Ngũ Nan Đề Liên Quan Đến Chúa Giê-xu
Trong hành trình đức tin và nghiên cứu Kinh Thánh, mỗi tín hữu có lúc đối diện với những câu hỏi sâu sắc về thân vị và công việc của Chúa Giê-xu Christ. Các nhà biện giáo (apologetics) Cơ Đốc qua nhiều thế kỷ đã hệ thống hóa những thách thức trí tuệ then chốt nhất thành “Ngũ Nan Đề” (The Five Dilemmas). Đây không phải là những lỗ hổng trong đức tin, mà là những nghịch lý thần học mời gọi chúng ta đào sâu hơn vào mặc khải của Đức Chúa Trời, để thấy sự khôn ngoan và quyền năng siêu việt của Ngài. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát từng nan đề dưới ánh sáng của Lời Chúa, giải nghĩa từ ngữ gốc và đưa ra ứng dụng thực tiễn cho đời sống tin kính.
“Ngũ nan đề” xoay quanh những mâu thuẫn biểu kiến trong chân dung Chúa Giê-xu được trình bày trong Tân Ước. Chúng đặt ra câu hỏi: Làm sao một con người có thể đồng thời là Đức Chúa Trời? Làm sao Đấng toàn năng lại có thể chịu khổ và chết? Những căng thẳng này, thay vì làm suy yếu đức tin, lại chính là dấu ấn của một chân lý siêu việt, vượt quá sự hiểu biết thuần túy của con người. Chúng dẫn dắt chúng ta đến sự thờ phượng, thay vì hoài nghi.
Vấn đề: Làm thế nào Đức Chúa Trời vừa có thể là tình yêu thương trọn vẹn (1 Giăng 4:8) lại vừa là Đấng công bình tuyệt đối, đòi hỏi sự trừng phạt tội lỗi (Rô-ma 6:23)? Nếu Ngài chỉ tha thứ cách đơn giản, công lý của Ngài bị xem thường. Nếu Ngài chỉ trừng phạt, tình yêu thương của Ngài bị nghi ngờ.
Giải Pháp Trong Chúa Giê-xu – Sự Thay Thế Đền Tội: Thập tự giá của Chúa Giê-xu là nơi duy nhất trong lịch sử nơi tình yêu thương và sự công bình của Đức Chúa Trời gặp gỡ và được thỏa mãn trọn vẹn. Sứ đồ Phao-lô giải thích: “Vì hết thảy mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, và họ nhờ ân điển Ngài mà được xưng công bình nhưng không, bởi sự chuộc tội đã làm trọn trong Đức Chúa Jêsus Christ” (Rô-ma 3:23-24). Từ “chuộc tội” trong tiếng Hy Lạp là hilastērion, mang ý nghĩa “của lễ chuộc tội” hoặc “nắp thi ân”, chỉ về nơi máu được rưới ra để đền cho tội lỗi (Lê-vi Ký 16:14-15). Chúa Giê-xu chính là hilastērion của chúng ta (Rô-ma 3:25). Sự công bình của Đức Chúa Trời đòi hỏi hình phạt cho tội lỗi, và hình phạt đó đã đổ trên Chúa Giê-xu, Đấng thay thế. Tình yêu thương của Đức Chúa Trời mong muốn cứu tội nhân, và Ngài đã ban Con Một của Ngài. Như vậy, “Ấy vậy, Đức Chúa Trời là công bình, và xưng công bình kẻ nào tin đến Đức Chúa Jêsus” (Rô-ma 3:26).
Vấn đề: Làm sao Chúa Giê-xu có thể vừa là Đức Chúa Trời trọn vẹn (Giăng 1:1, 14) vừa là con người trọn vẹn (1 Ti-mô-thê 2:5) trong một thân vị duy nhất? Đây là mầu nhiệm của sự nhập thể.
Giải Pháp Trong Sự Nhập Thể – Ngôi Lời Trở Nên Xác Thịt: Kinh Thánh trình bày cả hai bản tính cách rõ ràng mà không hề mâu thuẫn. Chúa Giê-xu bày tỏ thần tánh qua quyền năng tha tội (Mác 2:5-7), phép lạ điều khiển thiên nhiên (Mác 4:39), và tuyên bố “Ta với Cha là một” (Giăng 10:30). Đồng thời, Ngài biểu lộ nhân tánh qua việc khóc (Giăng 11:35), đói (Ma-thi-ơ 4:2), mệt mỏi (Giăng 4:6) và chịu chết. Sự kết hợp này là thiết yếu cho công việc cứu chuộc: là Đức Chúa Trời, sự chết của Ngài có giá trị vô hạn để đền tội cho muôn người; là con người, Ngài có thể đại diện thay cho nhân loại và chịu chết thay. Thư Hê-bơ-rơ nhấn mạnh: “Vì chúng ta có thầy tế lễ thượng phẩm… đã từng trải mọi sự cám dỗ như chúng ta, song chẳng phạm tội” (Hê-bơ-rơ 4:15). Ngài đồng cảm với chúng ta trong nhân tánh, và có quyền năng cứu giúp chúng ta trong thần tánh.
Vấn đề: Nếu Đức Chúa Trời có chủ quyền tối thượng và biết trước mọi sự (Ê-sai 46:9-10), kể cả việc ai sẽ được cứu (Rô-ma 8:29-30), thì làm sao con người có thể có ý chí tự do thực sự để chọn lựa tin nhận Chúa? Đây là một trong những vấn đề thần học phức tạp nhất.
Giải Pháp Trong Sự Hợp Tác của Ân Điển – Tiếng Gọi Phổ Quát và Sự Đáp Cá Nhân: Kinh Thánh giữ cả hai chân lý trong thế căng thẳng lành mạnh. Một mặt, Chúa Giê-xu dạy: “Chẳng có ai đến được cùng ta, nếu Cha, là Đấng sai ta, không kéo đến” (Giăng 6:44). Sứ đồ Phao-lô nói về sự “định sẵn” (Rô-ma 8:29-30). Mặt khác, Kinh Thánh đưa ra lời mời gọi tự do và trách nhiệm cho mọi người: “Hễ ai tin Con thì được sự sống đời đời; nhưng ai không chịu tin Con thì chẳng thấy sự sống đâu” (Giăng 3:36). Giải pháp nằm ở việc hiểu rằng ân điển của Đức Chúa Trời không hủy bỏ ý chí con người, nhưng tác động đến nó cách siêu nhiên để khơi dậy và làm cho nó tự do đáp lại. Như Augustine nói, ân điển ban cho chúng ta “ước muốn” và “khả năng” để tin (Phi-líp 2:13). Chủ quyền của Đức Chúa Trời đảm bảo kế hoạch cứu rỗi sẽ thành công, trong khi lời mời gọi thành thực dành cho mọi người đặt trách nhiệm lên mỗi cá nhân.
Vấn đề: Làm sao Chúa Giê-xu, Đấng hoàn toàn vô tội và chưa hề phạm tội (Hê-bơ-rơ 4:15), có thể thực sự hiểu và đồng cảm với những đấu tranh, yếu đuối và thất bại của chúng ta?
Giải Pháp Trong Sự Cám Dỗ Thực Sự và Sự Thương Xót Của Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm: Sự vô tội của Chúa Giê-xu không làm Ngài xa cách, mà làm cho sự đồng cảm của Ngài có hiệu quả hơn. Một vị bác sĩ không cần mắc bệnh để hiểu và chữa trị bệnh nhân; anh ta cần kiến thức sâu sắc về căn bệnh và một trái tim đầy lòng thương xót. Chúa Giê-xu đã “từng trải mọi sự cám dỗ” (Hê-bơ-rơ 4:15). Từ “từng trải” trong tiếng Hy Lạp (peirazō) không chỉ nghĩa là “nhìn thấy” mà là “trải qua, kinh nghiệm”. Ngài đã kinh nghiệm sức ép khủng khiếp của cám dỗ nơi hoang mạc (Ma-thi-ơ 4:1-11) và trong vườn Ghết-sê-ma-nê (Lu-ca 22:44). Sự khác biệt là Ngài “chẳng phạm tội”. Chính vì Ngài chiến thắng, Ngài mới có thể giúp đỡ chúng ta chiến thắng. Sự hoàn hảo của Ngài khiến Ngài trở thành Đấng Trung Bảo toàn hảo, “có thể thương xót… và giúp đỡ” (Hê-bơ-rơ 2:17-18).
Vấn đề: Lời hứa về sự sống lại của thân thể (1 Cô-rinh-tô 15) nghe có vẻ vật chất và “thế tục”. Tại sao sự cứu rỗi không chỉ thuần túy là linh hồn lên thiên đàng? Sự sống lại thể xác có ý nghĩa gì?
Giải Pháp Trong Sự Cứu Chuộc Toàn Diện – Thân Thể Mới Vinh Hiển: Đạo Cơ Đốc không khinh thường vật chất hay thể xác, vì Đức Chúa Trời đã dựng nên chúng và tuyên bố là “rất tốt lành” (Sáng Thế Ký 1:31). Tội lỗi làm hư hoại cả linh hồn lẫn thể xác. Do đó, sự cứu rỗi trong Chúa Giê-xu là sự cứu chuộc toàn diện con người. Sự sống lại của Chúa Giê-xu bằng thân thể vinh hiển, có thể ăn uống nhưng cũng xuyên qua tường (Lu-ca 24:39-43; Giăng 20:26-27), là kiểu mẫu và đảm bảo cho sự sống lại của chúng ta. Phao-lô gọi thân thể sống lại là “thân thể thuộc linh” (sōma pneumatikon) – không phải làm bằng “tinh thần”, mà là một thể xác thật được Thánh Linh làm sống động, vinh hiển, mạnh mẽ và không còn bị sự hư nát chi phối (1 Cô-rinh-tô 15:42-44). Điều này khẳng định niềm hy vọng về một sự sáng tạo mới trọn vẹn (Rô-ma 8:21), nơi chúng ta sẽ sống với Chúa cả phần xác lẫn phần hồn đời đời.
Việc nghiên cứu các nan đề này không chỉ là bài tập trí tuệ, mà phải dẫn đến sự biến đổi trong đời sống:
1. An Nghỉ Trong Sự Cứu Rỗi Trọn Vẹn: Hiểu được Nan Đề 1 cho chúng ta sự bình an: sự cứu rỗi của tôi dựa trên công lao hoàn hảo của Chúa Giê-xu, thỏa mãn cả tình yêu thương lẫn công lý của Đức Chúa Trời. Đây không phải là cảm xúc chủ quan, mà là chân lý khách quan (Rô-ma 5:1).
2. Tìm Kiếm Sự Giúp Đỡ Từ Một Đấng Trung Bảo Thông Cảm: Khi đối diện với cám dỗ hay yếu đuối (Nan Đề 4), thay vì xa cách Chúa vì cảm giác tội lỗi, chúng ta hãy chạy đến với Ngài, Đấng Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm thông cảm, để “được ơn thương xót và tìm ơn giúp đỡ trong thì có” (Hê-bơ-rơ 4:16).
3. Rao Truyền Tin Lành Cách Tự Tin và Thương Xót: Hiểu Nan Đề 3 giúp chúng ta rao giảng với sự tự tin rằng Lời Chúa sẽ không trở về không, đồng thời với lòng thương xót chân thành mời gọi mọi người ăn năn. Chúng ta rao giảng Chúa Cứu Thế, không phải thuyết tiền định.
4. Sống Với Hy Vọng Về Tương Lai Thể Xác: Nan Đề 5 dạy chúng ta quý trọng thân thể hiện tại như đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19-20) và sống với niềm hy vọng vững chắc về sự phục hồi trọn vẹn mọi sự, thúc giục chúng ta sống thánh khiết (1 Giăng 3:2-3).
Ngũ nan đề liên quan đến Chúa Giê-xu cuối cùng không dẫn chúng ta đến ngõ cụt của lý trí, mà đến bến bờ của sự thờ phượng. Chúng vạch ra giới hạn của tâm trí hữu hạn khi đối diện với Đấng Vô Hạn. Mỗi “nan đề” thực chất là một viên ngọc quý của lẽ thật, cho thấy kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời vừa sâu nhiệm vừa trọn vẹn. Thay vì giải quyết chúng bằng cách loại bỏ một phần chân lý, chúng ta học cách ôm lấy cả hai cực trong đức tin. Chúa Giê-xu Christ chính là câu trả lời sống động, hữu hình cho mọi nan đề của nhân loại. Khi chúng ta càng đào sâu vào những mầu nhiệm này, chúng ta càng thấy Ngài đáng tin cậy, đáng yêu và đáng phó thác trọn cả đời sống. “Ôi! sâu nhiệm thay là sự giàu có, khôn ngoan và thông biết của Đức Chúa Trời! Sự phán xét của Ngài nào ai thấu được, đường nẻo của Ngài nào ai hiểu được!” (Rô-ma 11:33).