“Ta đặt trước mặt ngươi sự sống và sự chết” trong Phục truyền luật lệ ký 30:19
Lời tuyên bố long trọng trong Phục truyền luật lệ ký 30:19 – “Ta đặt trước mặt ngươi sự sống và sự chết, sự phước lành và sự rủa sả; vậy, hãy chọn sự sống, hầu cho ngươi và dòng giống ngươi được sống” – không chỉ là đỉnh điểm của bài giảng từ biệt của Môi-se, mà còn là một nguyên lý nền tảng cho mối quan hệ giao ước giữa Đức Chúa Trời và con người. Câu Kinh Thánh này hàm chứa chiều sâu thần học mạnh mẽ về sự tự do, trách nhiệm và ân điển trong ý muốn của Đấng Tạo Hóa. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khai phá bối cảnh, ngôn ngữ gốc, ý nghĩa thần học và ứng dụng thiết thực của lời hùng biện vĩ đại này.
I. Bối Cảnh Văn Học và Lịch Sử: Lời Kêu Gọi Cuối Cùng Trong Giao Ước
Sách Phục truyền luật lệ ký (Deuteronomy, từ tiếng Hy Lạp Deuteronomion nghĩa là “luật pháp lần thứ hai”) ghi lại những bài giảng cuối cùng của Môi-se trước mặt toàn dân Y-sơ-ra-ên tại đồng bằng Mô-áp, ngay trước ngưỡng cửa vào Đất Hứa (Phục truyền 1:1-5). Đây không phải là một bộ luật hoàn toàn mới, mà là sự nhắc lại, giải thích và áp dụng luật pháp của giao ước Si-nai vào bối cảnh mới – đời sống định cư tại Ca-na-an.
Chương 30 nằm trong phần kết luận long trọng của sách (từ chương 28-30), tập trung vào “sự chúc phước và sự rủa sả” – những hệ quả tất yếu của sự vâng lời hoặc bất tuân. Đặc biệt, từ câu 11 đến 20, Môi-se đưa ra lời kêu gọi cuối cùng, nhấn mạnh rằng mạng lệnh của Đức Chúa Trời “chẳng phải ở xa ngươi... nhưng ở rất gần ngươi, trong miệng và trong lòng ngươi, để ngươi làm theo” (câu 11-14). Bối cảnh này thiết lập nền tảng cho câu 19: Lựa chọn không phải là điều bí ẩn hay xa vời, mà là điều được trình bày rõ ràng, khả thi và đòi hỏi một phản ứng dứt khoát từ phía con người.
II. Giải Nghĩa Ngôn Ngữ Gốc Và Cấu Trúc
Để hiểu sâu sắc hơn, chúng ta cần xem xét ngôn ngữ Hê-bơ-rơ gốc của câu Kinh Thánh then chốt này.
- “Ta đặt trước mặt ngươi” (ʿiddêtî ləpāneykā): Động từ ʿiddâ (đặt, bổ nhiệm, làm chứng) mang ý nghĩa long trọng của một sự trình diện chính thức. Ləpāneykā (“trước mặt ngươi”) nhấn mạnh tính chất trực tiếp, cá nhân và không thể tránh né. Đức Chúa Trời không giấu kín các lựa chọn; Ngài phơi bày chúng một cách minh bạch trước mặt dân sự.
- “Sự sống và sự chết” (hahayyîm wəhammāwet): Danh từ hayyîm (sự sống) trong tiếng Hê-bơ-rơ không chỉ là sự tồn tại thể xác, mà là sự sống trọn vẹn, thịnh vượng, hòa thuận với Đức Chúa Trời và nhận được phước lành của Ngài. Ngược lại, māwet (sự chết) tượng trưng cho sự hủy diệt, xa cách khỏi nguồn sự sống, và rơi vào sự rủa sả.
- “Sự phước lành và sự rủa sả” (habbərākâ wəhaqqəlālâ): Cặp từ này cụ thể hóa hậu quả của “sự sống” và “sự chết”. Bərākâ là sự ban phước dư dật, sự thịnh vượng toàn diện từ Đức Chúa Trời. Qəlālâ là lời nguyền rủa, sự tước đoạt sự bảo vệ và ban phước của Đức Chúa Trời, dẫn đến sự suy tàn.
- “Hãy chọn” (ûbāhartā): Động từ bāhar ở dạng mệnh lệnh nhấn mạnh trách nhiệm tự do và chủ động của con người. Đức Chúa Trời tôn trọng ý chí tự do mà Ngài đã ban cho con người. Giao ước không phải là sự ép buộc, mà là một lời mời cần được đáp ứng.
- “Hầu cho... được sống” (ləmaʿan tihyeh): Mục đích của sự lựa chọn đúng đắn là sự sống. Đây là mục đích nguyên thủy của Đức Chúa Trời dành cho con người. Lời hứa mở rộng đến “dòng giống ngươi” (zareʿekā) cho thấy tính chất hệ trọng và ảnh hưởng lâu dài của quyết định cá nhân lên cả cộng đồng và thế hệ tương lai.
Cấu trúc “A và B” (sự sống/sự chết, phước lành/rủa sả) là kiểu nói biền ngẫu đặc trưng của văn chương Hê-bơ-rơ, nhằm bao trùm toàn bộ phạm vi của khả năng và hậu quả, để không có chỗ cho sự mơ hồ.
III. Ý Nghĩa Thần Học: Tự Do, Trách Nhiệm và Ân Điển Trong Giao Ước
Lời tuyên bố trong câu 19 làm sáng tỏ ba chân lý lớn về bản chất của mối quan hệ giao ước:
1. Sự Tự Do và Trách Nhiệm của Con Người: Đức Chúa Trời, trong chủ quyền tối cao của Ngài, đã ban cho con người khả năng lựa chọn thật sự. Đây không phải là thuyết “tự ý chí” (Pelagianism) phủ nhận tội lỗi nguyên tổ, nhưng là sự khẳng định rằng con người, dù đã sa ngã, vẫn phải chịu trách nhiệm trước các lựa chọn đạo đức của mình (xem Giô-suê 24:15). Đức Chúa Trời ra lệnh: “Hãy chọn,” điều này hàm ý rằng họ có thể và phải chọn.
2. Tính Chất Minh Bạch của Ý Muốn Đức Chúa Trời: Đức Chúa Trời không làm cho con đường của sự sống trở nên bí ẩn khó hiểu. Luật pháp Ngài đã được bày tỏ rõ ràng (Phục truyền 30:11-14). Vấn đề không nằm ở sự thiếu hiểu biết, mà nằm ở ý chí. Sự mặc khải của Đức Chúa Trời loại bỏ lời bào chữa “Tôi không biết”.
3. Ân Điển Đi Trước và Đặt Nền Tảng cho Mạng Lệnh: Lời kêu gọi “hãy chọn” không tồn tại trong chân không. Nó được đặt trong bối cảnh của sự cứu chuộc khỏi Ai Cập (ân điển giải cứu) và lời hứa về sự phục hồi nếu họ ăn năn (Phục truyền 30:1-10). Đức Chúa Trời trước hết đã chọn và yêu thương Y-sơ-ra-ên (Phục truyền 7:7-8). Do đó, mạng lệnh vâng lời là lời đáp lại đối với ân điển đã nhận lãnh, chứ không phải là điều kiện để nhận được ân điển. Lời khích lệ “hãy chọn sự sống” là lời mời gọi đi vào con đường mà chính Đức Chúa Trời đã thiết lập để được ban phước.
IV. Sự Ứng Nghiệm và Làm Trọn Trong Chúa Giê-xu Christ
Lời trong Phục truyền 30 tìm thấy sự ứng nghiệm và làm trọn sâu sắc nhất trong Chúa Giê-xu Christ, là trung tâm của mọi sự mặc khải.
- Chúa Giê-xu là Hiện Thân của Sự Sống: Ngài tuyên bố: “Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống” (Giăng 14:6). Sự lựa chọn tối hậu giữa sự sống và sự chết giờ đây được quy về sự lựa chọn đón nhận hay khước từ chính Con Đức Chúa Trời (Giăng 3:36).
- Giao Ước Mới và Luật Pháp trong Lòng: Lời hứa về sự cắt bì lòng (Phục truyền 30:6) và luật pháp ở trong lòng (câu 14) được làm trọn trong giao ước mới qua huyết Chúa Giê-xu (Giê-rê-mi 31:31-34, Hê-bơ-rơ 8:8-12). Đức Thánh Linh ban năng lực cho chúng ta để vâng theo và “chọn sự sống”.
- Sự Chọn Lựa Dứt Khoát: Chúa Giê-xu đặt ra cùng một lựa chọn căn bản: “Vì ai muốn cứu sự sống mình thì sẽ mất, còn ai vì cớ Ta mà mất sự sống thì sẽ được lại” (Ma-thi-ơ 16:25). Sự sống đời đời là biểu hiện tối thượng của hayyîm (sự sống) mà Môi-se nói đến.
“Nầy, Ta để ngươi một cánh cửa mở ra, không ai đóng được.” (Khải huyền 3:8). Chúa Giê-xu chính là cánh cửa sự sống (Giăng 10:9) mà Đức Chúa Trời đã đặt trước mặt cả nhân loại.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân Hôm Nay
Lời của Phục truyền 30:19 vang vọng mạnh mẽ trong hành trình đức tin mỗi ngày của chúng ta. Dưới đây là những ứng dụng thiết thực:
1. Trong Sự Cứu Rỗi Cá Nhân: Bài giảng đầu tiên và quan trọng nhất là lời kêu gọi ăn năn và tin nhận Chúa Giê-xu. Đức Chúa Trời đặt trước mỗi người sự lựa chọn: sự sống đời đời trong Đấng Christ hay sự chết đời đời trong tội lỗi (Rô-ma 6:23). Mỗi Cơ đốc nhân cần thường xuyên xác quyết lựa chọn của mình cho Đấng Christ.
2. Trong Đời Sống Hằng Ngày – Những Lựa Chọn Đạo Đức: Mỗi ngày, chúng ta đối diện với vô số “lựa chọn nhỏ”:
- Chọn tha thứ hay nuôi dưỡng sự oán giận.
- Chọn chân thật hay dối trá.
- Chọn khiết tịnh hay ô uế.
- Chọn tin cậy Chúa hay lo lắng, sợ hãi.
3. Trong Việc Nuôi Dạy Thế Hệ Kế Tiếp: Lời hứa “hầu cho... dòng giống ngươi được sống” thúc giục các bậc cha mẹ, người lãnh đạo thuộc linh có trách nhiệm dạy dỗ và làm gương trong việc chọn lựa sự sống, để di sản đức tin được truyền lại (Phục truyền 6:6-7).
4. Trong Sự Bền Đỗ và Tái Cam Kết: Đời sống Cơ đốc là một cuộc hành trình của sự lựa chọn lặp đi lặp lại. Có những lúc chúng ta lầm lỡ và chọn “sự chết” (tội lỗi). Ân điển của Chúa trong Đấng Christ cho phép chúng ta ăn năn và tái lựa chọn sự sống mỗi ngày. Đây là ý nghĩa của sự “hằng ngày vác thập tự giá mình” (Lu-ca 9:23).
Kết Luận
Lời tuyên bố “Ta đặt trước mặt ngươi sự sống và sự chết” trong Phục truyền 30:19 là tiếng nói của ân điển đầy uy quyền và tình yêu thương. Nó khẳng định chủ quyền của Đức Chúa Trời trong việc thiết lập các con đường, tôn trọng tự do và đòi hỏi trách nhiệm nơi con người, và trên hết, bày tỏ mong muốn tha thiết của Ngài là chúng ta được sống (Ê-xê-chi-ên 33:11). Trong ánh sáng của Tân Ước, chúng ta thấy rằng Chúa Giê-xu Christ chính là Con Đường Sự Sống được Đức Chúa Trời đặt trước mặt chúng ta một cách rõ ràng và trọn vẹn nhất.
Ngày hôm nay, lời mời gọi ấy vẫn còn nguyên vẹn: “Hãy chọn sự sống!”. Đó là lựa chọn tin cậy Chúa Giê-xu, vâng theo Lời Ngài bởi năng quyền của Đức Thánh Linh, và bước đi trong con đường phước hạnh của Ngài. Ước mong mỗi chúng ta không chỉ chọn cho mình, mà còn dẫn dắt người khác đến với Sự Sống đời đời trong Danh Ngài.