Kinh Thánh nói gì về việc làm cha mẹ đỡ đầu?

Trong nhiều truyền thống Cơ Đốc giáo, cụm từ “cha mẹ đỡ đầu” (godparents) là một khái niệm quen thuộc, thường gắn liền với nghi lễ báp-têm cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên, khi tìm kiếm trong Kinh Thánh, chúng ta không thấy một mệnh lệnh trực tiếp hay một nghi thức cụ thể nào về chức vụ này. Vậy, với tư cách là những Cơ Đốc nhân tin theo Kinh Thánh, chúng ta phải hiểu thế nào về tinh thần và nguyên tắc đằng sau ý tưởng về những người “đỡ đầu” thuộc linh? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát các nguyên tắc Kinh Thánh nền tảng về trách nhiệm dạy dỗ, dìu dắt thuộc linh cho thế hệ kế tiếp, từ đó giúp chúng ta có cái nhìn đúng đắn và ứng dụng phù hợp trong bối cảnh Hội Thánh ngày nay.

Mặc dù không có chức danh “cha mẹ đỡ đầu”, Kinh Thánh đầy dẫy những mạng lệnh và gương mẫu về việc các tín hữu trưởng thành phải có trách nhiệm truyền đạt đức tin, dạy dỗ và nâng đỡ những người non trẻ hơn, cả về thể chất lẫn thuộc linh.

1. Mạng Lệnh Truyền Lại Đức Tin Cho Thế Hệ Kế Tiếp: Ngay từ Cựu Ước, trọng tâm của đời sống dân Chúa là việc truyền lại sự hiểu biết về Gia-vê cho con cháu. Phân đoạn then chốt nằm ở Phục-truyền Luật-lệ Ký 6:6-7:
“Các lời mà ta truyền cho ngươi ngày nay sẽ ở tại trong lòng ngươi; khá ân cần dạy dỗ điều đó cho con cái ngươi và phải nói đến, hoặc khi ngươi ngồi trong nhà, hoặc khi đi ngoài đường, hoặc lúc ngươi nằm, hay là khi chỗi dậy.” Từ “dạy dỗ” trong tiếng Hê-bơ-rơ ở đây là “shanan” (שָׁנַן), có nghĩa là “mài sắc, lặp đi lặp lại, ghi khắc”. Điều này mô tả một quá trình liên tục, có chủ ý và thấm vào mọi khía cạnh của đời sống, không phải là một buổi dạy giáo lý hình thức. Trách nhiệm đầu tiên và quan trọng nhất thuộc về cha mẹ ruột (Châm-ngôn 22:6; Ê-phê-sô 6:4).

2. Nguyên Tắc “Môn Đồ Hóa” Và Làm Gương Trong Tân Ước: Chúa Giê-xu không chỉ rao giảng cho đám đông mà còn dành thì giờ riêng tư để đầu tư sâu sắc vào nhóm mười hai sứ đồ (Mác 3:14). Mô hình này – một người trưởng thành trong đức tin dìu dắt, dạy dỗ và làm gương cho một hoặc một vài người non trẻ hơn – chính là cốt lõi của sự môn đồ hóa. Sứ đồ Phao-lô đã sống trọn vẹn nguyên tắc này. Ông gọi Ti-mô-thê là “con thật yêu dấu của ta trong đức tin” (II Ti-mô-thê 1:2) và Tít là “con thật yêu dấu” (Tít 1:4). Mối quan hệ này vượt trên sự liên hệ huyết thống, đó là mối liên kết thuộc linh với trách nhiệm dạy dỗ. Phao-lô viết cho Ti-mô-thê: “Những điều con đã nghe nơi ta ở trước mặt nhiều người chứng, hãy giao phó cho mấy người trung thành, cũng có tài dạy dỗ kẻ khác.” (II Ti-mô-thê 2:2). Đây chính là sự kế thừa thuộc linh qua nhiều thế hệ.

Kinh Thánh không bao giờ gò bó trách nhiệm nuôi dạy thuộc linh chỉ trong phạm vi gia đình hạt nhân. Hội Thánh, với tư cách là đại gia đình của Đức Chúa Trời, có bổn phận chung.

1. Hội Thánh Là Thân Thể Liên Kết: Trong thư Ê-phê-sô, Phao-lô mô tả Hội thánh như một thân thể, trong đó các phần tử “liên kết nhau” và “giúp đỡ nhau” (Ê-phê-sô 4:16). Sự trưởng thành thuộc linh là một hành trình chung. Các mạng lệnh trong Tân Ước như “khuyên lơn nhau” (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:11), “yêu thương nhau” (Giăng 13:34), và “mang gánh nặng cho nhau” (Ga-la-ti 6:2) đều hàm ý một mạng lưới nâng đỡ lẫn nhau, nơi những tín hữu kỳ cựu có trách nhiệm với những người mới hoặc non trẻ hơn.

2. Trách Nhiệm Của Những Người Trưởng Lão, Có Kinh Nghiệm: Sứ đồ Phi-e-rơ kêu gọi những trưởng lão: “Hãy chăn bầy của Đức Chúa Trời… chẳng phải bằng lòng miễn cưỡng, bèn là tự nguyện theo ý Đức Chúa Trời… đừng lấy quyền mà cai trị kẻ Chúa giao phó cho anh em, bèn là nên gương tốt cho bầy” (I Phi-e-rơ 5:2-3). Từ “chăn” (tiếng Hy Lạp: poimainō - ποιμαίνω) bao hàm việc chăm sóc, dẫn dắt, bảo vệ và nuôi dưỡng. Đây chính là hình ảnh của một người chăn thuộc linh. Trong bối cảnh rộng hơn, những tín hữu trưởng thành, vững vàng trong đức tin đều được khích lệ để trở thành người hướng dẫn, người chăn bầy nhỏ cho những “chiên con” trong Hội thánh.

1. Gương Của Ông Bà Loi Và Eunice: Một trong những minh họa rõ nhất cho việc dạy dỗ thuộc linh đa thế hệ trong gia đình là gương của mẹ và bà ngoại của Ti-mô-thê. Phao-lô viết: “Ta cũng nhớ đến đức tin thành thật của con, là đức tin trước đã ở trong Loi, bà ngoại con, và trong Ơ-nít, mẹ con, ta chắc rằng nay cũng ở trong con nữa.” (II Ti-mô-thê 1:5). Họ đã thành công trong việc truyền đạt “đức tin thành thật” – không chỉ là kiến thức tôn giáo mà là một mối quan hệ sống động với Đức Chúa Trời – cho Ti-mô-thê từ tấm bé (II Ti-mô-thê 3:15). Đây là hình ảnh đẹp của những người thân trong gia đình đóng vai trò “đỡ đầu” thuộc linh một cách tự nhiên và hiệu quả.

2. Lời Cảnh Báo Về Việc Gây Vấp Phạm: Chúa Giê-xu đưa ra một lời cảnh báo nghiêm khắc cho những ai có ảnh hưởng đến đức tin của người khác, đặc biệt là trẻ nhỏ: “Nhưng nếu ai gây cho một đứa trong những đứa nhỏ nầy đã tin ta phải sa vào tội lỗi, thì thà buộc cối đá lớn vào cổ nó mà quăng xuống biển còn hơn.” (Mác 9:42). Nguyên tắc ở đây là: với đặc ân được ảnh hưởng (như một người đỡ đầu thuộc linh) đến một tín hữu non trẻ, đi kèm là trách nhiệm nặng nề không được dẫn họ đi lạc đường hoặc làm gương xấu. Sự dìu dắt phải luôn hướng về Chúa Giê-xu, không phải về bản thân người dẫn dắt.

Từ những nguyên tắc trên, chúng ta có thể rút ra những ứng dụng cụ thể cho Cơ Đốc nhân ngày nay, dù có hay không danh xưng chính thức “cha mẹ đỡ đầu”.

1. Xác Định Rõ Mục Đích: Mục tiêu tối thượng của mọi sự dìu dắt thuộc linh là giúp người được dẫn dắt “lên đến tầm thước vóc giạc trọn vẹn của Đấng Christ” (Ê-phê-sô 4:13), chứ không phải phụ thuộc vào người dẫn dắt hay trung thành với một giáo phái nào.

2. Cam Kết Cầu Nguyện: Công việc thuộc linh đòi hỏi năng lực thuộc linh. Hãy cam kết cầu nguyện cách đều đặn cho “đứa con/đệ tử thuộc linh” của mình, xin Chúa Thánh Linh dẫn dắt, bảo vệ và lớn lên trong đời sống họ.

3. Dạy Dỗ Bằng Lời Và Gương Sống: Hãy chủ động tạo cơ hội để cùng đọc Kinh Thánh, giải đáp thắc mắc, chia sẻ bài học từ cuộc sống. Nhưng quan trọng không kém là làm gương trong đức tin, sự nhịn nhục, yêu thương và thuộc về Hội thánh (I Ti-mô-thê 4:12). Hãy sống một đời sống “mở”, cho phép họ thấy cách bạn ứng phó với thử thách, xưng tội và nhận ân điển như thế nào.

4. Hỗ Trợ Và Bổ Sung Cho Gia Đình Ruột: Vai trò của người dẫn dắt thuộc linh không thay thế cha mẹ ruột, nhưng bổ sung và hỗ trợ họ. Có thể là lắng nghe, khích lệ, hoặc dạy dỗ từ một góc nhìn khác. Đặc biệt quan trọng với những trẻ em có hoàn cảnh gia đình không thuận lợi về mặt thuộc linh.

5. Hướng Về Cộng Đồng Hội Thánh: Đừng tạo ra một mối quan hệ biệt lập. Hãy khích lệ và đưa người mình dìu dắt tham gia vào đời sống Hội thánh, kết nối với các môn đồ khác. Sự trưởng thành lành mạnh cần một cộng đồng, không chỉ một người thầy.

Kinh Thánh có thể không đề cập đến nghi thức “cha mẹ đỡ đầu” theo cách hiểu của một số truyền thống, nhưng tinh thần và nguyên tắc của chức vụ này thì rõ ràng và mạnh mẽ xuyên suốt Lời Chúa. Đó là tiếng gọi thiêng liêng dành cho mọi Cơ Đốc nhân trưởng thành – không chỉ là cha mẹ ruột hay những người được chỉ định chính thức – để đầu tư vào thế hệ kế tiếp, truyền lại đức tin chân thật bằng cả lời nói lẫn đời sống, trong khuôn khổ của đại gia đình Hội Thánh.

Chúa Giê-xu đã ban Đại Mạng Lệnh: “Hãy đi dạy dỗ muôn dân… dạy họ giữ hết cả mọi điều mà ta đã truyền cho các ngươi” (Ma-thi-ơ 28:19-20). Việc dìu dắt thuộc linh từ cá nhân này đến cá nhân khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác, chính là phương cách thiết thực và hiệu quả để thực hiện mạng lệnh ấy. Ước mong mỗi chúng ta, được đầy dẫy ân điển và sự khôn ngoan từ trên, sẵn sàng mở rộng tấm lòng và đôi tay, trở nên những “Phao-lô” cho các “Ti-mô-thê”, những “Loi và Ơ-nít” cho các thế hệ trẻ, góp phần xây dựng một Hội thánh vững mạnh, trung tín và kế thừa cho vinh quang Đức Chúa Trời.