Kinh Thánh nói gì về việc truyền giảng cho trẻ em?

Trong bối cảnh xã hội hiện đại với vô vàn luồng thông tin và giá trị tranh giành sự chú ý của thế hệ trẻ, câu hỏi về việc truyền giảng cho trẻ em trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Đây không phải là một chương trình tùy chọn hay một hoạt động bổ sung cho Hội Thánh, mà là một mệnh lệnh trọng tâm, một chiến lược thiêng liêng và là trách nhiệm được Kinh Thánh ủy thác rõ ràng. Bài viết này sẽ đi sâu khảo sát nền tảng Kinh Thánh về chủ đề này, khám phá những nguyên tắc bất biến và đưa ra những ứng dụng thực tiễn cho mỗi gia đình Cơ Đốc và Hội Thánh địa phương.

Ngay từ Cựu Ước, Đức Chúa Trời đã bày tỏ mối quan tâm đặc biệt của Ngài đối với thế hệ kế tiếp. Giao ước của Ngài không chỉ dành cho cá nhân mà còn cho “dòng dõi” (Sáng-thế Ký 17:7). Trọng tâm của việc truyền lại đức tin được tóm gọn trong bản văn kinh điển Phục-truyền Luật-lệ Ký 6:4-9, còn gọi là “Shema” (שמע) - Hãy nghe:

“Hỡi Y-sơ-ra-ên! hãy nghe: Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta là Giê-hô-va có một không hai. Ngươi phải hết lòng, hết ý, hết sức kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi. Những lời mà ta truyền cho ngươi ngày nay sẽ ở tại trong lòng ngươi; khá ân cần dạy dỗ điều đó cho con cái ngươi và phải nói đến, hoặc khi ngươi ngồi trong nhà, hoặc khi đi ngoài đường, hoặc lúc ngươi nằm, hay là khi chổi dậy.” (Phục-truyền 6:4-7)

Động từ Hê-bơ-rơ được dùng cho “dạy dỗ” ở đây là “shanan” (שָׁנַן), có nghĩa là “làm cho sắc bén, ghi khắc, lặp đi lặp lại”. Điều này mô tả một quá trình chủ động, kiên nhẫn, liên tục, lồng ghép lẽ thật của Đức Chúa Trời vào mọi khía cạnh của đời sống thường nhật (“khi ngồi trong nhà, khi đi ngoài đường…”). Việc dạy dỗ không bị giới hạn trong giờ học Kinh Thánh chính thức mà trở thành một phần của văn hóa gia đình.

Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu Christ đã đảo lộn quan niệm của các môn đồ về tầm quan trọng của trẻ em. Khi các môn đồ ngăn cản trẻ em đến với Ngài, Chúa Giê-xu đã nổi giận và tuyên bố:

“Hãy để con trẻ đến cùng ta, đừng ngăn cấm chúng nó; vì nước Đức Chúa Trời thuộc về những kẻ giống như con trẻ ấy. Quả thật, ta nói cùng các ngươi, ai chẳng nhận lấy nước Đức Chúa Trời như một đứa trẻ, thì chẳng được vào đó bao giờ.” (Mác 10:14-15)

Chúa Giê-xu không chỉ tiếp đón trẻ em; Ngài đặt chúng làm hình mẫu cho đức tin. Đặc tính của đứa trẻ mà Ngài đề cập là sự tin cậy phó thác, sự đơn sơ và lòng khiêm nhường. Điều này cho thấy trẻ em không chỉ là đối tượng cần được dạy dỗ, mà chính tấm lòng của chúng lại là điều kiện tiên quyết để vào Nước Đức Chúa Trời. Hơn nữa, Chúa cảnh báo nghiêm khắc về hậu quả của việc làm cho một đứa trẻ tin Ngài vấp phạm: “Nhưng nếu ai làm cho một đứa trong những đứa trẻ nầy đã tin ta sa vào tội lỗi, thì thà buộc cối đá vào cổ nó mà quăng xuống biển còn hơn.” (Ma-thi-ơ 18:6). Điều này nâng tầm trách nhiệm truyền giảng và nuôi dưỡng đức tin cho trẻ em lên mức độ hệ trọng nhất.

Kinh Thánh phân định rõ ràng trách nhiệm chính trong việc dạy dỗ thuộc linh cho trẻ em.

1. Trách Nhiệm Hàng Đầu Của Cha Mẹ: Sứ đồ Phao-lô nhấn mạnh mệnh lệnh cho các bậc phụ huynh: “Hỡi các người làm cha, chớ chọc cho con cái mình giận dữ, hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó.” (Ê-phê-sô 6:4). Cụm từ “nuôi nấng” trong nguyên văn Hy Lạp là “ektrephō” (ἐκτρέφω), hàm ý việc nuôi dưỡng toàn diện về thể chất, tâm lý và thuộc linh. Còn “sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa” (paideia - παιδεία) chỉ toàn bộ quá trình giáo dục, huấn luyện, kỷ luật và dạy dỗ theo tiêu chuẩn của Chúa. Châm-ngôn 22:6 đưa ra một nguyên tắc vĩnh cửu: “Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo; Dầu khi nó trở về già, cũng không hề lìa khỏi đó.” Từ “dạy” ở đây (“chanak” - חָנַךְ) có nghĩa là “cung hiến, bắt đầu, huấn luyện”. Nó nói đến việc định hướng, uốn nắn thói quen và con đường ngay từ buổi đầu đời.

2. Vai Trò Hỗ Trợ Của Hội Thánh: Hội Thánh có trách nhiệm tạo ra một môi trường hỗ trợ, củng cố và bổ trợ cho gia đình. Điều này thể hiện qua việc giảng dạy Lời Chúa cách trung thực, thiết lập các chương trình như Trường Chúa Nhật (mô hình hiện đại xuất phát từ phong trào của Robert Raikes thế kỷ 18, dựa trên tinh thần dạy dỗ Lời Chúa), các nhóm thiếu nhi, và quan trọng nhất là nêu gương sống động của cả cộng đồng đức tin. Sứ đồ Phao-lô trong thư gửi Tít đã nhắc đến việc các cụ bà phải “dạy đỗ đàn bà trẻ tuổi” về cách yêu chồng con, ở nhà khôn ngoan (Tít 2:3-4). Điều này cho thấy mô hình môn đồ hóa giữa các thế hệ trong Hội Thánh, nơi người lớn tuổi, giàu kinh nghiệm có trách nhiệm truyền lại sự khôn ngoan và đức tin cho thế hệ trẻ hơn.

Kinh Thánh không chỉ ra một giáo trình cụ thể, nhưng cho chúng ta những nguyên tắc vàng về nội dung và phương pháp.

Về Nội Dung:

• Các Công Trọng Sự Của Đức Chúa Trời: Trước khi vào Đất Hứa, Đức Chúa Trời truyền dặn dân Y-sơ-ra-ên kể lại cho con cháu nghe về các phép lạ giải cứu khỏi Ai Cập (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:26-27; 13:8, 14). Nội dung căn cốt đầu tiên là kể về những việc lớn lao, quyền năng và thành tín của Đức Chúa Trời trong lịch sử.
• Luật Pháp Và Giới Răn Của Ngài: Như đã thấy trong Phục-truyền 6, việc dạy dỗ các điều răn, luật lệ và mạng lịnh của Chúa là trung tâm.
• Tin Lành Cứu Rỗi Qua Đấng Christ: Sứ đồ Phao-lô nhắc Ti-mô-thê rằng từ thuở bé, anh đã được biết Kinh Thánh, là Lời “có thể khiến con khôn ngoan để được cứu bởi đức tin trong Đức Chúa Jêsus Christ.” (II Ti-mô-thê 3:15). Mục tiêu tối thượng của mọi sự dạy dỗ là dẫn dắt trẻ em đến với sự hiểu biết về tội lỗi, ân điển và sự cứu rỗi duy nhất trong Chúa Giê-xu Christ.
• Sự Khôn Ngoan Thực Tiễn: Sách Châm-ngôn là một kho tàng dành để dạy cho con cái về sự khôn ngoan, cách cư xử, lời nói và các mối quan hệ.

Về Phương Pháp:

• Lồng Ghép Vào Đời Sống (Deuteronomy 6:7): Dạy dỗ xảy ra một cách tự nhiên trong bối cảnh cuộc sống: khi thấy vẻ đẹp của thiên nhiên, khi đối diện với khó khăn, khi có những quyết định đạo đức.
• Sử Dụng Các Biểu Tượng Và Nghi Thức: Chính Đức Chúa Trời đã lập nên các lễ như Lễ Vượt Qua như một công cụ giảng dạy trực quan (Xuất Ê-díp-tô Ký 13:8).
• Kể Chuyện (Storytelling): Phần lớn Kinh Thánh được kể qua các câu chuyện. Trẻ em tiếp thu lẽ thật cách sâu sắc qua các nhân vật, tình huống và bài học từ những câu chuyện Kinh Thánh.
• Hỏi Và Đáp: Kinh Thánh ghi lại việc con cái hỏi về ý nghĩa của các nghi lễ, và cha mẹ phải giải thích (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:26). Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi là cách xây dựng đức tin chủ động.

1. Trong Gia Đình:

• Thiết Lập Thời Gian Thờ Phượng Gia Đình (Family Altar): Dù ngắn gọn, hãy đều đặn đọc Kinh Thánh, cầu nguyện và hát thánh ca cùng nhau. Hãy phù hợp với lứa tuổi.
• Biến Các Dịp Đặc Biệt Thành Cơ Hội Giảng Dạy: Giáng Sinh, Phục Sinh, sinh nhật, ngày kỷ niệm... hãy giải thích ý nghĩa thuộc linh đằng sau chúng.
• Sống Đạo Trước Mặt Con Cái: Trẻ em nhìn vào đời sống cầu nguyện, sự tin cậy Chúa trong khó khăn, tình yêu thương và sự tha thứ giữa cha mẹ chúng. Đây là bài giảng sống động nhất.
• Sử Dụng Tài Nguyên Cách Khôn Ngoan: Sách, truyện tranh Kinh Thánh chất lượng, ứng dụng Cơ Đốc, thánh ca thiếu nhi là những công cụ hỗ trợ đắc lực.

2. Trong Hội Thánh:

• Đầu Tư Nghiêm Túc Vào Chức Vụ Thiếu Nhi: Không xem đây là phòng giữ trẻ, mà là một chức vụ giảng dạy Lời Chúa nghiêm túc, cần những giáo viên được trang bị, yêu mến Chúa và yêu trẻ.
• Tổ Chức Các Hoạt động Gắn Kết Gia Đình: Các buổi cắm trại gia đình, hội thảo về làm cha mẹ Cơ Đốc, các chương trình cho cả gia đình cùng học.
• Khích Lệ Sự Tham Gia Của Trẻ Em: Cho trẻ có cơ hội phục vụ phù hợp với lứa tuổi (hát trong ban hợp xướng, tham gia kịch, chia sẻ bài học đơn giản).
• Làm Gương Về Tình Yêu Thương Và Sự Chấp Nhận: Hội Thánh phải là nơi an toàn, nơi mọi đứa trẻ, dù nghịch ngợm hay trầm lặng, đều cảm nhận được tình yêu của Chúa và sự chào đón của cộng đồng.

Truyền giảng cho trẻ em không phải là một nhiệm vụ nặng nề, mà là một đặc ân vô giá. Đây là cuộc đầu tư quan trọng nhất vào Vương Quốc Đức Chúa Trời. Khi chúng ta trung tín gieo hạt giống Lời Chúa vào tấm lòng màu mỡ và tin cậy của trẻ thơ, chúng ta đang cộng tác với Đức Thánh Linh để hình thành nên một thế hệ kế thừa mạnh mẽ, am hiểu Lẽ Thật và yêu mến Chúa Giê-xu. Hãy nhớ lời hứa trong Châm-ngôn 22:6 và sự nghiêm túc trong cảnh báo của Chúa Giê-xu. Ước mong mỗi chúng ta, với tư cách là cha mẹ, ông bà, giáo viên Trường Chúa Nhật hay thành viên Hội Thánh, đều ý thức sâu sắc và dấn thân vào công tác thiêng liêng cao quý này. Hãy để đức tin không dừng lại ở thế hệ chúng ta, nhưng được truyền tiếp như ngọn đuốc rực sáng cho các thế hệ mai sau.

“Còn tôi cùng nhà tôi, chúng tôi phải phục sự Đức Giê-hô-va.” (Giô-suê 24:15b)