Giáo lý tông đồ là gì?

Trong hành trình đức tin của Cơ Đốc nhân, có những chân lý nền tảng không thể lay chuyển, đúc kết tinh túy của lẽ thật đến từ Đức Chúa Trời. Một trong những bản tóm tắt quý giá và lâu đời nhất chính là Giáo Lý Tông Đồ (Apostles' Creed). Bài viết nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát nguồn gốc, nội dung thần học, căn cứ Kinh Thánh và ứng dụng thiết thực của bản tín điều lịch sử này cho đời sống đức tin ngày nay.

Giáo Lý Tông Đồ không phải do chính các Sứ đồ viết ra, nhưng là bản tóm tắt trung tín những gì các Sứ đồ giảng dạy, được Hội Thánh ban đầu đúc kết và sử dụng rộng rãi từ khoảng thế kỷ thứ hai. Mục đích chính của nó là:

• Tóm tắt đức tin: Cung cấp một bản tuyên xưng đức tin ngắn gọn, dễ nhớ cho các tín hữu mới (tân tín hữu) trước khi chịu báp-têm.
• Bảo vệ chân lý: Đóng vai trò như "thước đo đức tin" (regula fidei) để chống lại các giáo lý sai lầm (dị giáo) đang nổi lên, đặc biệt là về thần tánh của Chúa Giê-xu Christ.
• Hiệp nhất Hội Thánh: Khẳng định những niềm tin chung cốt lõi mà mọi Cơ Đốc nhân chân chính đều công nhận.

Cấu trúc của Giáo Lý Tông Đồ rõ ràng theo mẫu tự Ba Ngôi: Đức Chúa Cha, Đức Chúa Con và Đức Thánh Linh, phản ánh mạng lệnh làm báp-tem trong Ma-thi-ơ 28:19: "Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân, hãy nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh mà làm phép báp-têm cho họ..."

Chúng ta sẽ đi từng tín điều, đối chiếu với nền tảng Kinh Thánh và khai thác ý nghĩa thần học sâu sắc.

Lời tuyên xưng mở đầu khẳng định độc thần luận. Danh xưng "Cha" không chỉ nói đến vai trò trong Ba Ngôi, mà còn chỉ mối quan hệ thân mật với con dân Ngài. Từ "Toàn Năng" dịch từ Hy Lạp παντοκράτωρ (pantokratōr), nghĩa là "Đấng cai trị mọi sự", nhấn mạnh quyền tối thượng tuyệt đối của Ngài (Khải Huyền 1:8).

Việc Ngài là "Đấng dựng nên trời đất" xác nhận sự sáng tạo từ hư không (ex nihilo) bởi Lời phán, như Sáng Thế Ký 1:1 chép: "Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất." Sứ đồ Phao-lô cũng xác quyết: "Vì muôn vật đã được dựng nên trong Ngài... cả đến muôn vật cũng đã được dựng nên bởi Ngài và vì Ngài" (Cô-lô-se 1:16). Điều này bài trí thuyết vô thần, thuyết tiến hóa vô thần, và thuyết nhị nguyên.

Đây là tâm điểm của đức tin Cơ Đốc. Danh xưng "Giê-xu" (Hy Lạp: Ἰησοῦς (Iēsous), Hê-bơ-rơ: Yeshua) có nghĩa "Giê-hô-va là sự cứu rỗi". "Christ" (Hy Lạp: Χριστός (Christos)) là Đấng Mê-si, Đấng được xức dầu. Ngài vừa là "Con độc sanh" (μονογενής - monogenēs), chỉ về sự độc nhất vô nhị trong thần tánh và địa vị (Giăng 1:14, 18), vừa là "Chúa" (Κύριος - Kyrios), danh xưng tối cao dành cho Đức Giê-hô-va trong Cựu Ước (Phi-líp 2:9-11).

Tín điều này khẳng định sự giáng sinh siêu nhiên của Chúa Giê-xu. Ngài không phải là một người thường được "thần hóa", mà là Ngôi Lời thần thượng mang lấy bản chất loài người. Sự đồng trinh của Ma-ri (Ê-sai 7:14, Ma-thi-ơ 1:18-23) đảm bảo rằng Ngài không nhiễm tội tổ truyền, và sự thai dựng bởi Thánh Linh đảm bảo nguồn gốc thần thượng của Ngài. Đây là sự chuẩn bị cần thiết cho chức vụ Cứu Chúa của Ngài.

Lịch sử tính được nhấn mạnh qua nhân vật lịch sử là Phi-lát. Sự chết của Chúa Giê-xu không phải là một tai nạn hay sự tử đạo thông thường, mà là sự hy sinh có chủ ý, một của lễ chuộc tội thay thế. Từ Hy Lạp cho "chịu thương khó" là πάσχω (paschō), cùng gốc với "Lễ Vượt Qua", ám chỉ Ngài là Chiên Con của Đức Chúa Trời chịu giết vì tội lỗi thế gian (Giăng 1:29). Việc "chôn" xác nhận sự chết thật của Ngài, bác bỏ thuyết cho rằng Ngài chỉ ngất đi.

Cụm "xuống âm phủ" (Hê-bơ-rơ: Sheol, Hy Lạp: Hades) thường được hiểu là Ngài đã trải nghiệm thực tại của sự chết hoàn toàn, và có lẽ công bố chiến thắng cho các linh hồn đã chết (1 Phi-e-rơ 3:18-19). Điểm nhấn vĩ đại là sự sống lại thân thể vào ngày thứ ba. Đây là cốt lõi của Phúc Âm (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). Từ "sống lại" trong Hy Lạp là ἐγείρω (egeirō) hoặc ἀνάστασις (anastasis), nghĩa là "đứng dậy", khẳng định sự phục sinh thân thể, vật lý của Chúa Giê-xu (Lu-ca 24:39). Đây là bằng chứng tối hậu về chiến thắng của Ngài trên tội lỗi và sự chết.

Sau khi sống lại, Chúa Giê-xu không chỉ hiện ra mà còn "thăng thiên" (Công Vụ 1:9-11), bước vào trong vinh hiển thiên thượng. Việc "ngồi bên hữu Đức Chúa Trời" là hình ảnh tượng trưng về địa vị tối cao, quyền cai trị và chức vụ Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm đang cầu thay của Ngài (Hê-bơ-rơ 1:3; 8:1). Điều này cho thấy công tác cứu chuộc đã hoàn tất và Ngài đang cai trị.

Đây là lời hứa và cảnh báo về sự tái lâm hữu hình và cá thể của Chúa Giê-xu Christ. Ngài sẽ trở lại không phải như Chiên Con chịu nạn, mà như Vua và Quan Án. Sự phán xét này bao trùm tất cả mọi người ("kẻ sống và kẻ chết") (2 Ti-mô-thê 4:1; Công Vụ 10:42). Niềm hy vọng này thúc giục tín hữu sống thánh khiết và hầu việc Chúa (Tít 2:11-13).

Mặc dù ngắn gọn, nhưng đây là tuyên xưng về Ngôi Vị thần thượng thứ ba trong Ba Ngôi. Kinh Thánh dạy rõ Ngài là Đức Chúa Trời (Công Vụ 5:3-4), có cá tính, ý muốn và hành động. Ngài hành động trong công cuộc sáng tạo (Sáng Thế Ký 1:2), cảm thúc Kinh Thánh (2 Phi-e-rơ 1:21), tái sanh tín hữu (Giăng 3:5-8), và ngự trị trong Hội Thánh (1 Cô-rinh-tô 3:16).

"Hội Thánh phổ thông" (Hy Lạp: καθολική ἐκκλησία (katholikē ekklēsia)) không phải là một giáo hội tổ chức, mà là toàn thể thân thể của Đấng Christ bao gồm mọi tín hữu chân chính ở mọi thời đại, mọi nơi (Ê-phê-sô 1:22-23). "Sự cảm thông của thánh đồ" nói đến mối liên kết thuộc linh, sự hiệp một, chia sẻ và nâng đỡ lẫn nhau giữa các tín hữu (Công Vụ 2:42; Hê-bơ-rơ 10:24-25).

Đây là những phước hạnh cá nhân cho tín hữu:

• Sự tha tội: Là kết quả trực tiếp của sự chết chuộc tội của Chúa Giê-xu. Ai tin nhận Ngài thì được tha tội (Công Vụ 10:43; Ê-phê-sô 1:7).
• Sự sống lại của thân thể: Không chỉ linh hồn sống mãi, mà chính thân thể chúng ta sẽ được sống lại, biến hóa giống như thân thể vinh hiển của Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 15:42-44; Phi-líp 3:20-21).
• Sự sống đời đời: Là sự sống trong mối tương giao với Đức Chúa Trời ngay bây giờ và trọn đời đời trên trời mới đất mới (Giăng 17:3; Khải Huyền 21:1-4).

Giáo Lý Tông Đồ không chỉ là bản văn lịch sử, mà là kim chỉ nam cho đời sống đức tin hằng ngày.

1. Làm Nền Tảng Cho Đức Tin Cá Nhân Và Sự Tuyên Xưng: Mỗi Cơ Đốc nhân nên học thuộc và suy ngẫm bản tín điều này. Nó giúp chúng ta xác định rõ ràng mình tin ai và tin điều gì. Hãy dùng nó như lời tuyên xưng đức tin trong thì giờ tĩnh nguyện cá nhân, khẳng định lại nền tảng của mình.

2. Công Cụ Để Truyền Giáo Và Giáo Dục: Khi giải thích đức tin Cơ Đốc cho người chưa tin hay tân tín hữu, Giáo Lý Tông Đồ cung cấp một khung sườn rõ ràng, toàn diện và dễ theo dõi. Nó trả lời các câu hỏi căn bản: Đức Chúa Trời là ai? Chúa Giê-xu là ai? Ngài đã làm gì? Đức tin ấy mang lại ích lợi gì cho tôi?

3. Vũ Khí Chống Lại Các Giáo Lý Sai Lầm: Trong một thế giới đầy dẫy các quan điểm tôn giáo hỗn tạp, chủ nghĩa tương đối và những tà giáo phủ nhận thần tánh của Chúa Christ, sự sống lại hay sự phán xét, bản Tín Điều là "la bàn" giúp chúng ta phân biệt chân lý với sai lầm.

4. Củng Cố Sự Hiệp Nhất Trong Hội Thánh Địa Phương: Cùng nhau đọc hay học hỏi Giáo Lý Tông Đồ nhắc nhở mọi tín hữu trong Hội Thánh rằng chúng ta cùng chia sẻ một đức tin chung, một Chúa, một Phép Báp-tem (Ê-phê-sô 4:4-6). Nó vượt trên những khác biệt phụ để nhấn mạnh đến những điều cốt yếu.

5. Nuôi Dưỡng Đời Sống Hy Vọng Và Thánh Khiết: Niềm tin vào "sự sống lại của thân thể và sự sống đời đời" cho chúng ta một viễn cảnh hy vọng, giúp chúng ta bền lòng trong hoạn nạn. Niềm tin vào sự phán xét và sự tái lâm thúc giục chúng ta sống đời sống có trách nhiệm, thánh sạch, hầu việc Chúa cách trung tín.

Giáo Lý Tông Đồ là di sản quý báu của Hội Thánh phổ thông, một bản tóm tắt hùng hồn và đầy đủ về đức tin Cơ Đốc chân chính được đặt nền trên Lời Đức Chúa Trời. Nó dẫn chúng ta đến chân dung của Đức Chúa Trời Ba Ngôi, tập trung vào công trình cứu chuộc trọn vẹn của Chúa Giê-xu Christ, và mở ra cho chúng ta niềm hy vọng vinh quang đời đời. Hãy trân trọng, học hỏi, tuyên xưng và sống theo những lẽ thật nền tảng này, để đời sống chúng ta được xây dựng vững vàng trên đá, dù mưa sa, bão táp cũng không lay động (Ma-thi-ơ 7:24-25).

"Hỡi anh em, tôi nhắc lại cho anh em Tin Lành mà tôi đã rao giảng... ấy là nhờ Tin Lành đó mà anh em được cứu rỗi, nếu anh em giữ lấy y như tôi đã giảng cho; bằng không, thì anh em dầu có tin cũng vô ích." (1 Cô-rinh-tô 15:1-2). Giáo Lý Tông Đồ chính là tinh túy của Tin Lành ấy.