Jerusalem có nên là thủ đô của Israel ngày nay không?

Chào bạn, là một nhà nghiên cứu Kinh Thánh, tôi hiểu rằng câu hỏi về việc Giê-ru-sa-lem có nên là thủ đô của Israel ngày nay không là một chủ đề phức tạp, nằm ở giao lộ giữa lịch sử, chính trị, thần học và cảm xúc sâu sắc. Bài viết này sẽ không đưa ra một tuyên bố chính trị ủng hộ hay phản đối bất kỳ thực thể nhà nước nào, bởi nhiệm vụ của chúng ta là “suy nghiệm Kinh Thánh” (Công vụ 17:11). Thay vào đó, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá Giê-ru-sa-lem qua lăng kính Kinh Thánh – từ ý nghĩa thần học sâu xa, đến vai trò trong lịch sử cứu rỗi, và cuối cùng là những nguyên tắc thuộc linh mà Cơ đốc nhân chúng ta có thể áp dụng, bất kể quan điểm chính trị cá nhân là gì.

Để hiểu tầm quan trọng của Giê-ru-sa-lem, chúng ta phải quay lại nguồn gốc của nó trong Kinh Thánh. Ban đầu được gọi là Giê-bu, thành này được chiếm bởi Vua Đa-vít, và đây là bước ngoặt lớn: “Đa-vít ở trong đồn, đặt tên là thành Đa-vít; người xây vách tứ vi từ Mi-lô trở về trong. Đa-vít càng ngày càng cường thạnh, vì Giê-hô-va vạn quân ở cùng người” (2 Sa-mu-ên 5:9-10). Hành động này không chỉ là chiến thuật quân sự; nó thiết lập Giê-ru-sa-lem như thủ đô chính trị và tôn giáo thống nhất của mười hai chi phái Y-sơ-ra-ên.

Nhưng ý nghĩa thật sự của Giê-ru-sa-lem được bày tỏ khi Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, xây đền thờ tại đây. Trong lễ cung hiến đền thờ, Đức Giê-hô-va phán: “Ta đã biệt riêng ra thánh đền nầy mà ngươi đã xây, để danh ta ngự tại đó đời đời; mắt và lòng ta sẽ ở đó luôn luôn” (1 Các Vua 9:3). Từ tiếng Hê-bơ-rơ cho “ngự” là shakan (שָׁכַן), mang nghĩa cư ngụ, đóng trại. Điều này nói lên sự hiện diện đặc biệt của Đức Chúa Trời tại nơi này. Trong Thánh Thi, Si-ôn (một tên gọi khác của Giê-ru-sa-lem) được nhắc đến với tình yêu thiêng liêng: “Đức Giê-hô-va đã chọn Si-ôn; Ngài ước Si-ôn làm nơi ở mình” (Thi thiên 132:13).

Tuy nhiên, các tiên tri cũng cảnh báo rằng địa vị đặc biệt này đi kèm với trách nhiệm công bình và trung tín với giao ước. Tiên tri Giê-rê-mi đã kêu gọi: “Hãy làm cho đường các ngươi và việc làm các ngươi được sạch, thì ta sẽ cho các ngươi cứ ở trong nơi nầy” (Giê-rê-mi 7:3). Sự phán xét cuối cùng đã đến khi dân Y-sơ-ra-ên phạm tội, dẫn đến sự hủy phá đền thờ và sự lưu đày sang Ba-by-lôn (2 Các Vua 25). Biến cố này chứng minh rằng sự hiện diện của Đức Chúa Trời không bị ràng buộc vĩnh viễn bởi đá và vữa, mà phụ thuộc vào sự vâng lời và lòng ăn năn của dân sự Ngài.

Bước sang Tân Ước, chúng ta thấy một sự chuyển dịch thần học quan trọng. Chúa Giê-xu Christ, là Đấng Mê-si-a, đã bước vào Giê-ru-sa-lem, giảng dạy trong đền thờ, và chịu chết ngay bên ngoài cổng thành. Ngài đã khóc thương thành này: “Hỡi Giê-ru-sa-lem, Giê-ru-sa-lem, ngươi giết các đấng tiên tri và ném đá những kẻ chịu sai đến cùng ngươi... kìa, nhà các ngươi bỏ hoang! Vả, ta nói cùng các ngươi, các ngươi sẽ không thấy ta nữa cho đến khi các ngươi sẽ nói rằng: Phước cho Đấng nhân danh Chúa mà đến!” (Ma-thi-ơ 23:37-39). Trong tiếng Hy Lạp, từ “khóc” ở đây là klaio (κλαίω), diễn tả tiếng khóc than lớn, thể hiện nỗi đau đớn sâu sắc vì sự cứng lòng của dân thành.

Sự kiện Chúa Giê-xu phục sinh và thăng thiên đã mở ra một chương mới. Trước khi thăng thiên, các môn đồ hỏi Ngài: “Lạy Chúa, có phải trong lúc nầy Chúa sẽ lập lại nước Y-sơ-ra-ên chăng?” (Công vụ 1:6). Câu hỏi này vẫn còn nguyên tính thời sự ngày nay. Nhưng Chúa Giê-xu không trả lời trực tiếp. Thay vào đó, Ngài hướng họ đến sứ mạng toàn cầu: làm chứng nhân cho Ngài. Điều này báo hiệu rằng trọng tâm của Đức Chúa Trời không còn là một thủ đô quốc gia thuộc thể nữa.

Sứ đồ Phao-lô, trong thư Ga-la-ti, đã đưa ra một ẩn dụ thần học then chốt: “Giê-ru-sa-lem ở trên cao là tự do, và ấy là mẹ chúng ta” (Ga-la-ti 4:26). Ở đây, “Giê-ru-sa-lem ở trên cao” (Ierousalēm anō - Ἰερουσαλὴμ ἄνω) đối lập với “Giê-ru-sa-lem hiện nay” (tức thành phố vật chất). Điều này cho thấy, đối với Cơ đốc nhân, Giê-ru-sa-lem thật, vĩnh cửu và thiêng liêng, là nơi ở của Đức Chúa Trời trên trời, không phải là thành phố dưới đất đang tranh chấp. Sách Khải Huyền cũng mô tả “Giê-ru-sa-lem mới từ trên trời, ở nơi Đức Chúa Trời mà xuống” (Khải huyền 21:2), đó là đích đến cuối cùng của mọi tín hữu.

Từ nền tảng Kinh Thánh trên, chúng ta có thể rút ra một số nguyên tắc để suy ngẫm về câu hỏi hiện đại:

1. Sự Khác Biệt Giữa Lời Hứa và Chính Trị Hiện Đại: Lời hứa của Đức Chúa Trời với Áp-ra-ham và dòng dõi ông là vĩnh cửu (Sáng thế ký 12:1-3, 17:7-8). Tuy nhiên, sự ứng nghiệm của lời hứa đó trong lịch sử luôn có điều kiện: đó là đức tin và sự vâng phục (Phục truyền 28). Nhà nước Israel hiện đại là một thực thể chính trị được thành lập vào năm 1948. Dù có mối liên hệ lịch sử và dân tộc không thể chối cãi, nhưng việc đánh đồng nhà nước này một cách tuyệt đối với “Vương quốc Đấng Mê-si-a” được các tiên tri báo trước là một sự nhầm lẫn thần học. Các tiên tri như Ê-sai và Mi-chê mô tả thời kỳ Mê-si-a là một kỷ nguyên của hòa bình phổ quát (Ê-sai 2:2-4), điều chưa từng xảy ra.

2. Chủ Quyền Tối Thượng Thuộc Về Đức Chúa Trời: Kinh Thánh tuyên bố rõ ràng: “Đất là của Đức Giê-hô-va và mọi vật ở trong đó” (Thi thiên 24:1). Mọi quốc gia, kể cả Israel, đều nằm dưới chủ quyền tối cao của Đức Chúa Trời. Ngài là Đấng “làm cho các dân tộc nổi lên và phá hủy, Ngài làm cho các dân tộc nới rộng và bắt đi làm phu tù” (Gióp 12:23). Quan điểm này khiến chúng ta khiêm nhường trước mọi tuyên bố chủ quyền tuyệt đối của con người.