Các Cuộc Thập Tự Chinh Trong Lịch Sử và Góc Nhìn Từ Kinh Thánh
Khi nhắc đến cụm từ "Thập tự chinh" (Crusades), tâm trí nhiều người thường liên tưởng ngay đến những cuộc viễn chinh quân sự, những trận chiến đẫm máu giữa các hiệp sĩ châu Âu mang thập tự trên áo và các lực lượng Hồi giáo tại vùng Đất Thánh. Đây là một chương phức tạp trong lịch sử nhân loại, thường bị bao phủ bởi những lớp bụi của thời gian, chính trị, và cả những diễn giải thiên lệch. Là những Cơ Đốc nhân tin vào Lời Chúa là chân lý tuyệt đối, chúng ta cần có cái nhìn tỉnh táo, phân biệt rõ giữa hành động lịch sử của con người (thường sai lầm và bị nhiễm ô bởi tội lỗi) với lẽ thật vĩnh cửu và nguyên tắc của Phúc Âm thuần khiết. Bài viết này sẽ tìm hiểu về bản chất lịch sử của các cuộc Thập tự chinh và quan trọng hơn, là soi rọi chúng dưới ánh sáng của Kinh Thánh để rút ra những bài học thuộc linh sâu sắc cho đời sống đức tin ngày nay.
Các cuộc Thập tự chinh, về cốt lõi lịch sử, là một loạt các cuộc viễn chinh quân sự được Giáo hoàng La Mã phát động và ban phép lành, diễn ra chủ yếu từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 13. Mục tiêu công khai ban đầu là để giành lại quyền kiểm soát Jerusalem và vùng Đất Thánh (Palestine) từ tay người Hồi giáo Seljuk Turk, những người mà theo tường thuật của châu Âu thời đó, đã ngăn cản người hành hương Cơ Đốc giáo và đe dọa Đế chế Byzantine (Đông La Mã).
Danh xưng "Thập tự chinh" xuất phát từ chữ Latinh cruciata (đánh dấu bằng thập tự), vì những người tham gia khâu một hình thập tự bằng vải lên áo ngoài như một biểu tượng của sự cam kết. Họ được hứa hẹn sự "indulgentia" (ân xá) – tức sự tha thứ hình phạt tạm thời vì tội lỗi – một khái niệm thần học không có nền tảng trong Kinh Thánh. Có thể chia thành các cuộc Thập tự chinh chính:
- Thập tự chinh lần thứ nhất (1096-1099): Thành công về mặt quân sự, thành lập các Vương quốc Cơ Đốc ở Levant.
- Thập tự chinh lần thứ ba (1189-1192): Nổi tiếng với sự tham gia của các vua Richard I "Sư tử tâm" (Anh), Philip II (Pháp) và Frederick I (Đế quốc La Mã Thần thánh), chủ yếu đối đầu với Saladin.
- Các cuộc Thập tự chinh khác: Bao gồm cả cuộc Thập tự chinh thứ tư (1202-1204) tai tiếng khi cướp phá chính thành Constantinople, một thành phố Cơ Đốc giáo, cho thấy động cơ chính trị và tham vọng vật chất đã lấn át mục đích tôn giáo ban đầu.
Không thể phủ nhận, những cuộc chiến này gắn liền với bạo lực tàn khốc, sự tàn sát (như vụ thảm sát ở Jerusalem năm 1099), và những vết thương sâu đậm trong quan hệ giữa Cơ Đốc giáo, Hồi giáo và Do Thái giáo. Chúng là sự pha trộn phức tạp giữa lòng nhiệt thành tôn giáo bị sai lệch, tham vọng chính trị, lợi ích kinh tế, và tinh thần hiệp sĩ phong kiến.
Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta lấy Kinh Thánh làm thẩm quyền tối cao. Khi đối chiếu các cuộc Thập tự chinh với Lời Chúa, chúng ta thấy rõ nhiều điểm trái nghịch với tinh thần và giáo lý của Chúa Giê-xu Christ.
1. Về Phương Pháp: Vương Quốc Đức Chúa Trời Không Đến Bằng Vũ Lực
Chúa Giê-xu tuyên bố rõ ràng trước mặt Phi-lát: "Vương quốc ta chẳng thuộc về thế gian nầy. Ví bằng vương quốc ta thuộc về thế gian nầy, thì tôi tớ ta đã chiến đấu, đặng ta khỏi bị nộp trong tay người Giu-đa; nhưng hiện nay vương quốc ta chẳng thuộc về hạ giới" (Giăng 18:36). Vương quốc Ngài là thuộc linh, được thiết lập trong lòng người qua sự ăn năn, đức tin và sự biến đổi bởi Thánh Linh. Ngài dạy các môn đồ yêu kẻ thù và cầu nguyện cho kẻ bắt bớ mình (Ma-thi-ơ 5:44), chứ không kêu gọi cầm vũ khí tiêu diệt họ. Sứ đồ Phao-lô khẳng định: "Vì chúng ta đánh trận, chẳng phải theo thịt và huyết, bèn là… cùng các quyền thế, cùng các thế lực, cùng các vua chúa của thế gian mờ tối nầy” (Ê-phê-sô 6:12). Trận chiến thật là thuộc linh, chống lại tội lỗi và ma quỷ, không phải chống lại con người bằng gươm đao.
2. Về Động Cơ: Sự Cứu Rỗi Là Ân Điển, Không Thể "Giành Lấy" Hay "Mua Chuộc"
Khái niệm "ân xá" hay dùng việc tham gia thập tự chinh để đổi lấy sự tha tội là hoàn toàn xa lạ với Phúc Âm. Kinh Thánh dạy: "Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình" (Ê-phê-sô 2:8-9). Sự cứu rỗi là món quà nhưng không của Đức Chúa Trời qua sự chết chuộc tội của Chúa Giê-xu trên thập tự giá, được tiếp nhận bởi đức tin cá nhân. Không một cuộc viễn chinh hay việc làm công đức nào có thể thêm vào giá trị của sự chuộc tội hoàn hảo của Christ. Hành động muốn "giành lại" Đất Thánh bằng vũ lực để được cứu rỗi là một sự hiểu lầm nghiêm trọng và phủ nhận sự đầy đủ của thập tự giá Chúa.
3. Về Biểu Tượng: Ý Nghĩa Thật Của Thập Tự Giá
Thập tự giá (σταυρός - stauros trong tiếng Hy Lạp) trong Kinh Thánh là biểu tượng tối thượng của tình yêu, sự hy sinh, sự hòa giải và chiến thắng tội lỗi. "Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời" (Giăng 3:16). Thập tự giá là nơi Chúa Giê-xu gánh thay tội lỗi của nhân loại. Việc biến biểu tượng của sự chết thay và hòa bình đó thành một huy hiệu chiến tranh, in trên khiên và cờ để đi chém giết, là một sự nghịch lý bi thảm và xúc phạm đến ý nghĩa thiêng liêng của nó.
4. Về Thái Độ Với Người Khác Đạo: Gương Mẫu Của Chúa Giê-xu Và Các Sứ Đồ
Chúa Giê-xu và các sứ đồ đối diện với sự chống đối và bách hại bằng sự kiên nhẫn, cầu nguyện và rao giảng Phúc Âm. Chúa Giê-xu quở trách Gia-cơ và Giăng khi họ muốn khiến lửa từ trời xuống thiêu hủy một ngôi làng Sa-ma-ri không tiếp mình: "Các ngươi không biết linh nào xui giục mình. Con người đã đến, không phải để hủy diệt sự sống của người ta, nhưng để cứu vớt" (Lu-ca 9:55-56). Sứ đồ Phao-lô, khi đối diện với sự đa dạng tôn giáo tại Athens, đã không kêu gọi tấn công các đền thờ thần tượng, mà tranh luận và rao giảng về Đấng Christ phục sinh (Công vụ 17:22-31). Phương pháp của Phúc Âm là thuyết phục bằng Lời Chúa và quyền năng Thánh Linh, không phải ép buộc bằng lưỡi gươm.
Lịch sử Thập tự chinh là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ cho Hội Thánh mọi thời đại. Thay vì lên án quá khứ, chúng ta hãy rút ra những bài học thiết thực:
1. Cảnh Giác Với Sự Pha Trộn Giữa Đức Tin Và Quyền Lực Thế Gian: Hội Thánh phải luôn giữ vai trò tiên tri, là muối và ánh sáng, chứ không nên tìm cách nắm giữ quyền lực chính trị hay quân sự để thực thi ý muốn của Đức Chúa Trời. Khi đức tin bị sử dụng như một công cụ cho tham vọng quyền lực, nó sẽ bị bóp méo và trở nên phản chứng.
2. Tập Trung Vào Trận Chiến Thuộc Linh Đích Thực: Thay vì chống lại "kẻ thù" bằng ngôn từ thù địch hay hành động kỳ thị, Cơ Đốc nhân được kêu gọi trang bị toàn bộ khí giới của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 6:10-18) để chiến đấu chống lại tội lỗi trong chính mình và rao truyền ánh sáng của Phúc Âm trong thế giới tối tăm. Chiến trường của chúng ta là trong tâm trí, trong cộng đồng, trong việc đứng vững cho lẽ thật với tình yêu thương.
3. Rao Giảng Phúc Âm Của Hòa Giải, Không Phải Thù Hận: Sứ điệp trung tâm của chúng ta là sự hòa giải: "Ấy vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới. Mọi điều đó đến bởi Đức Chúa Trời, Ngài đã làm cho chúng ta nhờ Đấng Christ mà được hòa thuận lại với Ngài, và giao chức vụ giảng hòa cho chúng ta" (2 Cô-rinh-tô 5:17-18). Chúng ta được kêu gọi làm sứ giả của sự hòa giải giữa con người với Đức Chúa Trời và giữa con người với nhau, kể cả với những người có niềm tin khác.
4. Sống Đúng Ý Nghĩa Của "Vác Thập Tự Mình": Chúa Giê-xu phán: "Nếu ai muốn theo ta, phải tự bỏ mình đi, mỗi ngày vác thập tự giá mình mà theo ta" (Lu-ca 9:23). "Vác thập tự giá" không phải là đeo một biểu tượng để tấn công người khác, mà là sự từ bỏ chính mình, chết đi cho tư dục và tội lỗi mỗi ngày, để sống cho Chúa và phục vụ người khác. Đó là cuộc "thập tự chinh" cá nhân và thiêng liêng mà mỗi môn đồ Chúa phải tham gia.
Các cuộc Thập tự chinh lịch sử là một lời nhắc nhở đau đớn về hậu quả khi con người, dù với danh nghĩa tôn giáo, đi chệch khỏi con đường yêu thương, khiêm nhường và hòa giải mà Chúa Giê-xu Christ đã vạch ra. Chúng cho thấy sự nguy hiểm của việc dùng phương tiện thế gian để đạt mục đích thuộc linh, và sự tai hại khi đánh đồng vương quốc Đức Chúa Trời với lãnh thổ, quyền lực hay văn hóa trần gian.
Là những người tin theo Phúc Âm thuần khiết của ân điển, chúng ta hãy kiên định với con đường của thập tự giá thật: con đường của tình yêu hy sinh, của sự tha thứ, và của sự sống phục sinh. Thay vì mơ về một cuộc chinh phục bằng vũ lực, chúng ta hãy nhiệt thành trong "cuộc thập tự chinh" của Phúc Âm – ra đi vào mọi dân tộc, rao giảng Tin Lành của sự bình an, làm môn đồ hóa muôn dân, và chờ đợi ngày Vua Hòa Bình thật là Chúa Giê-xu Christ trở lại để lập vương quốc đời đời của Ngài trong sự công bình trọn vẹn (Khải huyền 21-22).
"Phước cho những kẻ làm cho người hòa thuận, vì sẽ được gọi là con Đức Chúa Trời!" (Ma-thi-ơ 5:9).