Có thể nào một tín đồ trở nên vô tín không?

Câu hỏi này chạm đến trọng tâm của thần học về sự cứu rỗi, sự bảo đảm và mối quan hệ giao ước giữa Đức Chúa Trời với con người. Nó không chỉ là một vấn đề lý thuyết, mà còn là mối băn khoăn sâu sắc của nhiều Cơ Đốc nhân khi nhìn thấy những người từng hầu việc Chúa nhiệt thành nay lại quay lưng với đức tin. Để tìm hiểu vấn đề này một cách toàn diện, chúng ta cần cùng nhau lắng nghe Lời Chúa, phân tích các khái niệm Kinh Thánh và xem xét những ví dụ cụ thể được ghi chép lại.

Trước khi đi vào phân tích, chúng ta cần làm rõ hai thuật ngữ then chốt dưới lăng kính Kinh Thánh.

1. "Tín Đồ" (Believer): Trong Tân Ước, từ Hy Lạp chính được dùng là πιστός (pistos), có nghĩa là "đáng tin cậy, trung tín, có đức tin". Một "tín đồ" thực sự không chỉ là người tuyên xưng đức tin bằng môi miệng, mà là người đã nhận được sự sống mới từ Đấng Christ, có mối liên hệ sống động với Ngài, và đức tin ấy được bày tỏ qua đời sống vâng phục và kết quả. Chúa Giê-xu phán: "Ta là gốc nho, các ngươi là nhánh. Ai cứ ở trong ta và ta trong họ thì sinh ra lắm trái; vì ngoài ta, các ngươi chẳng làm chi được" (Giăng 15:5). Sự "ở trong" này nói lên bản chất của mối quan hệ cứu rỗi.

2. "Vô Tín" (Apostasy/Unbelief): Có hai khía cạnh cần phân biệt:

- Vô tín (unbelief - ἀπιστία apistia): Trạng thái không tin nhận Phúc Âm, không tiếp nhận Chúa Giê-xu Christ.
- Sự bội đạo (apostasy - ἀποστασία apostasia): Hành động từ bỏ hoặc phản nghịch lại đức tin mà trước đó mình đã tuyên xưh. Đây là sự quay lưng có ý thức và dai dẳng khỏi lẽ thật đã được biết. Sứ đồ Phao-lô cảnh báo về "sự bội đạo" phải xảy đến trước ngày Chúa trở lại (2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:3).

Vậy, câu hỏi then chốt là: Một người thực sự "ở trong Đấng Christ" (ἐν Χριστῷ en Christō) – một Cơ Đốc nhân chân chính – có thể hoàn toàn và vĩnh viễn đánh mất đức tin đó, trở về địa vị "vô tín" và mất sự cứu rỗi không?

Kinh Thánh đầy những lời cảnh báo nghiêm khắc dành cho những người tuyên xưh đức tin, khiến chúng ta không thể xem nhẹ vấn đề này.

1. Nhánh Nho Bị Chặt: Trong ẩn dụ về gốc nho, Chúa Giê-xu phán: "Ai chẳng cứ ở trong ta thì phải ném ra ngoài, như nhánh nho; nhánh khô đi, người ta hốt lấy quăng vào lửa mà đốt" (Giăng 15:6). Điều này cho thấy có khả năng một "nhánh" tưởng chừng gắn liền với gốc nho lại không sinh trái và bị loại bỏ.

2. Những Người Đã Nếm Sự Ban Cho Trên Trời Mà Sa Ngã: Đoạn Kinh Thánh đáng suy ngẫm nhất có lẽ là Hê-bơ-rơ 6:4-6: "Vì chưng những kẻ đã được soi sáng một lần, đã nếm sự ban cho trên trời, dự phần về Đức Thánh Linh, nếm đạo lành của Đức Chúa Trời và quyền phép của đời sau, nếu vấp ngã, thì không thể khiến họ lại ăn năn nữa, vì họ tự đóng đinh Con Đức Chúa Trời trên thập tự giá một lần nữa, làm cho Ngài sỉ nhục tỏ tường." Tác giả liệt kê một loạt trải nghiệm thuộc linh cao quý ("được soi sáng", "nếm sự ban cho", "dự phần về Đức Thánh Linh"). Tuy nhiên, cụm từ "nếu vấp ngã" (trong nguyên văn Hy Lạp παραπεσόντας parapesontas) mang nghĩa "sa ngã bên cạnh, rơi vào tình trạng bội đạo". Đây không phải là tội lỗi thông thường, mà là sự từ bỏ có ý thức và hoàn toàn đức tin nơi Đấng Christ, xem Ngài không hơn gì một tội phạm bị đóng đinh. Hậu quả thật khủng khiếp: "không thể khiến họ lại ăn năn nữa".

3. Sự Tự Lừa Dối Về Đức Tin Chết: Gia-cơ 2:17-19 nói rõ: "Cũng vậy, đức tin không có việc làm là đức tin chết... Có người nói: Ngươi có đức tin, còn ta có việc làm. Hãy chỉ cho ta đức tin của ngươi không có việc làm, còn ta sẽ chỉ cho ngươi đức tin bởi việc làm của ta. Ngươi tin rằng chỉ có một Đức Chúa Trời mà thôi, ngươi tin phải; ma quỉ cũng tin như vậy và run sợ." Điều này cho thấy có một thứ "đức tin" thuộc về tri thức, thậm chí có cảm xúc run sợ, nhưng không phải là đức tin cứu rỗi – nó là đức tin chết. Một người có thể mang "đức tin" dạng này trong một thời gian dài trước khi lộ rõ bản chất.

Không phải mọi sự dao động, nghi ngờ hay phạm tội đều đồng nghĩa với việc trở nên vô tín và mất sự cứu rỗi. Kinh Thánh cho chúng ta thấy sự khác biệt rõ ràng:

1. Phi-e-rơ Chối Chúa vs Giu-đa Ích-ca-ri-ốt Phản Chúa: Cả hai đều là môn đồ, cả hai đều phạm tội nghiêm trọng chống lại Chúa. Tuy nhiên, kết cục hoàn toàn khác biệt.

- Phi-e-rơ: Ông chối Chúa ba lần dưới áp lực (Ma-thi-ơ 26:69-75). Hành động này xuất phát từ sự yếu đuối, sợ hãi đột ngột. Nhưng ông đã "khóc lóc cách cay đắng" – dấu hiệu của sự ăn năn thật. Sau đó, Chúa Giê-xu đã phục hồi ông cách đặc biệt (Giăng 21:15-19). Đây là sự sa ngã tạm thời của một người có đức tin thật.

- Giu-đa: Ông đã đi theo Chúa với động cơ không trong sạch ngay từ đầu (Giăng 12:6 ghi ông là kẻ trộm cắp). Sự phản bội của ông là một âm mưu có chủ ý, lâu dài. Sau đó, ông ăn năn (Ma-thi-ơ 27:3), nhưng từ Hy Lạp dùng ở đây là μεταμέλομαι (metamelomai) - chỉ sự hối hận, tiếc nuối vì hậu quả, chứ không phải μετάνοια (metanoia) - sự ăn năn thật dẫn đến sự đổi hướng. Ông kết thúc bằng tự vẫn, không tìm kiếm sự tha thứ. Đây có thể là ví dụ về một người chưa bao giờ thực sự có đức tin cứu rỗi (Giăng 6:64, 70-71).

2. Người Gieo Giống (Ma-thi-ơ 13:1-23): Ẩn dụ này cực kỳ quan trọng. Có ba loại đất không sinh ra kết quả bền vững:

- Đất bên đường: Nghe nhưng không hiểu, Satan cướp đi.
- Đất đá sỏi: Nghe Lời, liền vui mừng chịu lấy, nhưng không có rễ, chỉ tạm thời. Khi gặp hoạn nạn, bắt bớ vì đạo thì liền vấp phạm. Từ "vấp phạm" (σκανδαλίζω skandalizō) có nghĩa là vấp ngã, bị xui cho phạm tội. Họ có một phản ứng tích cực ban đầu, thậm chí có vẻ như đã tin, nhưng đức tin ấy không bén rễ sâu.
- Đất có gai: Lo lắng đời này và sự mê đắm của giàu sang khiến đạo bị nghẹt ngòi.

Chỉ có đất tốt mới thực sự hiểu và kết quả. Những loại đất kia đại diện cho những người nghe và có phản ứng bề ngoài với Phúc Âm, nhưng không có sự biến đổi bên trong thật sự bởi Đức Thánh Linh. Họ có thể "trở nên vô tín" vì chưa bao giờ thực sự có đức tin sống động.

Mặc dù có những cảnh báo nghiêm trọng, Kinh Thánh cũng dạy rõ về sự bảo đảm và tính vĩnh viễn của sự cứu rỗi cho những người thực sự thuộc về Đấng Christ.

1. Công Việc Của Đức Chúa Trời Là Trọn Vẹn: Sự cứu rỗi bắt đầu, duy trì và hoàn tất bởi chính Đức Chúa Trời. "Ấy chính Chúa là Đấng làm cho anh em đứng vững trong Đấng Christ... Đấng đã gọi anh em là thành tín, chính Ngài sẽ làm việc đó" (1 Cô-rinh-tô 1:8-9, 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:24). Đức Chúa Trời là Đấng khởi đầu công việc tốt lành trong chúng ta, và Ngài sẽ làm cho trọn vẹn cho đến ngày của Đức Chúa Jêsus Christ (Phi-líp 1:6).

2. Sự Gìn Giữ Bởi Quyền Năng Đức Chúa Trời: Phi-e-rơ nói về Cơ Đốc nhân như những kẻ "nhờ quyền phép của Đức Chúa Trời giữ bởi đức tin để được sự cứu rỗi" (1 Phi-e-rơ 1:5). Chúa Giê-xu tuyên bố: "Ta ban cho nó sự sống đời đời; nó chẳng chết mất bao giờ, và chẳng ai cướp nó khỏi tay ta. Cha ta là Đấng lớn hơn hết đã cho ta nó, và chẳng ai cướp nổi nó khỏi tay Cha" (Giăng 10:28-29). Đây là sự gìn giữ kép: trong tay Chúa Con và tay Chúa Cha.

3. Sự Ấn Chứng Của Đức Thánh Linh: Người tin nhận Chúa được Đức Thánh Linh ấn chứng như một đảm bảo cho cơ nghiệp đời đời (Ê-phê-sô 1:13-14). Ấn chứng (σφραγίζω sphragizō) trong văn hóa thời đó biểu thị quyền sở hữu, tính xác thực và sự bảo vệ.

Vậy, làm sao dung hòa những lời cảnh báo nghiêm khắc với những lời hứa đầy an ủi này? Thần học Tin Lành truyền thống dạy về "Sự kiên trì của các thánh đồ". Điều này không có nghĩa là Cơ Đốc nhân không bao giờ phạm tội hay dao động, mà có nghĩa rằng ân điển bảo tồn của Đức Chúa Trời sẽ đảm bảo rằng những người thực sự được tái sinh bởi Đức Thánh Linh sẽ kiên trì trong đức tin cho đến cuối cùng. Những lời cảnh báo là phương tiện Đức Chúa Trời dùng để cảnh tỉnh, thúc giục các thánh đồ kiên trì, và đồng thời vạch trần tình trạng của những người chỉ có đức tin giả tạo. Chúng như những tấm biển "CẢNH BÁO: ĐƯỜNG CỤT" được Đức Chúa Trời dựng lên để con cái Ngài không rẽ vào đó.

Việc nghiên cứu vấn đề này không chỉ để thỏa mãn tri thức, mà phải dẫn đến sự tự xét, kính sợ Chúa và nỗ lực theo đuổi sự thánh khiết.

1. Hãy Tự Xét Mình Có Ở Trong Đức Tin Chăng: Sứ đồ Phao-lô khuyên: "Hãy tự xét để xem mình có đức tin chăng, hãy tự thử mình" (2 Cô-rinh-tô 13:5). Chúng ta cần thường xuyên kiểm tra:

- Đời sống có đang sinh ra "trái của Đức Thánh Linh" không? (Ga-la-ti 5:22-23).
- Có khao khát Lời Chúa và sự thông công với Ngài không? (1 Phi-e-rơ 2:2).
- Có thường xuyên chiến đấu chống lại tội lỗi và tìm kiếm sự thánh khiết không? (Hê-bơ-rơ 12:14).
- Tình yêu đối với anh em trong đức tin có ngày càng gia tăng không? (1 Giăng 3:14).

Sự vấp ngã không phải là dấu hiệu chắc chắn của việc mất đức tin, nhưng một đời sống không hề chiến đấu với tội, không có sự thay đổi, và không có tình yêu thương thì là một dấu hiệu cực kỳ đáng báo động.

2. Hãy Gắn Bó Với Chúa Cách Cá Nhân: Đừng dựa trên một kinh nghiệm quá khứ hay một quyết định thuở nào. Đức tin sống động cần được nuôi dưỡng hằng ngày qua sự cầu nguyện, đọc Lời Chúa và vâng lời. Hãy "ở trong" Ngài mỗi ngày.

3. Tham Gia Vào Sự Thông Công Của Hội Thánh: Đừng sống đạo đơn độc. Hội Thánh là thân thể Đấng Christ, nơi chúng ta được khích lệ, sửa dạy và nâng đỡ (Hê-bơ-rơ 10:24-25). Những người tự tách rời khỏi thân thể thường dễ bị tổn thương và sa ngã.

4. Đối Với Người Dường Như Đã Bội Đạo: Thái độ của chúng ta không phải là kết án, mà là:

- Cầu nguyện cách tha thiết cho họ.
- Nhẹ nhàng tìm cách phục hồi người đã vấp ngã (Ga-la-ti 6:1).
- Răn bảo với tình yêu thương, với hy vọng họ sẽ ăn năn (Giu-đe 1:22-23).
- Cuối cùng, phó thác họ cho sự phán xét công bình và đầy ân điển của Đức Chúa Trời, Đấng biết rõ lòng người.

Vậy, có thể nào một tín đồ trở nên vô tín không? Câu trả lời Kinh Thánh dường như cho thấy một sự phân biệt tinh tế nhưng quan trọng:

1. Một người thực sự được tái sinh, có đức tin sống động nơi Đấng Christ, thì sẽ được quyền năng và ân điển của Đức Chúa Trời gìn giữ cho đến cuối cùng. Họ có thể sa ngã, phạm tội nghiêm trọng, thậm chí tạm thời chối bỏ Chúa như Phi-e-rơ, nhưng Đức Thánh Linh sẽ không để họ rơi vào tình trạng bội đạo vĩnh viễn và mất sự cứu rỗi. Những lời cảnh báo nghiêm khắc chính là công cụ Đức Chúa Trời dùng để giữ họ trên con đường hẹp.

2. Một người chỉ có đức tin bề ngoài, bằng môi miệng, hoặc thuộc tri thức – thứ "đức tin chết" – thì hoàn toàn có thể và sẽ bộc lộ bản chất thật theo thời gian. Họ có thể dự phần vào nhiều hoạt động tôn giáo, có nhiều trải nghiệm cảm xúc, nhưng chưa bao giờ thực sự được Chúa Christ biến đổi tấm lòng. Cuối cùng, họ sẽ từ bỏ đức tin mà họ chưa từng thực sự sở hữu. Họ "đi ra từ vòng chúng ta, nhưng vốn chẳng phải thuộc về chúng ta; vì nếu thuộc về chúng ta, thì đã ở cùng chúng ta" (1 Giăng 2:19).

Vì vậy, thay vì sống trong nỗi sợ hãi mơ hồ hoặc sự tự tin kiêu ngạo, lời kêu gọi dành cho chúng ta là: "Hãy lấy lòng kính sợ run rẩy làm nên sự cứu chuộc mình" (Phi-líp 2:12). Sự "kính sợ run rẩy" này không phải là nỗi sợ mất ơn cứu rỗi, mà là thái độ nghiêm túc, cẩn trọng, nỗ lực hết mình trong sự vâng phục, đồng thời hoàn toàn tín thác vào ân điển duy nhất của Đức Chúa Trời – Đấng đang làm việc trong chúng ta cả ý muốn lẫn việc làm theo ý tốt Ngài (Phi-líp 2:13). Hãy chạy cuộc đua với sự kiên trì, mắt hướng về Chúa Giê-xu, là Đấng khởi nguyên và cuối cùng của đức tin chúng ta (Hê-bơ-rơ 12:1-2).