Papias Thành Hierapolis
Trong hành trình tìm hiểu về nguồn gốc và sự phát triển ban đầu của Hội Thánh, chúng ta thường tập trung vào các sứ đồ và những trước tác Tân Ước. Tuy nhiên, có một nhóm người quan trọng đóng vai trò như “chiếc cầu nối” giữa thời đại các sứ đồ và các thế hệ Hội Thánh tiếp theo – họ được gọi là “Các Giáo Phụ Tông Đồ” (Apostolic Fathers). Trong số những nhân vật then chốt này, Papias thành Hierapolis nổi lên như một nhân chứng vô giá, một người ghi chép các truyền khẩu quý báu về chính Chúa Giê-xu và các sứ đồ. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá cuộc đời, tác phẩm, thần học và những đóng góp thiết yếu của Papias cho sự hiểu biết của chúng ta về Hội Thánh thế kỷ thứ nhất và hai.
I. Giới Thiệu Về Papias: Vị Giám Mục Của Hierapolis
Papias (khoảng 60 – 130/140 SCN) là giám mục của thành phố Hierapolis ở Tiểu Á (nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ), một thành phố nằm gần Cô-lô-se và La-ô-đi-xê, những Hội Thánh được nhắc đến trong sách Khải Huyền (Khải Huyền 3:14-22). Tên tuổi và tác phẩm của ông được bảo tồn chủ yếu qua những trích dẫn của các sử gia Hội Thánh sau này, đặc biệt là Eusebius thành Caesarea (khoảng 260-340 SCN) trong tác phẩm “Lịch Sử Giáo Hội” của ông.
Điểm quan trọng nhất về Papias là mối liên hệ trực tiếp của ông với thế hệ các môn đệ đầu tiên. Chính Papias đã tự thuật rằng ông không phải là người trực tiếp nghe các sứ đồ, nhưng ông đã cần mẫn thu thập những lời dạy từ những người được gọi là “các trưởng lão” (presbuteroi trong tiếng Hy Lạp), vốn là các môn đệ trực tiếp của chính Chúa Giê-xu và các sứ đồ. Ông viết: “Tôi không ngần ngại đặt ra cho anh em, cùng với những giải thích của tôi, bất cứ điều gì tôi đã học được cẩn thận từ các trưởng lão và ghi nhớ kỹ lưỡng, đảm bảo tính chân thật của chúng… Vì tôi không thấy thích thú với những ai nói nhiều, nhưng với những ai dạy sự thật; không với những ai nhớ lại những điều răn của người khác, nhưng với những ai nhớ lại những điều răn đã được ban bởi Chúa cho đức tin và bắt nguồn từ chính lẽ thật.” (Trích dẫn bởi Eusebius, Lịch Sử Giáo Hội, III.39). Tinh thần này phản ánh lời dạy của sứ đồ Phao-lô trong II Ti-mô-thê 2:2: “Những điều con đã nghe nơi ta ở trước mặt nhiều người chứng, hãy giao phó cho mấy người trung thành, cũng có tài dạy dỗ kẻ khác.” Papias chính là một mắt xích quan trọng trong chuỗi truyền thụ đức tin đó.
II. Tác Phẩm “Giải Nghĩa Các Lời Chúa” (Exposition of the Oracles of the Lord)
Tác phẩm duy nhất được biết đến của Papias có tựa đề “Giải Nghĩa Các Lời Chúa” (tiếng Hy Lạp: Logiōn Kyriakōn Exēgēsis). Chữ “Logia” (số ít: logion) có thể được hiểu là “những lời quả quyết,” “lời tiên tri,” hoặc rộng hơn là “những lời của Chúa.” Tác phẩm này gồm năm quyển, nhưng tiếc thay đã thất truyền. Chúng ta chỉ biết đến nội dung của nó qua những trích đoạn được Eusebius và một số tác giả khác (như Irenaeus) dẫn lại. Mục đích của Papias là giải thích và ghi chép lại những truyền khẩu (paradosis) mà ông thu thập được về những lời dạy và công việc của Chúa Giê-xu.
Những trích dẫn còn sót lại từ Papias mang lại hai thông tin vô cùng quý giá:
1. Nguồn Gốc Của Các Sách Phúc Âm Mác và Ma-thi-ơ:
- Về Phúc Âm Mác: Papias trích dẫn lời của “trưởng lão” (được cho là Giăng, hoặc một môn đồ khác) nói về Mác: “Mác, người thông dịch của Phi-e-rơ, đã viết ra chính xác, dù không theo thứ tự, mọi điều ông nhớ lại về những lời nói và việc làm của Chúa. Ông ta không nghe trực tiếp Chúa, cũng không đi theo Ngài, nhưng sau này, như tôi đã nói, ông đi theo Phi-e-rơ.” Điều này xác nhận nguồn gốc tông đồ của Phúc Âm Mác và phù hợp với I Phi-e-rơ 5:13, nơi Phi-e-rơ gọi Mác là “con ta.”
- Về Phúc Âm Ma-thi-ơ: Papias cũng ghi lại: “Ma-thi-ơ đã sắp xếp các câu nói (logia) bằng tiếng Hê-bơ-rơ (hoặc A-ram), và mỗi người diễn giải chúng hết sức có thể.” Câu này gợi ý rằng Ma-thi-ơ ban đầu đã ghi chép những lời dạy của Chúa Giê-xu bằng tiếng mẹ đẻ, và sau đó được dịch sang tiếng Hy Lạp. Điều này giải thích cho sự sắp xếp có chủ đề mạch lạc trong Phúc Âm Ma-thi-ơ.
2. Các Truyền Khẩu Về Các Sứ Đồ: Papias còn ghi lại nhiều mẩu truyện kỳ lạ và mang tính biểu tượng về các sứ đồ, chẳng hạn như câu chuyện về cái chết của Giu-đa Ích-ca-ri-ốt. Những truyền khẩu này, dù đôi khi bị Eusebius xem là “tầm thường,” nhưng cho thấy sự quan tâm sống động của Hội Thánh đầu tiên về cuộc đời các sứ đồ.
III. Quan Điểm Thần Học Của Papias: Niềm Hy Vọng Thiên Niên Kỷ
Một khía cạnh gây tranh cãi trong di sản của Papias là quan điểm chiliasm (thuyết thiên niên kỷ) của ông – niềm tin vào một thời kỳ ngàn năm hữu hình mà Đấng Christ sẽ trị vì trên đất trước sự phán xét cuối cùng. Papias được cho là đã truyền lại những miêu tả sinh động về sự phong phú vật chất của thời kỳ này, dựa trên những giải nghĩa theo nghĩa đen về các lời tiên tri trong Cựu Ước.
Eusebius, với khuynh hướng bài-millennial (chống lại thuyết thiên niên kỷ theo nghĩa đen), đã chỉ trích Papias về điều này, cho rằng ông đã hiểu sai các ẩn dụ. Tuy nhiên, quan điểm của Papias phản ánh một truyền thống thần học phổ biến trong Hội Thánh rất sớm, được tìm thấy trong các tác phẩm của các Giáo Phụ khác như Barnabas, Justin Martyr và Irenaeus. Quan điểm này bắt nguồn từ cách giải nghĩa trực tiếp sách Khải Huyền 20:1-6: “Các người ấy đều được sống lại và đồng trị với Đấng Christ một ngàn năm.” Dù thần học về thời kỳ cuối cùng có thể khác nhau giữa các truyền thống Cơ Đốc, nhưng điểm cốt lõi Papias nhấn mạnh là niềm hy vọng hữu hình và cụ thể vào sự trở lại đắc thắng của Đấng Christ – một niềm hy vọng căn bản cho Hội Thánh mọi thời đại (Tít 2:13).
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Từ cuộc đời và công việc của Papias, chúng ta có thể rút ra nhiều bài học quý giá cho đức tin và nếp sống Cơ Đốc:
1. Trân Trọng Và Truyền Đạt Lại Chứng Cớ Về Chúa Giê-xu: Papias không phải là nhân chứng trực tiếp, nhưng ông xem việc cẩn thận thu thập và truyền đạt lại những lời chứng về Chúa là một trách nhiệm thiêng liêng. Ngày nay, chúng ta được ủy thác Kinh Thánh – Lời đáng tin cậy của Đức Chúa Trời. Chúng ta được kêu gọi không chỉ đọc, mà còn “ghi nhớ kỹ lưỡng” (như Papias), học hỏi và trung tín truyền dạy lại cho thế hệ tiếp theo (Phục truyền 6:6-7, II Ti-mô-thê 3:14-15).
2. Sống Trong Niềm Hy Vọng Sự Trở Lại Của Đấng Christ: Dù cách diễn giải chi tiết về thời kỳ cuối cùng có thể khác nhau, tấm lòng của Papias hướng về sự hoàn tất vinh quang của vương quốc Đức Chúa Trời nhắc nhở chúng ta sống với tầm nhìn đời đời. Cuộc sống hiện tại, với mọi khó khăn, chỉ là tạm thời. Niềm hy vọng về sự hiện diện đời đời với Chúa phải là động lực cho sự thánh khiết và nhiệt thành trong chức vụ (I Phi-e-rơ 1:13, I Giăng 3:2-3).
3. Gắn Bó Với Cộng Đồng Hội Thánh & Lời Chứng Lịch Sử: Papias không tìm kiếm sự mặc khải cá nhân mới lạ, nhưng ông khiêm nhường học hỏi từ cộng đồng đức tin – từ những “trưởng lão” đi trước. Điều này dạy chúng ta tầm quan trọng của việc gắn kết với Hội Thánh phổ thông, tôn trọng truyền thống đức tin lành mạnh được kiểm chứng qua Kinh Thánh, và không coi thường lời chứng của những thế hệ Cơ Đốc nhân đi trước (Hê-bơ-rơ 13:7).
4. Tinh Thần Phân Biện: Ngay cả Eusebius cũng thừa nhận Papias là một người “rất thông thái.” Công việc của ông là “giải nghĩa” cho thấy sự suy ngẫm nghiêm túc. Chúng ta được kêu gọi không tiếp nhận mọi lời dạy cách thụ động, mà phải “thử nghiệm các thần để xem thần nào đến từ Đức Chúa Trời” (I Giăng 4:1), dùng Kinh Thánh làm tiêu chuẩn tối cao (Công vụ 17:11).
V. Kết Luận: Di Sản Của Một Người Ghi Chép Trung Tín
Papias thành Hierapolis có lẽ không phải là một nhà thần học có hệ thống vĩ đại, nhưng ông là một nhà bảo tồn và truyền đạt đức tin trung tín. Giống như người ghi chép trong Thi thiên 45:1: “Lòng tôi đầy ý tưởng tốt lành; tôi hát cho vua bài ca của tôi; lưỡi tôi như ngọn bút của thơ kí thiện nghệ.” Công việc của Papias đã góp phần vào việc bảo vệ tính chân thực lịch sử của Phúc Âm và kết nối Hội Thánh với nguồn cội tông đồ của mình.
Ông nhắc nhở chúng ta rằng đức tin Cơ Đốc không dựa trên những huyền thoại mơ hồ, mà trên những lời chứng xác thực về Chúa Giê-xu Christ – Đấng đã chết, sống lại và sẽ trở lại. Trong một thời đại có nhiều tiếng nói, chúng ta hãy noi gương Papias, bám chắc vào Lời hằng sống đã được ghi chép lại trong Kinh Thánh, sống trong niềm hy vọng trọn vẹn và hết lòng truyền rao chân lý cứu rỗi cho thế hệ mình.
“Nhưng mọi sự ấy đã xảy ra, hầu cho lời Kinh Thánh được ứng nghiệm.” (Giăng 19:36) – Sự trung tín của Đức Chúa Trời trong lịch sử được bày tỏ qua Lời Ngài và được những người như Papias trân trọng gìn giữ.