"Bị Ách Không Đồng Đều" Có Nghĩa Là Gì?
Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân đều đối diện với những lời khuyên thực tế từ Kinh Thánh về cách sống và các mối quan hệ. Một trong những lời cảnh báo mạnh mẽ và thường gây nhiều thắc mắc nhất đến từ sách 2 Cô-rinh-tô: "Chớ mang ách chung với kẻ chẳng tin". Cụm từ "bị ách không đồng đều" (hoặc "mang ách chung") đã trở thành nguyên tắc nền tảng trong nếp sống đạo, nhưng ý nghĩa đầy đủ, bối cảnh và áp dụng của nó cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để tránh hiểu lầm và sống đẹp ý Chúa.
Chúng ta tìm thấy lời dạy này trong 2 Cô-rinh-tô 6:14 (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925):
"Chớ mang ách chung với kẻ chẳng tin. Bởi vì công bình với gian ác có hội hiệp nhau được chăng? Sự sáng với sự tối tăm có thông đồng nhau được chăng?"
Đoạn Kinh Thánh này nằm trong phần khuyên bảo thực tế của Sứ đồ Phao-lô cho Hội thánh Cô-rinh-tô, một hội thánh đang sống giữa môi trường ngoại giáo phức tạp. Để hiểu trọn vẹn, chúng ta phải mở rộng bối cảnh từ câu 14 đến câu 18.
Từ ngữ then chốt cần giải nghĩa là "ách" (yoke). Trong tiếng Hy Lạp nguyên bản là "ζυγός" (zygos). Từ này chỉ cái ách mà người ta đặt lên cổ hai con vật (như bò, lừa) để chúng cùng kéo một cái cày hoặc xe. Hình ảnh này nói lên sự hiệp một, ràng buộc chặt chẽ, cùng hướng đi, cùng mục đích và cùng chịu chung sức nặng công việc. Trong Cựu Ước, "ách" cũng thường được dùng để mô tả giao ước hay mối quan hệ ràng buộc (ví dụ: Lê-vi Ký 26:13; Giê-rê-mi 2:20).
Phao-lô cảnh báo chống lại việc tạo nên một mối ràng buộc chặt chẽ, một sự "hiệp một" trong công việc hay mục tiêu sống ("chung") với "kẻ chẳng tin" (tiếng Hy Lạp: ἀπίστοις - apistois, nghĩa là "những người không có đức tin", không tin cậy, không trung tín). Động từ "mang ách chung" (ἑτεροζυγέω - heterozygeō) có nghĩa đen là "ghép đôi với một con vật khác loài dưới cùng một ách". Luật pháp Môi-se cấm điều này (Phục Truyền 22:10). Một con bò và một con lừa có tầm vóc, sức mạnh, tốc độ và bản năng khác nhau, không thể kéo cày một cách hài hòa và hiệu quả. Hình ảnh này minh họa cho sự không tương thích căn bản.
Sau câu mệnh lệnh, Phao-lô liệt kê năm câu hỏi tu từ để giải thích lý do, nhấn mạnh vào sự đối lập hoàn toàn, không thể hòa hợp giữa hai thế giới:
- "Công bình với gian ác": Người được xưng công bình bởi đức tin nơi Đấng Christ (δικαιοσύνη) vs. người sống trong tội lỗi (ἀνομία - vô luật pháp).
- "Sự sáng với sự tối tăm": Cơ Đốc nhân là con cái sự sáng (Ê-phê-sô 5:8) vs. thế giới đang bị quyền lực tối tăm cai trị.
- "Đấng Christ với Bê-li-an": "Bê-li-an" (Βελιάρ - Beliar) là tên khác của Sa-tan, kẻ chống nghịch Đấng Christ. Đây là sự đối đầu giữa hai vương quốc.
- "Kẻ tin với kẻ chẳng tin": Sự khác biệt cốt lõi về đối tượng đức tin và sự trung tín.
- "Đền thờ của Đức Chúa Trời với hình tượng tà thần": Thân thể tín hữu là đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19) vs. sự thờ phượng hư không.
Năm cặp đối lập này cho thấy đây không phải là vấn đề về tính cách hay sở thích cá nhân, mà là vấn đề thuộc linh, thuộc về bản chất và chủ quyền. Một người thuộc về Đấng Christ và một người thuộc về thế gian (hoặc thậm chí ma quỷ) có chung một "ách" sẽ dẫn đến xung đột, kéo lệch hướng và cuối cùng là sự tổn hại cho đức tin.
Đây là phần cần sự phân biệt khôn ngoan để tránh chủ nghĩa cô lập cực đoan hoặc ngược lại, sự hòa hợp thế tục.
1. "Ách" chỉ những mối quan hệ ràng buộc chặt chẽ, có tính cam kết lâu dài và chia sẻ mục tiêu chung:
- Hôn nhân: Đây là ứng dụng rõ ràng và quan trọng nhất (xem thêm 1 Cô-rinh-tô 7:39). Hôn nhân là giao ước nên "một thịt", là sự hiệp nhất sâu sắc nhất về mọi mặt.
- Quan hệ đối tác kinh doanh hoặc cam kết pháp lý lâu dài: Khi hai bên cùng góp vốn, cùng chia sẻ quyền quyết định và cùng hướng đến một mục tiêu lợi nhuận chung.
- Liên minh thờ phượng hoặc công việc thuộc linh chung (2 Cô-rinh-tô 6:14-18 thường được áp dụng trong bối cảnh thờ phượng và thánh chức).
2. Những điều KHÔNG phải là "mang ách chung" (cần phân biệt):
- Các mối quan hệ xã giao, láng giềng, đồng nghiệp bình thường. Chúa Giê-xu giao tiếp và ăn uống với người thâu thuế, tội nhân (Ma-thi-ơ 9:10-13), nhưng Ngài không bao giờ đồng hóa với tội lỗi hay mục đích của họ.
- Làm việc cho một người chủ không tin Chúa. Điều này là bình thường (Ê-phê-sô 6:5-8 khuyên đầy tớ vâng phục chủ mình).
- Tham gia các hoạt động xã hội, cộng đồng, học tập.
- Bày tỏ tình yêu thương và làm chứng cho người không tin Chúa. Ngược lại, đây là mệnh lệnh truyền giáo (Ma-thi-ơ 28:19).
Tóm lại, "mang ách chung" là việc tạo nên một sự ràng buộc mật thiết, một liên minh khiến hai bên phải cùng đi một hướng, chia sẻ cùng một gánh nặng và mục tiêu chung. Trong khi đó, tiếp xúc, giao thiệp và phục vụ người ngoại là điều cần thiết để làm muối và sáng cho đời.
1. Trong Hẹn Hò và Hôn Nhân: Đây là lĩnh vực áp dụng hàng đầu. Người trẻ Cơ Đốc cần được dạy dỗ rõ ràng về tầm quan trọng của việc kết hôn "trong Chúa" (1 Cô-rinh-tô 7:39). Một cuộc hôn nhân "khác ách" sẽ đối diện với những xung đột không thể tránh khỏi về: mục đích sống, cách dạy dỗ con cái, tiêu chuẩn đạo đức, việc quản lý tài chính (có dâng một phần cho Chúa không?), và quan trọng nhất là sự hiệp một trong đời sống cầu nguyện, thờ phượng. Lời khuyên là hãy kiên nhẫn, cầu nguyện và tìm kiếm bạn đời từ trong cộng đồng đức tin.
2. Trong Công Việc và Kinh Doanh: Khi lựa chọn đối tác để cùng mở công ty, cùng đầu tư lớn, hay cùng cam kết một hợp đồng dài hạn, Cơ Đốc nhân nên cầu nguyện tìm kiếm người đồng đức tin. Lý do: họ sẽ cùng chia sẻ tiêu chuẩn trung thực (không gian lận), cùng hiểu về trách nhiệm xã hội theo Kinh Thánh, và có thể cùng cầu nguyện khi gặp khó khăn. Nếu không thể, cần có sự rõ ràng về ranh giới đạo đức trong hợp đồng.
3. Trong Thờ Phượng và Sự Vụ: Hội thánh không nên liên minh hay tạo nên các hình thức "hợp tác chiến lược" với các tổ chức tôn giáo khác (thờ đa thần, vô thần) dẫn đến sự mập mờ về chân lý. Điều này khác với việc hợp tác nhân đạo vì mục đích xã hội thuần túy.
4. Trong Tình Bạn: Cần phân biệt giữa "bạn bè thân thiết" (ám chỉ sự ảnh hưởng sâu sắc) và "người quen". Kinh Thánh cảnh báo: "Bạn bè xấu làm hư thói nết tốt" (1 Cô-rinh-tô 15:33). Người tin Chúa nên có những người bạn thân là đồng đức tin để nương tựa, sửa trị (Châm Ngôn 27:17), nhưng vẫn giữ thái độ yêu thương, cởi mở với những người bạn khác đạo để làm chứng.
5. Trong Cách Sống Hàng Ngày: Nguyên tắc "khác ách" nhắc nhở chúng ta:
- Giữ gìn sự tách biệt thuộc linh (2 Cô-rinh-tô 6:17): Không đồng hóa với các thói quen, lối suy nghĩ, tiêu chuẩn đạo đức của thế gian.
- Xác định rõ chủ quyền của Đấng Christ trong mọi lĩnh vực: tài chính, giải trí, mối quan hệ.
- Sống như người lữ khách (1 Phi-e-rơ 2:11), có mặt trong thế gian nhưng không thuộc về thế gian.
Đoạn Kinh Thánh này không kết thúc bằng lời cấm đoán khô khan, mà bằng một lời hứa đầy vinh dự và an ủi từ chính Đức Chúa Trời (2 Cô-rinh-tô 6:16-18): Nếu chúng ta sống tách biệt, Chúa sẽ làm Đền thờ cho chúng ta, làm Đức Chúa Trời và Cha của chúng ta. Chúng ta trở thành con cái của Ngài. Đây là động lực tích cực: sự thuộc về và được yêu thương trong gia đình của Đức Chúa Trời.
"Bị ách không đồng đều" là một nguyên tắc khôn ngoan và yêu thương của Đức Chúa Trời dành cho con cái Ngài. Nó không kêu gọi sự kỳ thị hay khinh miệt, nhưng bảo vệ chúng ta khỏi những xung đột vô ích, sự kéo lệch khỏi Chúa và sự làm ô uế đức tin. Nó bảo vệ sự thuần khiết của mối tương giao giữa chúng ta với Chúa. Sống theo nguyên tắc này đòi hỏi sự khôn ngoan để phân biệt, sự dạn dĩ để vâng lời và đức tin để tin cậy lời hứa của Chúa.
Hãy sống trong thế gian cách khôn ngoan như con cái sự sáng, sẵn sàng làm chứng và phục vụ, nhưng luôn ghi nhớ rằng chúng ta đã được Chúa cứu chuộc để thuộc về Ngài. Mọi mối ràng buộc sâu đậm nhất của đời sống phải được xây dựng trên nền tảng đồng đức tin và cùng hướng về một Chúa, một đức tin, một mục đích cao cả là làm vinh hiển Danh Ngài.