“By And By” Trong Kinh Thánh: Ý Nghĩa và Ứng Dụng Thuộc Linh
Trong hành trình đọc và nghiên cứu Kinh Thánh, đặc biệt là khi đối chiếu các bản dịch tiếng Anh cổ như King James Version (KJV), chúng ta thường bắt gặp cụm từ “by and by”. Đối với độc giả hiện đại, cụm từ này có thể gây ra một chút bối rối vì nghĩa thông dụng ngày nay của nó (“rồi ra”, “lúc khác”) dường như không khớp hoàn toàn với ý nghĩa trong ngữ cảnh Kinh Thánh. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khai phá ý nghĩa nguyên thủy, bối cảnh sử dụng, và những bài học thuộc linh sâu sắc từ cụm từ “by and by” trong Lời Chúa.
Cụm từ “by and by” trong tiếng Anh thế kỷ 17, thời điểm bản KJV được dịch, mang ý nghĩa rất khác so với ngày nay. Từ điển tiếng Anh cổ định nghĩa nó là “immediately, presently, without delay” – tức là “ngay lập tức”, “tức khắc”, “chẳng chậm trễ”. Từ nguyên của nó bắt nguồn từ cụm “by and by” có nghĩa đen là “lần lượt từng cái một”, nhưng nhanh chóng mang nghĩa “trong khoảnh khắc kế tiếp”.
Trong nguyên ngữ Kinh Thánh, ý tưởng “ngay lập tức” này thường được diễn đạt bằng các từ Hy Lạp như:
1. Euthus (εὐθύς): Đây là từ phổ biến nhất, xuất hiện hơn 50 lần trong Tân Ước, mang nghĩa “ngay lập tức”, “tức thì”, “liền”. Ví dụ trong Mác 1:12: “Thần Linh liền đưa Ngài vào đồng vắng” (bản 1925). Trong bản KJV, nhiều chỗ dùng “straightway” hoặc “immediately” cho từ này.
2. Exautēs (ἐξαυτῆς): Cũng mang nghĩa “ngay lập tức”, “tức thời”.
3. Parachrēma (παραχρῆμα): Tương tự, nghĩa là “ngay tức khắc”.
Việc các dịch giả KJV dùng “by and by” để dịch những từ trên vào thế kỷ 17 là chính xác với ngữ nghĩa đương thời. Tuy nhiên, sự thay đổi ngữ nghĩa theo thời gian khiến độc giả ngày nay cần giải thích cặn kẽ để tránh hiểu lầm.
Chúng ta hãy cùng xem xét ba phân đoạn then chốt nơi cụm từ “by and by” xuất hiện trong bản KJV, đối chiếu với bản Tiếng Việt 1925 và rút ra ý nghĩa thuộc linh.
1. Mác 6:25 – Sự Vội Vã Của Tội Ác:
Bản KJV: “And she came in straightway with haste unto the king, and asked, saying, I will that thou give me by and by in a charger the head of John the Baptist.”
Bản Tiếng Việt 1925: “Liền đó, nó vội vàng trở vào nơi vua, mà xin rằng: Tôi muốn vua lập tức cho tôi cái đầu Giăng Báp-tít để trên mâm.”
Phân tích: Ở đây, “by and by” được dịch là “lập tức”. Cô con gái của Hê-rô-đia muốn cái đầu của Giăng Báp-tít ngay lập tức, không chần chừ. Sự vội vã của tội ác tương phản hoàn toàn với sự kiên nhẫn và nhịn nhục của Đức Chúa Trời. Từ Hy Lạp ở đây là exautēs (ἐξαυτῆς). Bài học: Lòng người có thể hối hả đòi hỏi sự thỏa mãn tức thời cho những dục vọng xấu xa, nhưng người tin Chúa được kêu gọi sống trong sự chờ đợi và kỷ luật.
2. Lu-ca 17:7 – Thái Độ Của Đầy Tớ:
Bản KJV: “But which of you, having a servant plowing or feeding cattle, will say unto him by and by, when he is come from the field, Go and sit down to meat?”
Bản Tiếng Việt 1925: “Trong các ngươi có ai là đầy tớ cày ruộng hay chăn chiên, khi mới ở ngoài đồng về, thì biết nói với nó rằng: Hãy đến ngay ngồi ăn, hay là không?”
Phân tích: “By and by” ở đây được dịch là “ngay”. Chúa Giê-su dùng hình ảnh quen thuộc để dạy về thái độ của đầy tớ. Một ông chủ sẽ không bảo đầy tớ mình, vừa đi làm đồng về mệt nhọc, được “ngay lập tức” ngồi xuống ăn. Trước hết, đầy tớ phải hoàn thành phận sự phục vụ. Ý nghĩa sâu xa: Chúng ta là đầy tớ vô ích của Đấng Christ (câu 10), được kêu gọi trung tín trong mọi công việc Chúa giao, không đòi hỏi phần thưởng hay sự nghỉ ngơi tức thời, nhưng hết lòng phục vụ.
3. Lu-ca 21:9 – Lời Cảnh Báo Về Sự Vội Vã Giả Tạo:
Bản KJV: “But when ye shall hear of wars and commotions, be not terrified: for these things must first come to pass; but the end is not by and by.”
Bản Tiếng Việt 1925: “Khi các ngươi nghe nói về giặc giã loạn lạc, thì đừng kinh khiếp: vì các sự ấy phải đến trước; song chưa là cuối cùng liền.”
Phân tích: Đây là phân đoạn quan trọng nhất liên quan đến cụm từ này. “By and by” được dịch là “liền” (tức thì). Chúa Giê-su cảnh báo các môn đồ về những dấu hiệu cuối cùng: chiến tranh, động đất, đói kém. Nhưng Ngài phán: “song chưa là cuối cùng liền”. Trong nguyên ngữ Hy Lạp, cụm từ này là ouk euthus to telos (οὐκ εὐθὺς τὸ τέλος) – “sự cuối cùng không đến ngay lập tức”. Bài học then chốt: Đừng nhầm lẫn những biến cố trong lịch sử với sự tận thế ngay tức khắc. Chúa dạy chúng ta đừng hoảng sợ, đừng vội vã kết luận, nhưng phải tỉnh thức và bền lòng (câu 19). Sự chậm trễ biểu kiến của Chúa (từ góc nhìn loài người) là cơ hội để rao truyền Phúc Âm và sống trung tín.
Qua các phân đoạn trên, chúng ta thấy “by and by” (theo nghĩa “tức thì” cổ) thường được dùng trong hai ngữ cảnh: (1) Sự đòi hỏi tức thời của con người (thường theo chiều hướng tiêu cực), và (2) Lời khẳng định của Chúa rằng một số kết cục (như Ngày Tận Thế) sẽ không đến tức thì. Điều này dẫn chúng ta đến một chủ đề thần học trung tâm: Thời gian của Chúa và sự chờ đợi của con dân Ngài.
Kinh Thánh nhiều lần nhấn mạnh sự khác biệt giữa nhịp độ của loài người và của Đức Chúa Trời:
- “Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ nên quên một điều nầy, rằng ở trước mặt Chúa một ngày như ngàn năm, ngàn năm như một ngày.” (2 Phi-e-rơ 3:8).
- “Chúa chẳng chậm trễ về lời hứa của Ngài như mấy người kia tưởng đâu, nhưng Ngài lấy lòng nhịn nhục đối với anh em, không muốn cho một người nào chết mất, song muốn cho mọi người đều ăn năn.” (2 Phi-e-rơ 3:9).
Sự “chậm trễ” mà chúng ta cảm nhận thực ra là sự nhịn nhục đầy ân điển của Chúa. Cái “by and by” (tức thời) mà chúng ta mong muốn thường phục vụ cho sự tiện nghi hoặc lo lắng của bản thân. Còn cái “by and by” mà Chúa hứa (sự trở lại, sự phán xét cuối cùng) sẽ xảy ra đúng thời điểm của Ngài, và sự chờ đợi đó có mục đích: sự trưởng thành thuộc linh và sự cứu rỗi cho nhiều người.
Hiểu đúng ý nghĩa của “by and by” trong Kinh Thánh đem đến cho chúng ta nhiều bài học thiết thực:
1. Thoát Khỏi Tư Duy “Tức Thì” Trong Đời Sống Thuộc Linh:
Xã hội ngày nay tôn thờ sự nhanh chóng, tiện lợi. Chúng ta dễ mang tâm lý này vào mối quan hệ với Chúa: cầu nguyện đòi đáp ứng ngay, muốn lớn lên thuộc linh nhanh chóng, muốn hết hoạn nạn tức khắc. Lời Chúa nhắc nhở chúng ta: sự trưởng thành, sự nên thánh, và sự hình thành nhân cách Christ là một hành trình, cần thời gian, sự kiên nhẫn và kỷ luật (Gia-cơ 1:2-4).
2. Sống Tỉnh Thức Nhưng Không Hoảng Loạn:
Giữa một thế giới đầy biến động, chiến tranh, khủng hoảng (như Lu-ca 21:9 mô tả), lời Chúa “chưa là cuối cùng liền” là một liều thuốc an thần cho tâm linh. Chúng ta không chủ quan, nhưng cũng không hoảng sợ. Thay vào đó, chúng ta tiếp tục thi hành Đại Mạng Lệnh (Ma-thi-ơ 28:19-20) và sống mỗi ngày trong sự tỉnh thức và phục vụ.
3. Rèn Luyện Đức Kiên Nhẫn và Lòng Trông Cậy:
“By and by” theo nghĩa hiện đại (“rồi ra”) lại gợi lên một bài học khác: sự trông đợi. Dân Y-sơ-ra-ên trông đợi Đấng Mê-si, và họ đã đợi qua nhiều thế kỷ. Chúng ta hôm nay trông đợi Chúa Giê-xu tái lâm. Sự trông đợi này không thụ động, mà tích cực: “Vì còn ít lâu, thật ít lâu nữa, thì Đấng đến sẽ đến; Ngài không chậm trễ đâu.” (Hê-bơ-rơ 10:37). Lòng trông cậy làm linh hồn chúng ta vững vàng.
4. Phục Vụ Với Tấm Lòng Của Đầy Tớ:
Như trong Lu-ca 17:7, chúng ta được nhắc nhở đừng đòi hỏi phần thưởng hay sự nghỉ ngơi “by and by” (ngay lập tức) sau một chút phục vụ. Hãy trung tín trong những việc nhỏ Chúa giao, với thái độ: “Chúng tôi là đầy tớ vô ích; điều chúng tôi đã làm là điều chắc chúng tôi phải làm.” (Lu-ca 17:10). Phần thưởng thật sự đến từ Chúa và vào thời điểm Ngài định.
Cụm từ “by and by” nhỏ bé trong các bản Kinh Thánh cổ mở ra cho chúng một kho tàng bài học về thời gian, sự nhịn nhục, và lòng trông cậy. Nó cảnh báo chúng ta đừng như con người sa ngã, luôn đòi hỏi sự thỏa mãn tức thời. Đồng thời, nó an ủi chúng ta rằng những đau khổ và biến cố trong đời “chưa là cuối cùng liền”, nhưng nằm trong sự kiểm soát và kế hoạch nhân từ của Đức Chúa Trời.
Là Cơ Đốc nhân, chúng ta học sống trong sự cân bằng thuộc linh: khẩn trương với sứ mạng nhưng kiên nhẫn với thời điểm của Chúa; tỉnh thức trước các dấu hiệu nhưng bình an trong sự chờ đợi. Hãy ghi nhớ lời của tác giả Thi-thiên: “Hãy yên tịnh trước mặt Đức Giê-hô-va, và chờ đợi Ngài” (Thi-thiên 37:7a). Sự “yên tịnh” và “chờ đợi” đó không phải là thụ động, mà là một thái độ tin cậy chủ động, biết rằng Đấng đã hứa “by and by” theo cách hoàn hảo nhất của Ngài, chắc chắn sẽ thành tín thực hiện.
Ước mong mỗi chúng ta, khi đọc Lời Chúa, dù là một cụm từ tưởng chừng nhỏ bé, cũng được Thánh Linh dẫn dắt để khám phá ra những chân lý sâu nhiệm, giúp chúng ta ngày càng bước đi vững vàng và trung tín trong hành trình đức tin.