Đức Chúa Trời là Cha Abba
Trong hành trình đức tin của Cơ Đốc nhân, có lẽ không có khái niệm nào vừa thân mật, vừa sâu sắc, vừa cách mạng như việc gọi Đấng Tạo Hóa Tối Cao của vũ trụ bằng danh xưng “Cha” một cách thân mật – “Abba”. Đây không chỉ là một thuật ngữ thần học, mà là một đặc ân nền tảng, một sự mặc khải trọng tâm về bản tính của Đức Chúa Trời và về mối quan hệ mà Ngài thiết lập với chúng ta qua Chúa Giê-xu Christ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa phong phú của từ “Abba” trong bối cảnh Kinh Thánh, sự mặc khải tiệm tiến từ Cựu Ước đến Tân Ước, và những hệ quả biến đổi đời sống cho mỗi tín hữu ngày nay.
Danh xưng “Abba” (Ἀββᾶ) là một từ gốc tiếng A-ram, ngôn ngữ mẹ đẻ của Chúa Giê-xu và được sử dụng phổ biến tại Palestine trong thế kỷ thứ nhất. Từ này tương đương với “cha” trong tiếng Việt, nhưng mang sắc thái rất đặc biệt. Nó là một từ đơn giản, thân mật, trìu mến mà một đứa trẻ nhỏ dùng để gọi cha mình – gần giống như “ba”, “bố”, “cha” trong sự gần gũi gia đình. Khác với từ “Cha” trang trọng (Patēr trong tiếng Hy Lạp), “Abba” thể hiện sự gần gũi, tin cậy và tình cảm sâu đậm.
Điều thú vị là trong toàn bộ Tân Ước tiếng Hy Lạp, từ “Abba” này được giữ nguyên dạng A-ram và luôn đi kèm với bản dịch Hy Lạp là “ho Patēr” (nghĩa là “Đức Cha”). Sự kết hợp độc đáo này chỉ xuất hiện ở ba phân đoạn then chốt: Mác 14:36, Rô-ma 8:15, và Ga-la-ti 4:6. Cách viết này như một lời nhấn mạnh của các tác giả: đây là một thuật ngữ đặc biệt, một sự mặc khải mới mẻ về mối quan hệ mà không thể diễn tả trọn vẹn chỉ bằng tiếng Hy Lạp. Nó cho thấy sự thân mật của người con trong gia đình, một đặc quyền chưa từng thấy trong các tôn giáo khác.
Để thấy được sự đột phá của danh xưng “Abba”, chúng ta cần nhìn lại Cựu Ước. Trong Cựu Ước, Đức Chúa Trời thỉnh thoảng được nhắc đến như một người Cha đối với dân Y-sơ-ra-ên (Phục truyền 32:6; Ê-sai 63:16; Giê-rê-mi 3:19; Ma-la-chi 2:10). Tuy nhiên, đây thường là hình ảnh ẩn dụ về quyền tể trị, sự sáng tạo và sự chăm sóc của Ngài với tư cách là Đấng lãnh đạo tối cao của quốc gia. Sự thân mật cá nhân, kiểu “con gọi cha” một cách trực tiếp và thường xuyên là điều rất hiếm. Danh xưng phổ biến và kính sợ nhất là “Giê-hô-va” (YHWH), Đấng Tự Hữu Hằng Hữu, Đấng Thánh Khiết.
Bước ngoặt vĩ đại đến với Chúa Giê-xu Christ. Ngài đã giới thiệu một cách hoàn toàn mới mẻ và trực tiếp về Đức Chúa Trời là Cha của Ngài và của chúng ta. Trong bài cầu nguyện mẫu (Ma-thi-ơ 6:9), Chúa dạy: “Lạy Cha chúng tôi ở trên trời”. Trong tiếng Hy Lạp nguyên bản là “Pater hēmōn ho en tois ouranois”. Quan trọng hơn, chính Chúa Giê-xu đã sử dụng từ “Abba” trong giờ phút đau thương nhất của Ngài. Mác 14:36 chép: “Ngài rằng: A-ba, lạy Cha, mọi việc Cha có thể làm được; xin cất chén nầy khỏi con; nhưng không theo ý muốn con, mà theo ý muốn Cha.” Tại đây, chúng ta thấy rõ sự kết hợp “Abba, lạy Cha” (Abba, ho Patēr). Giữa cơn hấp hối trong vườn Ghết-sê-ma-nê, Chúa Giê-xu không cầu khẩn một “Đấng Tối Cao” xa cách, mà kêu cầu “Abba” – người Cha thân yêu. Điều này mặc khải rằng mối quan hệ Cha-con giữa Ngài với Đức Chúa Trời là cốt lõi, bền chặt ngay cả trong sự thương khó.
Chúa Giê-xu cũng liên tục nhấn mạnh mối quan hệ độc nhất của Ngài với Cha: “Mọi sự Cha ta đã giao cho ta; ngoài Cha không có ai biết Con; ngoài Con và người nào mà Con muốn tỏ ra cùng, thì cũng không có ai biết Cha.” (Ma-thi-ơ 11:27). Sự hiểu biết và thân mật lẫn nhau giữa Cha và Con là nền tảng cho mặc khải về Cha cho nhân loại.
Sự mặc khải về “Cha Abba” không dừng lại với Chúa Giê-xu, mà trở thành đặc ân cho mọi người tin nhận Ngài. Đây là điểm thần học trọng tâm được Sứ đồ Phao-lô trình bày sâu sắc.
Rô-ma 8:15 tuyên bố: “Thật anh em đã chẳng nhận lấy thần trí của tôi mọi đặng còn ở trong sự sợ hãi; nhưng đã nhận lấy Thánh Linh của sự làm con nuôi, và nhờ đó chúng ta kêu rằng: A-ba! Cha!” (Abba, ho Patēr). Ở đây, từ ngữ then chốt là “Thánh Linh của sự làm con nuôi” (Pneuma huiothesias). Từ “huiothesia” trong tiếng Hy Lạp có nghĩa đen là “được đặt làm con”. Trong bối cảnh La Mã, đây là một thủ tục pháp lý trang trọng, qua đó một người (thường đã trưởng thành) được nhận vào một gia đình với đầy đủ quyền thừa kế và địa vị của một người con ruột. Phao-lô dùng hình ảnh này để nói rằng, qua sự chết và sống lại của Christ, chúng ta được Đức Chúa Trời chính thức nhận làm con, với đầy đủ quyền thừa kế (Rô-ma 8:17). Và Thánh Linh chính là Đấng ấn chứng, bảo đảm và ban cho chúng ta tấm lòng của người con, để chúng ta có thể thốt lên từ tận đáy lòng: “Abba! Cha!”.
Ga-la-ti 4:4-7 làm sáng tỏ thêm: “Nhưng khi kỳ hạn đã được trọn, Đức Chúa Trời bèn sai Con Ngài bởi đàn bà sanh ra, sanh ra dưới luật pháp, để chuộc những kẻ ở dưới luật pháp, và cho chúng ta được làm con nuôi Ngài. Lại vì anh em là con, nên Đức Chúa Trời đã sai Thánh Linh của Con Ngài vào lòng chúng ta, kêu rằng: A-ba! Cha! Dường ấy, ngươi không phải là tôi mọi nữa, bèn là con; và đã là con, thì cũng là kẻ kế tự bởi Đức Chúa Trời vậy.”
Phân đoạn này cho thấy:
1. Căn nguyên: Chúa Giê-xu, Con Đức Chúa Trời, được sai đến để “chuộc” chúng ta (giải phóng khỏi ách nô lệ của tội lỗi và luật pháp).
2. Mục đích: Để chúng ta “được làm con nuôi Ngài” (huiothesia).
3. Bằng chứng: Đức Chúa Trời sai Thánh Linh của Con Ngài vào lòng chúng ta.
4. Hệ quả: Thánh Linh ấy trong lòng chúng ta thốt lên tiếng kêu “Abba! Cha!”. Đây không phải là một lời cầu nguyện được học thuộc lòng, mà là tiếng kêu tự nhiên, xuất phát từ Thánh Linh, chứng thực tình trạng con cái mới của chúng ta.
5. Địa vị mới: Chúng ta không còn là tôi mọi (nô lệ), mà là CON, và là kẻ kế tự (người thừa kế) cùng với Đấng Christ.
Chân lý về “Abba Cha” không chỉ để suy ngẫm, mà phải biến đổi toàn bộ đời sống Cơ Đốc nhân. Dưới đây là một số ứng dụng thiết thực:
1. Trong Sự Cầu Nguyện (Mối Quan Hệ): Cầu nguyện không còn là nghi lễ xa cách với một vị thần đáng sợ, mà là cuộc trò chuyện thân mật với Người Cha yêu thương, Đấng luôn lắng nghe. Chúng ta có thể đến gần Ngài với sự tin cậy trọn vẹn, bày tỏ mọi nhu cầu, lo lắng, vui mừng và đau đớn, như Chúa Giê-xu đã làm trong vườn Ghết-sê-ma-nê. Hãy bắt đầu lời cầu nguyện bằng “Lạy Cha yêu dấu” hoặc “Abba Cha” để nhắc nhở chính mình về mối quan hệ này.
2. Trong Bản Sắc (Địa Vị): Giá trị và bản sắc của chúng ta không còn dựa trên thành tích, sự chấp thuận của người đời, hay quá khứ tội lỗi. Chúng ta được định nghĩa bởi một sự thật bất di bất dịch: Ta là con cái yêu dấu của Đức Chúa Trời Toàn Năng. Điều này giải phóng chúng ta khỏi sự tự ti, mặc cảm tội lỗi, và sự tìm kiếm vô vọng sự công nhận từ thế gian.
3. Trong Sự Yêu Thương Và Kỷ Luật (Sự Bảo Đảm): Vì Ngài là Cha, Ngài yêu thương chúng ta trọn vẹn. Mọi sự xảy đến trong đời sống – phước hạnh hay thử thách – đều được Người Cha toàn tri và toàn ái cho phép để rèn luyện, tịnh luyện và dẫn dắt chúng ta trở nên giống hình ảnh Con Ngài là Chúa Giê-xu (Rô-ma 8:28-29; Hê-bơ-rơ 12:5-11). Chúng ta có thể tin cậy Ngay cả khi không hiểu.
4. Trong Sự Hiệp Nhất (Gia Đình): Nếu chúng ta cùng gọi Đức Chúa Trời là “Cha chúng tôi” (Ma-thi-ơ 6:9), thì mọi tín hữu đều là anh chị em trong một đại gia đình. Điều này phá đổ mọi rào cản chủng tộc, giai cấp, giới tính (Ga-la-ti 3:26). Chúng ta được kêu gọi yêu thương, bao dung và gánh vác gánh nặng cho nhau với tấm lòng của những người con cùng Cha.
5. Trong Sự Tự Do Và Trách Nhiệm (Đặc Quyền): Địa vị con cái mang lại tự do khỏi sự sợ hãi hình phạt (Rô-ma 8:15), nhưng đồng thời đặt chúng ta vào trách nhiệm sống xứng đáng với danh phận của mình. Chúng ta được tự do không để phạm tội, nhưng để vâng lời Cha vì yêu mến Ngài. Như Chúa Giê-xu nói: “Nếu các ngươi yêu mến ta, thì giữ gìn các điều răn ta” (Giăng 14:15).
Danh xưng “Abba” là trái tim của Phúc Âm. Nó tóm tắt hành trình từ chỗ là thọ tạo xa cách, thậm chí là kẻ thù nghịch vì tội lỗi (Rô-ma 5:10), trở thành con cái được yêu thương và thừa kế của Đức Chúa Trời hằng sống. Sự mặc khải này hoàn toàn nhờ vào công lao của Chúa Giê-xu Christ, Đấng Con Một, đã mở đường cho chúng ta đến với Cha.
Hôm nay, Thánh Linh vẫn đang ở trong lòng mỗi tín hữu, tiếp tục làm chứng và dạy chúng ta kêu lên “Abba! Cha!”. Đây không phải là đặc ân dành riêng cho các “siêu Cơ Đốc nhân”, mà là thực tại thuộc linh cho tất cả những ai đã đặt đức tin nơi Chúa Giê-xu. Hãy sống và bước đi mỗi ngày trong sự xác quyết tuyệt vời này: Bạn được Đấng Tạo Hóa của vũ trụ gọi bằng một cái tên thân thương – “Con của Ta”. Và bạn có đặc quyền trả lời Ngài bằng một danh xưng tràn đầy tình yêu và tin cậy – “Abba, Cha của con”.
“Hãy xem Đức Chúa Trời đã tỏ cho chúng ta sự yêu thương dường nào, mà cho chúng ta được xưng là con cái Đức Chúa Trời; và chúng ta thật là con cái Ngài!” (1 Giăng 3:1)