3 Giăng 1:2 có ủng hộ phúc âm thịnh vượng khi Giăng cầu chúc ai đó thịnh vượng và khỏe mạnh không?

Trong làn sóng của các phong trào thần học đương đại, “Phúc Âm Thịnh Vượng” (Prosperity Gospel) thường tìm kiếm sự ủng hộ từ những câu Kinh Thánh riêng lẻ, trong đó có 3 Giăng câu 2. Câu Kinh Thánh này, với lời chào thân thiết và lời cầu chúc về sự “thịnh vượng” và “khỏe mạnh”, dễ bị tách khỏi bối cảnh để trở thành “bằng chứng” rằng Đức Chúa Trời hứa ban sự giàu có vật chất và sức khỏe hoàn hảo cho mọi tín đồ. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ phân tích kỹ lưỡng 3 Giăng 1:2 dưới ánh sáng của nguyên ngữ, văn mạch, thần học Tân Ước và toàn bộ lẽ thật của Kinh Thánh để trả lời câu hỏi: Liệu câu Kinh Thánh này có thực sự ủng hộ Phúc Âm Thịnh Vượng hay không?

Bản Văn 3 Giăng 1:2 (Kinh Thánh Truyền Thống 1925): “Hỡi kẻ rất yêu dấu, tôi cầu xin cho anh được thịnh vượng trong mọi sự, và được khỏe mạnh, cũng như linh hồn anh được thịnh vượng vậy.”

Để hiểu đúng, chúng ta cần đi sâu vào ngôn ngữ gốc:

• “Thịnh vượng” (εὐοδοῦσθαι - euodousthai): Động từ Hy Lạp này xuất phát từ eu (tốt) và hodos (con đường). Nghĩa đen là “có một cuộc hành trình tốt”, “đi trên con đường thuận lợi”. Trong cách dùng phổ biến thời đó, nó mang nghĩa “thành công”, “phát đạt”, “mọi sự được hanh thông”. Quan trọng cần lưu ý: Từ này không hề mang hàm ý cụ thể về sự giàu có tiền bạc hay của cải dư dật. Nó bao hàm sự thành công, thuận lợi trong mục đích và hành trình của đời sống.
• “Trong mọi sự” (περὶ πάντων - peri pantōn): Cụm từ này xác định phạm vi của sự “thịnh vượng/hanh thông”. Nó không giới hạn ở lĩnh vực tài chính hay sức khỏe, mà là mọi mặt của đời sống.
• “Khỏe mạnh” (ὑγιαίνειν - hygiainein): Nghĩa là “lành mạnh”, “trong tình trạng tốt về sức khỏe”. Đây là lời cầu chúc thực tế và chân thành về phương diện thể chất.
• “Cũng như linh hồn anh được thịnh vượng vậy” (καθὼς εὐοδοῦταί σου ἡ ψυχή - kathōs euodoutai sou hē psychē): Đây là điểm then chốt của cả câu. Sứ đồ Giăng đặt ra một sự so sánh (kathōs - “cũng như”, “theo như”). Lời cầu chúc về sự thịnh vượng và sức khỏe thể chất được đặt trên nền tảng và theo mẫu mực của sự thịnh vượng nơi linh hồn. Linh hồn (psychē) ở đây chỉ toàn bộ đời sống bên trong, thuộc linh của con người. Nói cách khác, sự hanh thông, phát triển, khỏe mạnh trong đời sống thuộc linh là thước đo và là điều kiện tiên quyết cho sự hanh thông trong các lĩnh vực khác.

Văn mạch trực tiếp: Đây là lời chào hỏi mở đầu điển hình trong một bức thư cổ đại, thể hiện tình yêu thương và sự quan tâm mục vụ của Giăng dành cho Gai-út, một tín đồ trung thành. Nó là một lời cầu nguyện, một lời chúc phúc chân thành, chứ không phải một tuyên bố thần học về sự bảo đảm vật chất. Giăng không nói: “Vì anh có đức tin, nên anh phải được thịnh vượng vật chất.” Ông đơn thuần bày tỏ mong ước tốt lành nhất của mình cho người anh em yêu dấu.

Hiểu toàn bộ bức thư là chìa khóa để giải thích đúng câu 2. Thư 3 Giăng tập trung vào ba nhân vật:

1. Gai-út (Gaius): Người nhận thư, được khen ngợi vì “chân thật” và lòng hiếu khách đối với các anh em truyền giáo lạ mặt (c.3-8). Ông là mẫu người “làm việc lành” (c.11) và hỗ trợ công cuộc truyền giáo.
2. Đi-ô-trép (Diotrephes): Kẻ thích đứng đầu, không vâng phục sứ đồ, nói xấu họ, từ chối tiếp đón các nhà truyền giáo và đuổi những ai muốn tiếp đón ra khỏi Hội Thánh (c.9-10).
3. Đê-mê-triu (Demetrius): Người được mọi người và chính lẽ thật làm chứng tốt, có lẽ là người mang thư này (c.12).

Chủ đề chính của thư: Sự hiếu khách và hỗ trợ cho những người làm công việc truyền giáo. Trong bối cảnh đó, lời cầu chúc “thịnh vượng trong mọi sự” ở câu 2 có thể mang một sắc thái rất cụ thể: Giăng cầu mong Gai-út tiếp tục có đủ khả năng (vật chất, sức khỏe, tinh thần) để tiếp tục công việc hiếu khách và hỗ trợ này. Sự “thịnh vượng” này hướng đến mục đích phục vụ công việc Chúa và gây dựng Hội Thánh, chứ không phải cho sự hưởng thụ cá nhân. Điều này hoàn toàn đối lập với tinh thần vị kỷ của Đi-ô-trép.

Một câu Kinh Thánh không bao giờ được giải nghĩa cách biệt lập. Chúng ta phải đặt nó dưới ánh sáng của toàn bộ Lời Chúa.

1. Quan Điểm Của Chúa Giê-xu Về Của Cải Vật Chất:
Chúa Giê-xu cảnh báo rõ ràng về sự nguy hiểm của giàu có: “Kế đó, Đức Chúa Jêsus ngó môn đồ mà phán rằng: Kẻ giàu vào nước Đức Chúa Trời là khó là dường nào!” (Mác 10:23). Ngài dạy chúng ta đừng tích trữ của cải dưới đất (Ma-thi-ơ 6:19) và khẳng định: “Chẳng ai được làm tôi hai chủ... Các ngươi không có thể làm tôi Đức Chúa Trời lại làm tôi Ma-môn nữa.” (Ma-thi-ơ 6:24). Trọng tâm của Chúa là Nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài (Ma-thi-ơ 6:33).

2. Lời Dạy Của Phao-lô – Sự Hài Lòng Và Nội Dung Tin Lành:
Sứ đồ Phao-lô viết: “Vì tôi đã học, trong bất cứ hoàn cảnh nào, cũng thỏa lòng” (Phi-líp 4:11) và “Vả, sự tin kính với sự thỏa lòng ấy là một lợi lớn. Vì chúng ta ra đời chẳng đem gì theo, chúng ta qua đời cũng chẳng đem gì đi được.” (1 Ti-mô-thê 6:6-7). Ông cảnh báo những ai “muốn trở nên giàu có... tham tiền bạc” sẽ sa vào cám dỗ (1 Ti-mô-thê 6:9-10). Tin Lành mà Phao-lô rao giảng tập trung vào sự chết chuộc tội và sự sống lại của Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 15:1-4), chứ không phải sự giàu có vật chất.

3. Quan Điểm Của Chính Giăng – Tình Yêu Thương Và Sự Thế Tục:
Trong chính thư tín của mình, Giăng cảnh báo: “Chớ yêu thế gian, cũng đừng yêu các vật ở thế gian nữa... Vì mọi sự trong thế gian, như sự mê tham của xác thịt, sự mê tham của mắt, và sự kiêu ngạo của đời, đều chẳng từ Cha mà đến, nhưng từ thế gian mà ra.” (1 Giăng 2:15-16). Sự “thịnh vượng” vật chất rất dễ trở thành một phần của “sự mê tham của mắt” và “sự kiêu ngạo của đời”.

Như vậy, toàn bộ tinh thần Tân Ước nhấn mạnh đến sự giàu có thuộc linh, lòng hài lòng trong Chúa, và sự nguy hiểm của việc đặt lòng trí nơi của cải đời này. Lời cầu chúc của Giăng trong 3 Giăng 1:2, với điều kiện “cũng như linh hồn anh được thịnh vượng”, hoàn toàn phù hợp với tinh thần này: sức khỏe và sự hanh thông vật chất là tốt, nhưng phải luôn đặt dưới sự phát triển và lành mạnh của đời sống thuộc linh.

“Phúc Âm Thịnh Vượng” hiện đại thường có các đặc điểm: (1) Coi đức tin như một công cụ để đạt được phước lành vật chất; (2) Coi sự giàu có và sức khỏe hoàn hảo là quyền lợi được bảo đảm cho mọi tín đồ; (3) Thường gắn sự ban cho vật chất với mức độ đức tin hoặc sự dâng hiến tiền bạc (theo kiểu “gieo và gặt” bị hiểu sai lệch).

Lời của Giăng trong 3 Giăng 1:2 không hề thể hiện bất kỳ đặc điểm nào ở trên:
- Đây là một lời cầu nguyện, cầu chúc (“tôi cầu xin cho anh”), chứ không phải một lời hứa hay bảo đảm thần học.
- Đây là lời chúc cá nhân cho Gai-út trong một bối cảnh cụ thể (hỗ trợ truyền giáo), chứ không phải một giáo lý phổ quát cho mọi Cơ Đốc nhân ở mọi thời đại.
- Nó gắn chặt và phụ thuộc vào tình trạng của linh hồn (“cũng như linh hồn anh...”), đặt ưu tiên tối cao cho sự lành mạnh thuộc linh.
- Nó hoàn toàn không đề cập đến đức tin như một “công cụ” hay việc dâng hiến như một “giao dịch” để nhận lại phước vật chất.

Do đó, việc dùng 3 Giăng 1:2 để ủng hộ Phúc Âm Thịnh Vượng là một sự cắt xén văn mạch và xuyên tạc ý nghĩa. Nó biến một lời chúc phúc mục vụ đầy tình yêu thương thành một công cụ cho chủ nghĩa duy vật được thần học hóa.

Từ nghiên cứu trên, chúng ta rút ra những bài học quý báu cho đời sống đức tin hằng ngày:

1. Cầu Nguyện Cách Toàn Diện: Chúng ta học theo gương Giăng, cầu nguyện cho anh chị em mình được “thịnh vượng trong mọi sự” – bao gồm đời sống thuộc linh, tâm trí, cảm xúc, các mối quan hệ, công việc và sức khỏe thể chất. Nhưng luôn nhớ rằng trọng tâm và nền tảng phải là sự thịnh vượng của linh hồn trong Chúa.
2. Đặt Đúng Ưu Tiên: Sự “thịnh vượng” thật mà Chúa muốn ban cho chúng ta trước hết là sự hòa thuận với Ngài, sự bình an nội tâm, tính cách được biến đổi giống hình ảnh Đấng Christ, và những bông trái của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23). Hãy tìm kiếm những điều ấy trước nhất.
3. Hài Lòng Và Biết Ơn: Học tập thái độ của Phao-lô – hài lòng và biết ơn Chúa trong mọi hoàn cảnh (Phi-líp 4:11-13; 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:18). Sự hài lòng này không loại trừ việc cầu xin Chúa chu cấp nhu cầu, nhưng giải phóng chúng ta khỏi sự trói buộc của lòng tham và sự so sánh.
4. Sử Dụng Của Cải Để Phục Vụ: Nếu Chúa ban cho chúng ta sự dư dật về vật chất, mục đích không phải để tích trữ hay hưởng thụ xa xỉ, mà để làm việc lành, rộng lòng giúp đỡ và dự phần vào công cuộc truyền giáo – giống như Gai-út (3 Giăng 5-8). Của cải là công cụ để bày tỏ tình yêu và mở rộng Vương Quốc Đức Chúa Trời.
5. Cảnh Giác Với Tinh Thần Thế Tục: Hãy cảnh giác với bất kỳ giáo lý nào khiến lòng chúng ta hướng về sự giàu có vật chất như một mục tiêu chính của đức tin. Hãy giữ tấm lòng trong sạch khỏi tình yêu tiền bạc (Hê-bơ-rơ 13:5).

3 Giăng 1:2 là một lời chào hỏi ấm áp, một lời cầu nguyện mục vụ đầy tình yêu thương của một vị sứ đồ lão thành dành cho một tín đồ trung tín. Lời cầu chúc về sự “thịnh vượng” và “khỏe mạnh” của ông phải được hiểu trong văn mạch của toàn bức thư – một bức thư cổ vũ sự hiếu khách và hỗ trợ công việc Chúa – và đặc biệt phải được đặt dưới sự chi phối của cụm từ then chốt: “cũng như linh hồn anh được thịnh vượng vậy”.

Câu Kinh Thánh này không hề cung cấp một cơ sở thần học cho “Phúc Âm Thịnh Vượng” theo nghĩa hiện đại. Thay vào đó, nó dạy chúng ta về một thái độ cân bằng và đúng đắn: chúng ta có thể và nên cầu xin Chúa ban cho sự hanh thông, sức khỏe trong đời sống, nhưng luôn với tấm lòng hướng về Ngài, đặt ưu tiên cho sự tăng trưởng thuộc linh, và sẵn sàng sử dụng mọi điều Chúa ban để phục vụ Ngài và gây dựng Hội Thánh. Ước nguyện lớn nhất của mỗi chúng ta không phải là “được thịnh vượng”, mà là dẫu trong hoàn cảnh nào, linh hồn chúng ta vẫn luôn được thịnh vượng và hưng thịnh trong mối tương giao với Chúa Giê-xu Christ, là nguồn của mọi phước hạnh thật.