Cơ Đốc nhân nên ứng phó thế nào với văn hóa tẩy chay?

Trong một xã hội được kết nối số và phân cực ngày càng sâu sắc, “văn hóa tẩy chay” (cancel culture) đã trở thành một hiện tượng nổi bật. Nó được định nghĩa là việc công chúng rút lại sự ủng hộ, tẩy chay và cô lập một cá nhân hay tổ chức vì những lời nói, hành động hoặc quan điểm bị coi là phản cảm, sai trái hoặc xúc phạm. Là Cơ Đốc nhân sống trong thế gian nhưng không thuộc về thế gian, chúng ta phải ứng phó thế nào với làn sóng này? Câu trả lời không nằm trong các trào lưu xã hội, mà nằm trong Lời vĩnh cửu của Đức Chúa Trời và tấm gương của Chúa Giê-xu Christ.

Để ứng phó cách khôn ngoan, trước hết cần hiểu bản chất tâm linh đằng sau hiện tượng này. Kinh Thánh không dùng cụm từ “tẩy chay”, nhưng mô tả rõ ràng các động lực như sự lên án, phán xét, và thái độ tự cho mình là công bình.

• Sự Phán Xét Và Lên Án: Văn hóa tẩy chay thường thể hiện sự phán xét nghiêm khắc, vội vàng và đôi khi không có cơ hội cho sự tha thứ hay phục hồi. Điều này trái ngược trực tiếp với mạng lệnh của Chúa: “Hãy đoán xét, thì các ngươi khỏi bị đoán xét; vì các ngươi đoán xét người ta thể nào, thì hãng cũng bị đoán xét thể ấy; các ngươi lường cho người ta mực nào, thì hãng cũng được lường lại mực ấy.” (Ma-thi-ơ 7:1-2). Từ “đoán xét” (κρίνω - krinō trong tiếng Hy Lạp) ở đây có thể mang nghĩa lên án, kết tội. Chúa Giê-xu cảnh báo chúng ta đừng đóng vai trò của Đấng Thẩm Phán tối cao.
• Đạo Đức Giả Và Tự Công Bình: Động cơ đằng sau nhiều cuộc tẩy chay thường là để chứng tỏ bản thân là người công chính, đứng về phe “đạo đức”. Chúa Giê-xu đã quở trách nặng nề thái độ này nơi các thầy thông giáo và người Pha-ri-si: “Khốn cho các ngươi, thầy thông giáo và người Pha-ri-si, là kẻ giả hình!... các ngươi giống như mồ mả tô trắng, bề ngoài đẹp đẽ, nhưng bề trong thì đầy xương người chết và mọi thứ ô uế.” (Ma-thi-ơ 23:27-28). Văn hóa tẩy chay có thể trở thành một hình thức “tô trắng mồ mả” tập thể.
• Sự Ghét Bỏ Thế Gian Dành Cho Dân Sự Chúa: Khi Cơ Đốc nhân giữ vững lẽ thật của Kinh Thánh về các vấn đề đạo đức, chúng ta có thể trở thành mục tiêu của sự tẩy chay. Chúa Giê-xu đã báo trước điều này: “Vì cớ danh ta, các ngươi sẽ bị mọi người ghen ghét…” (Ma-thi-ơ 10:22). Động từ “ghét” (μισέω - miseō) diễn tả một sự thù địch sâu sắc. Việc bị thế gian “tẩy chay” vì danh Chúa là một phần trong con đường theo Ngài.

Chúa Giê-xu Christ, Đấng hoàn toàn vô tội, là đối tượng của sự tẩy chay tột độ nhất: Ngài bị chính dân mình chối bỏ, bị bạn hữu phản nộp, bị chế giễu và cuối cùng bị đóng đinh. Cách Ngài đáp trả cung cấp khuôn mẫu tối thượng.

1. Chúa Giê-xu – Đáp Trả Bằng Ân Điển Và Lẽ Thật: Ngài không bao giờ thỏa hiệp lẽ thật, nhưng Ngài cũng không tấn công cá nhân. Khi bị xúc phạm, Ngài thường đáp lại bằng câu hỏi hoặc lẽ thật sâu nhiệm hơn (xem Lu-ca 20:1-8). Trên thập tự giá, đỉnh điểm của sự “bị hủy bỏ”, Ngài cầu nguyện: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì.” (Lu-ca 23:34). Ngài phân biệt giữa tội lỗi và người tội lỗi.

2. Sứ Đồ Phao-lô – Từ Một Kẻ Đi Tẩy Chay Trở Thành Sứ Đồ Của Ân Điển: Chính Phao-lô, khi còn là Sau-lơ, đã nhiệt thành “tẩy chay” và bắt bớ Hội Thánh (Công vụ 8:3). Kinh nghiệm được ân điển biến đổi đã giúp ông nhận ra sự nguy hiểm của lòng tự công bình. Ông viết: “Hãy lấy lòng mềm mại mà sửa dạy những kẻ chống trả, mong rằng Đức Chúa Trời sẽ ban sự ăn năn cho họ, để họ nhìn biết lẽ thật.” (II Ti-mô-thê 2:25). Mục tiêu không phải là tiêu diệt đối phương, mà là sự phục hồi và nhận biết lẽ thật.

Dựa trên nền tảng trên, đây là những nguyên tắc Kinh Thánh để Cơ Đốc nhân ứng phó với văn hóa tẩy chay:

1. Phân Biệt Giữa Lẽ Thật Và Thái Độ: Chúng ta được kêu gọi “nói lẽ thật trong tình yêu thương” (Ê-phê-sô 4:15). Từ “yêu thương” (ἀγάπη - agapē) chỉ tình yêu tự hiến, vị tha của Đức Chúa Trời. Chúng ta phải giữ vững lẽ thật (điều không thay đổi), nhưng thái độ và cách thức trình bày phải phản chiếu tình yêu thương của Đấng Christ. Có thể bất đồng mà không cần hủy diệt.

2. Ưu Tiên Hòa Giải Thay Vì Trả Thù: Khi chính chúng ta là mục tiêu của sự tẩy chay, phản ứng tự nhiên là phòng thủ hoặc tấn công lại. Nhưng Chúa dạy: “Đừng lấy ác trả ác cho ai… nếu có thể được, thì hãy hết sức mình mà hòa thuận với mọi người. Hỡi kẻ rất yêu dấu của tôi ơi, chính mình chớ trả thù ai, nhưng hãy nhường cho sự thạnh nộ của Đức Chúa Trời.” (Rô-ma 12:17-19). Hòa thuận (εἰρηγεύω - eirēneuō) có nghĩa là theo đuổi hòa bình, không có nghĩa là thỏa hiệp chân lý.

3. Tha Thứ Và Cầu Nguyện Cho Kẻ Thù Nghịch: Đây là mạng lệnh khó khăn nhất nhưng cũng phân biệt rõ ràng nhất: “Hãy yêu kẻ thù nghịch mình, và cầu nguyện cho kẻ bắt bớ mình.” (Ma-thi-ơ 5:44). Cầu nguyện cho người tẩy chay mình không phải là hành vi yếu đuối, mà là hành động thuộc linh mạnh mẽ, trao phó sự xét đoán cho Chúa và cầu xin Ngài biến đổi tấm lòng.

4. Lấy Xét Đoán Mình Làm Ưu Tiên: Trước khi có xu hướng tham gia vào việc lên án người khác, chúng ta phải xét lại chính mình. “Hỡi người kia, ngươi là ai, dám đoán xét kẻ khác?… Bởi vậy, mỗi người trong chúng ta sẽ khai trình việc mình với Đức Chúa Trời.” (Rô-ma 14:4, 12). Sự khiêm nhường nhận biết mình cũng từng là kẻ thù nghịch được Chúa tha thứ (Rô-ma 5:10) sẽ làm dịu đi thái độ lên án.

Trên Mạng Xã Hội:

• Suy Xét Trước Khi Chia Sẻ/Tham Gia: Trước khi re-tweet, share hoặc comment vào một làn sóng chỉ trích, hãy tự hỏi: “Động cơ của mình là gì? Hành động này có phù hợp với tình yêu thương không? Mình có đủ thông tin và sự hiểu biết không?”.
• Chọn Lập Trường Bằng Lời Nói Xây Dựng: Thay vì viết “Hủy diệt anh ta đi!”, có thể nói: “Quan điểm này thật đáng buồn và trái với những gì tôi tin dựa trên Kinh Thánh. Tôi cầu nguyện cho người này được sự sáng suốt.”.
• Từ Chối Tham Gia Vào Sự Nói Hàng, Phao Tin Đồn Nhảm: “Người nào đi thèo lẻo mách chuyện kín đáo; còn ai trung tín giữ kín công việc.” (Châm ngôn 11:13).

Trong Cộng Đồng Hội Thánh:

• Áp DụNguyên Tắc Phục Hồi Trong Tinh Thần Dịu Dàng: Khi một anh chị em phạm lỗi, Kinh Thánh dạy: “Hỡi anh em, nếu có người nào bị bắt trong sự phạm tội, thì anh em là kẻ có Đức Thánh Linh, hãy lấy lòng mềm mại mà sửa họ lại.” (Ga-la-ti 6:1). Mục tiêu là “sửa lại” (καταρτίζω - katartizō), nghĩa là phục hồi, sửa chữa, chứ không phải loại trừ vĩnh viễn.
• Là Một Cộng Đồng Của Ân Điển Và Trách Nhiệm: Hội Thánh phải là nơi người ta tìm thấy sự tha thứ và cơ hội mới, đồng thời cũng là nơi khích lệ sống theo tiêu chuẩn của Chúa.

Khi Bản Thân Là Mục Tiêu:

• Xét Mình Cầu Nguyện: Trước tiên, hãy thành thật với Chúa: “Lời chỉ trích này có phần nào đúng không? Con có cần ăn năn điều gì không?” (Thi Thiên 139:23-24).
• Đáp Lại Cách Hòa Nhã, Không Công Kích Cá Nhân: “Lời đáp êm nhẹ làm nguôi cơn giận; còn lời xẳng xớm trêu thạnh nộ.” (Châm ngôn 15:1).
• Tìm Kiếm Sự Khẳng Định Từ Chúa, Không Phải Từ Thế Gian: Căn tính và giá trị của chúng ta được xác lập trong Đấng Christ (Ê-phê-sô 2:10), không dựa trên sự ủng hộ hay phản đối của đám đông.

Văn hóa tẩy chay cuối cùng phản ánh sự khao khát công lý nhưng thiếu vắng ân điển của một thế gian sa ngã. Với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta mang trong mình sứ điệp về công lý thánh khiết của Đức Chúa Trời được thỏa mãn trọn vẹn trong sự chết chuộc tội của Đấng Christ, và ân điển phục hồi dành cho mọi kẻ ăn năn. Thay vì đầu hàng hoặc hòa theo tinh thần trả thù của thế gian, chúng ta được kêu gọi sống như muối và ánh sáng (Ma-thi-ơ 5:13-16). Muối ngăn sự thối rữa – chúng ta có thể ngăn cản sự tàn phá của văn hóa tẩy chay bằng cách đem đến hương vị của ân điển, sự thật trong yêu thương, và sự tha thứ. Ánh sáng bày tỏ đường đi – chúng ta chỉ ra một con đường khác: con đường của sự khiêm nhường, xét mình, hòa giải và hy vọng phục hồi. Trong mọi sự, hãy nhớ rằng Chúa chúng ta đã bị thế gian “tẩy chay” thay cho chúng ta, và qua đó, Ngài đã mở ra con đường cứu rỗi cho tất cả những ai tin. Ước gì đáp trả của chúng ta cũng phản chiếu tình yêu đắc thắng ấy.

“Mọi sự các ngươi làm hãy làm trong lòng yêu thương.” (I Cô-rinh-tô 16:14)