Bel và Rồng là gì?

Trong hành trình khám phá Kinh Thánh, có những phần văn bản xuất hiện trong một số bản dịch cổ nhưng không nằm trong quy điển (canon) chính thức của Hội Thánh Tin Lành. Câu chuyện về Bel và Rồng là một trong những phần như vậy. Bài viết này sẽ khảo cứu chuyên sâu về nguồn gốc, nội dung, ý nghĩa thần học và bài học thực tiễn từ câu chuyện này, dưới ánh sáng của toàn bộ Kinh Thánh và nguyên tắc Sola Scriptura (Chỉ duy Kinh Thánh).

Câu chuyện về Bel và Rồng thường được tìm thấy như là chương 14 của sách Đa-ni-ên trong bản dịch Kinh Thánh Cựu Ước bằng tiếng Hy Lạp (Bản Bảy Mươi - Septuagint, viết tắt LXX). Tuy nhiên, trong bản văn Hê-bơ-rơ (Masoretic Text) là nền tảng cho quy điển Cựu Ước của Tin Lành, phần này không có. Vì vậy, các Hội Thánh Tin Lành xem đây là “Ngụy thư” (Apocrypha) – tức là những văn bản có giá trị lịch sử, văn hóa nhưng không được xem là Lời Đức Chúa Trời được linh cảm, và không dùng để xây dựng giáo lý.

Sự tồn tại của nó trong các bản dịch cổ cho thấy nó được lưu truyền trong cộng đồng Do Thái nói tiếng Hy Lạp, nhằm mục đích củng cố đức tin, chống lại thờ thần tượng và đề cao quyền năng của Đức Chúa Trời chân thần. Dù không thuộc quy điển, việc nghiên cứu nó giúp chúng ta hiểu rõ hơn bối cảnh tư tưởng và những thử thách về đức tin mà dân sự Chúa đối mặt trong thời kỳ lưu đày và sau đó.

Câu chuyện gồm hai phần chính, xoay quanh tiên tri Đa-ni-ên dưới triều vua Cyrus của Ba Tư.

1. Sự Sụp Đổ của Thần Bel (Ba-anh): Bel (còn gọi là Marduk) là vị thần chủ của người Babylon. Hằng ngày, người ta dâng lên tượng thần Bel rất nhiều lễ vật gồm thức ăn và rượu. Nhà vua tin rằng chính thần Bel ăn uống những thứ đó. Đa-ni-ên, người chỉ thờ phượng Đức Chúa Trời Hằng Sống, đã chứng minh đó là một sự lừa dối. Ông rải tro trên sàn đền thờ khi không ai biết. Sáng hôm sau, sau khi cửa đền được mở và lễ vật “biến mất”, dấu chân trên lớp tro đã phơi bày sự thật: chính các thầy tế lễ và gia đình họ đã dùng một lối bí mật vào ban đêm để lấy trộm đồ cúng. Nhờ đó, vua Cyrus nhận ra sự giả dối và ra lệnh giết các thầy tế cùng phá hủy tượng thần Bel.

2. Con Rồng (Rắn Lớn) Được Thờ Phượng: Sau sự kiện Bel, người Babylon lại chỉ cho vua một con rồng (từ Hy Lạp: δράκων - drakōn, có thể chỉ một con rắn lớn hay một loài bò sát khổng lồ) cũng được họ tôn thờ. Đa-ni-ên tuyên bố ông có thể giết con vật này mà không cần gươm giáo. Ông làm một thứ “bánh” từ nhựa cây, mỡ và lông, ném vào miệng con rồng, khiến nó bị vỡ bụng mà chết. Dân chúng nổi giận, ép nhà vua phải ném Đa-ni-ên vào hang sư tử. Tại đây, Đức Chúa Trời đã sai thiên sứ đem tiên tri A-ba-cúc từ Giu-đa đến, mang theo thức ăn để nuôi Đa-ni-ên. Ngày thứ bảy, vua đến hang và thấy Đa-ni-ên vẫn sống, bèn đưa ông ra và ném những kẻ tố cáo ông vào hang, nơi họ bị sư tử vồ ăn ngay lập tức.

Mặc dù là ngụy thư, câu chuyện này hoàn toàn phù hợp với các chủ đề thần học xuyên suốt Kinh Thánh:

A. Sự Vô Tri Của Thần Tượng Và Chiến Thắng Của Chân Lý: Sứ điệp chống thờ thần tượng là chủ đề trung tâm. Thần Bel không thể ăn uống, hành động hay cứu giúp. Điều này vang vọng mạnh mẽ lời tiên tri trong Thi Thiên 115:4-8: “Hình tượng chúng nó bằng bạc bằng vàng, Là công việc tay người ta làm ra… Chúng nó có miệng mà không nói; Có mắt mà chẳng thấy;… Phàm kẻ nào làm hình tượng, và nhờ cậy nơi nó, Đều giống như nó.” Đa-ni-ên dùng sự khôn ngoan (một ân tứ từ Đức Chúa Trời) để phơi bày sự dối trá, chứ không chỉ dùng lời lẽ tranh cãi.

B. Quyền Năng Tối Thượng Của Đức Chúa Trời Sáng Tạo: Con rồng được tôn thờ như một thế lực thiên nhiên hùng mạnh. Nhưng Đa-ni-ên đã dùng chính những sản vật từ thiên nhiên (nhựa cây, mỡ, lông) do Đức Chúa Trời tạo nên để đánh bại nó. Điều này khẳng định: mọi loài thọ tạo đều thuộc về và phục dưới quyền của Đấng Tạo Hóa. Câu chuyện nhắc nhở về quyền năng của Đức Chúa Trời trên mọi thế lực, dù chúng có vẻ đáng sợ đến đâu, như được ghi trong Cô-lô-se 1:16: “Vì muôn vật đã được dựng nên trong Ngài… đều là bởi Ngài và vì Ngài mà được dựng nên.”

C. Sự Bảo Vệ Siêu Nhiên Và Đức Tin Trung Tín: Phần Đa-ni-ên trong hang sư tử ở đây song song với câu chuyện trong Đa-ni-ên chương 6 – một phần của quy điển. Cả hai đều xoay quanh một đức tin bất khuất trước sắc lệnh trái với luật pháp Chúa, và sự giải cứu lạ lùng từ thiên sứ. Sự xuất hiện của tiên tri A-ba-cúc (một nhân vật trong quy điển, tác giả sách A-ba-cúc) nhấn mạnh sự hiệp một của cộng đồng đức tin và sự quan phòng siêu không gian, siêu thời gian của Đức Chúa Trời. Ngài là Chúa của lịch sử, có thể can thiệp và kết nối những người tin Ngài cách diệu kỳ.

D. Bản Chất Của Sự Thờ Phượng Thật: Cả hai câu chuyện nhỏ đều đối lập giữa sự thờ phượng giả dối, vị kỷ (các thầy tế lễ trộm cắp vì lợi ích bản thân) với sự thờ phượng chân thật, dâng hiến (Đa-ni-ên sẵn sàng mạo hiểm mạng sống vì lẽ thật). Sự thờ phượng thật phải hướng về Đấng Chân Thần, xuất phát từ lòng chân thật và dẫn đến hành động công bình.

Từ câu chuyện Bel và Rồng, chúng ta rút ra nhiều bài học quý báu cho đời sống đức tin hôm nay:

1. Tỉnh Thức Trước Các “Thần Bel” Hiện Đại: “Thần Bel” ngày nay không nhất thiết là tượng chạm, mà có thể là bất cứ điều gì chiếm chỗ của Đức Chúa Trời trong lòng chúng ta: tiền bạc, danh vọng, quan hệ, công việc, thậm chí là hình ảnh bản thân. Chúng “ngốn” hết thì giờ, năng lượng và sự tôn thờ của chúng ta. Cơ Đốc nhân cần khôn ngoan xét lòng mình, “rải bụi tro” của Lời Chúa (sự xét đoán, soi sáng) để phơi bày những lối vào bí mật mà những “thầy tế” của lòng tham và sự tự tôn đang lén lút “ăn” những gì thuộc về Chúa.

2. Đối Diện “Con Rồng” Bằng Các Phương Tiện Chúa Ban: “Con rồng” tượng trưng cho những thế lực đe dọa, nỗi sợ hãi, hay tội lỗi trì trệ trong đời sống. Đa-ni-ên không dùng vũ khí thông thường, mà dùng những vật tầm thường. Điều này dạy chúng ta chiến đấu thuộc linh bằng những “vũ khí” Chúa ban: lời cầu nguyện (Ê-phê-sô 6:18), Lời Chúa (Hê-bơ-rơ 4:12), đức tin (1 Giăng 5:4) và cộng đồng tín hữu. Đôi khi, Chúa dùng những điều giản dị trong tay chúng ta để đem lại chiến thắng lớn.

3. Giữ Vững Đức Tin Giữa Áp Lực Cộng Đồng: Đa-ni-ên đơn độc đối mặt với cả một hệ thống tôn giáo và văn hóa sai lầm. Ông không thỏa hiệp. Trong xã hội ngày nay, các giá trị Kinh Thánh thường bị chế giễu hoặc đàn áp. Chúng ta được kêu gọi sống trung tín như Đa-ni-ên, tin cậy rằng ngay cả trong “hang sư tử”, Chúa vẫn ngự trị và có thể giải cứu cách siêu nhiên. Sự trung tín quan trọng hơn kết quả trước mắt.

4. Sứ Mạng Công Bố Lẽ Thật Trong Tình Yêu Thương Và Sự Khôn Ngoan: Đa-ni-ên không chỉ im lặng phản đối. Ông chủ động, khôn ngoan tìm cách chứng minh lẽ thật cho nhà vua – một người ngoại đạo nhưng có thiện chí. Cách ông làm cho vua tự thấy sự thật (nhờ dấu chân trên tro) là một bài học về truyền giáo: hãy trình bày chân lý cách sáng tạo, rõ ràng, để người chưa tin có thể tự kiểm chứng, thay vì chỉ tranh luận giáo điều.

Câu chuyện về Bel và Rồng, dù không thuộc quy điển Kinh Thánh, vẫn là một minh họa sinh động và hấp dẫn cho những chân lý vĩnh cửu: Đức Chúa Trời chân thần duy nhất là Đấng đáng được thờ phượng; mọi thần tượng đều hư không và giả dối; sự khôn ngoan và đức tin nơi Ngài sẽ chiến thắng mọi thế lực của sự lừa dối và sợ hãi.

Là Cơ Đốc nhân trong thời đại phức tạp ngày nay, chúng ta được nhắc nhở hãy sống như Đa-ni-ên: một đời sống không khoan nhượng với tội lỗi và thần tượng, nhưng đầy dẫy sự khôn ngoan từ trên, lòng can đảm đến từ đức tin, và sự tin cậy tuyệt đối vào sự bảo vệ và chủ quyền của Đức Chúa Trời. Hãy để đời sống chúng ta trở thành một bằng chứng sống động, phơi bày sự giả dối của thế gian và chỉ ra Đấng Christ là Chân Lý và là Sự Sống duy nhất (Giăng 14:6).

Hãy luôn ghi nhớ lời khuyên từ quy điển, trong I Giăng 5:21: “Hỡi con cái bé mọn, hãy giữ mình về hình tượng!” Và hãy tin cậy Đấng đã chiến thắng con rồng lớn là Satan trên thập tự giá (Khải Huyền 12:11). Ngài là Đức Chúa Trời chân thật duy nhất đáng để chúng ta dâng trọn đời sống để thờ phượng và phục vụ.