. Hãy là một Cơ Đốc nhân chính trực ngay cả trong chi tiết pháp lý.

Bước 7: Thông Báo Và Giải Thích Cho Gia Đình. Tùy theo hoàn cảnh và văn hóa gia đình, có thể cần thông báo cho người thân (đặc biệt là vợ/chồng và con cái trưởng thành) về sự tồn tại và những nét chính của di chúc. Điều này thể hiện sự tôn trọng và có thể giảm bớt sốc và nghi ngờ sau này. Hãy dùng cơ hội này để chia sẻ về giá trị thuộc linh đằng sau các quyết định của bạn.

Bước 8: Xem Xét Và Cập Nhật Định Kỳ. Cuộc sống thay đổi (sinh con, mất người thân, thay đổi tài chính, thay đổi mối quan hệ với các tổ chức Cơ Đốc). Hãy xem xét lại di chúc của bạn mỗi 3-5 năm hoặc khi có biến cố lớn trong đời.

Việc một tín đồ chuẩn bị di chúc không phải là thiếu đức tin vào sự quan phòng của Chúa, càng không phải là “dám nghĩ về cái chết”. Ngược lại, đó là hành động của đức tin trưởng thành – tin rằng Chúa đã giao phó cho chúng ta một trách nhiệm quản lý cần được hoàn tất cách trung tín cho đến giây phút cuối cùng. Đó là hành động của sự khôn ngoan thuộc linh – nhìn thấy phía trước và bày tỏ tình yêu thương thực tế với gia đình và gia đình đức tin. Và trên hết, đó là cơ hội để tôn vinh Chúa, biến một tài liệu pháp lý thông thường thành một lời làm chứng cuối cùng về ân điển, sự chu cấp và hy vọng phục sinh mà chúng ta có trong Chúa Giê-xu Christ.

Hãy để lời của Phao-lô trong Cô-lô-se 3:23-24 hướng dẫn chúng ta trong mọi việc, kể cả việc chuẩn bị này: “Hễ làm việc gì, hãy hết lòng mà làm, như làm cho Chúa, chớ không phải làm cho người ta… vì biết rằng anh em sẽ bởi Chúa mà được cơ nghiệp (klēronomia) làm phần thưởng. Hãy hầu việc Đấng Christ, tức là Chúa.” Chuẩn bị di chúc cách khôn ngoan cũng chính là một cách “hầu việc Đấng Christ” cho đến cuối cuộc hành trình.