Chúc thư của Gióp là gì?

Trong bức tranh u ám của sự đau khổ cùng cực, mất mát toàn diện và những lời buộc tội cay nghiệt từ bạn bè, lời tuyên xưng đức tin của Gióp trong Giop 19:25-27 tỏa sáng như một viên kim cương trên nền nhung tối. Đoạn Kinh Thánh ngắn gọn này thường được các nhà giải kinh gọi là “Chúc Thư Của Gióp” (The Testament of Job) – một lời tuyên bố cuối cùng, một di chúc thuộc linh chứa đựng cốt lõi niềm hy vọng bất diệt của ông giữa cơn bão tố cuộc đời. Đây không phải là một văn kiện pháp lý, mà là một tuyên ngôn đức tin vang lên từ tâm linh bị nén chặt nhưng không hề gãy đổ.

Trước khi thấu hiểu chiều sâu của lời chúc thư, chúng ta phải đặt nó vào đúng khung cảnh bi thảm. Gióp, một người “trọn vẹn và ngay thẳng” (Giop 1:1), đã bị cướp đi tất cả: tài sản, đầy tớ, con cái (Giop 1:13-19), và sau cùng là sức khỏe thể xác khi bị ghẻ chốc hành hạ (Giop 2:7-8). Ông ngồi trên đống tro, lấy mảnh sành mà gãi (Giop 2:8). Bi kịch còn được đẩy lên khi ba người bạn – Ê-li-pha, Binh-đát và Sô-pha – đến để “an ủi” nhưng cuối cùng lại trở thành những công tố viên khắc nghiệt. Họ gán cho đau khổ của ông nguyên nhân là tội lỗi thầm kín, kết án ông là gian ác và kêu gọi ông phải ăn năn (Giop 4:7-8; 8:3-4; 11:4-6).

Giop bị bao vây tứ phía: từ Đức Chúa Trời dường như im lặng, từ tai họa thể xác, từ sự phản bội của bạn hữu, và từ sự cô đơn tột độ. Trong chương 19, ông thốt lên: “Xin thương xót tôi, xin thương xót tôi, hỡi các bạn hữu tôi! Vì tay của Đức Chúa Trời đã đánh tôi” (Giop 19:21). Ông kêu than rằng mình đã trở nên xa lạ ngay với anh em mình, bị người thân yêu quên lãng, và bị mọi người ghê tởm (Giop 19:13-19). Chính trong bối cảnh đen tối này, từ vực thẳm của sự thất vọng và bị hiểu lầm, lời tuyên xưng vĩ đại đã bùng nổ.

Chúng ta hãy đi sâu vào từng câu, từng từ trong phân đoạn then chốt này, khám phá ý nghĩa nguyên thủy qua ngôn ngữ Hê-bơ-rơ.

“Vả, tôi biết rằng Đấng Cứu Chuộc tôi vẫn sống,” (Giop 19:25a).
Từ “Đấng Cứu Chuộc” trong tiếng Hê-bơ-rơ là Goel (גֹּאֵל). Đây là một thuật ngữ pháp lý-gia tộc đầy quyền năng. Theo luật pháp trong Cựu Ước (Lê-vi Ký 25:25, 47-49; Dân Số Ký 35:19), Goel là người bà con gần, có trách nhiệm chuộc lại tài sản đã mất của gia đình, cứu chuộc người thân khỏi cảnh nô lệ, và báo thù cho huyết đã đổ. Gióp sử dụng từ này để nói về Đức Chúa Trời! Giữa lúc ông đã mất tất cả – của cải, địa vị, gia đình – và đang bị “bán” vào cảnh đau khổ, ông tuyên bố rằng mình có một Người Bà Con Gần (Goel) VẠN NĂNG, và Ngài “vẫn sống”. Động từ “sống” ở đây diễn tả sự sống hiện tại, đang tiếp diễn và vĩnh cửu. Kẻ thù (sự chết, sự hủy diệt, sự kết án) không có tiếng nói cuối cùng, vì Đấng Cứu Chuộc của ông HẰNG SỐNG.

“Đến lúc cuối cùng, Ngài sẽ đứng trên đất.” (Giop 19:25b).
Cụm “đến lúc cuối cùng” (מִֽיָּחֻ֣שׁ) có thể được hiểu là “về sau rốt” hay “vào ngày sau rốt”. Gióp nhìn xa hơn hiện tại đầy đau đớn để trông đợi một sự can thiệp cuối cùng, dứt khoát của Đức Chúa Trời. “Đứng trên đất” là một hình ảnh mạnh mẽ về sự hiện diện phán xét và giải cứu. Ngài không còn ẩn mình; Ngài sẽ công khai đứng lên để biện hộ, để xét xử và để phục hồi.

“Sau khi da tôi, tức là xác thịt nầy, đã bị phá hủy rồi, Thì ngoài xác thịt tôi sẽ được thấy Đức Chúa Trời.” (Giop 19:26 - Kinh Thánh Tiêu Chuẩn 1925).
Câu này là trung tâm của các cuộc tranh luận giải kinh. Vấn đề nằm ở chữ “ngoài” (מִבְּשָׂרִי). Có ba cách hiểu chính:
1. Cách hiểu truyền thống (và được nhiều người ủng hộ): “Sau khi da tôi… bị phá hủy, THÌ TỪ TRONG XÁC THỊT TÔI (tức là trong thân thể phục sinh), tôi sẽ được thấy Đức Chúa Trời.” Cấu trúc tiếng Hê-bơ-rơ có thể ủng hộ ý “từ trong” hay “từ phía”. Điều này diễn tả một niềm tin mãnh liệt vào sự sống lại của thân thể. Dù thân thể này có bị hủy hoại (bị lột da, tan rữa), Gióp tin chắc rằng ông sẽ được ban cho một thân thể mới để được thấy Đức Chúa Trời.
2. Cách hiểu khác: “Sau khi da tôi… bị phá hủy, THÌ KHÔNG CẦN XÁC THỊT TÔI (tức là lìa khỏi thân thể, trong tình trạng linh hồn), tôi sẽ được thấy Đức Chúa Trời.”
3. Cách hiểu khác nữa: “Sau khi da tôi… bị phá hủy, TÔI SẼ ĐƯỢC THẤY ĐỨC CHÚA TRỜI CHO CHÍNH TÔI (chứ không phải qua lời kể của người khác).”
Dù theo cách hiểu nào, điểm then chốt không thay đổi: Gióp tin chắc vào một sự gặp gỡ cá nhân, trực tiếp với Đức Chúa Trời ở tương lai, vượt qua sự hủy diệt của thân thể hiện tại. Đây là một mặc khải phi thường về sự sống đời đời và sự phục sinh trong Cựu Ước.

“Mắt tôi sẽ nhìn xem Ngài, chính tôi, chẳng phải kẻ khác. Lòng tôi hao mòn trong mình tôi.” (Giop 19:27).
Sự gặp gỡ này là cá nhân và trực tiếp: “chính tôi” (לֹ֣א זֻ֑רְתִּי – “không phải người xa lạ”). Không ai có thể thay thế kinh nghiệm này cho ông. Ông sẽ không chỉ nghe về Đức Chúa Trời từ các thế hệ trước, mà chính mắt ông sẽ nhìn thấy Ngài. Câu cuối “Lòng tôi hao mòn trong mình tôi” có thể diễn tả sự khao khát mãnh liệt, nỗi mong chờ đến hao mòn ruột gan để được thấy ngày đó.

Lời chúc thư của Gióp tìm thấy sự ứng nghiệm trọn vẹn và rực sáng trong Chúa Giê-xu Christ. Chúa Giê-xu chính là Goel vĩ đại mà Gióp và cả nhân loại đang trông đợi.
- Ngài là Người Bà Con Gần: “Vậy, vì con cái có phần về huyết thịt, nên chính Đức Chúa Jêsus cũng có phần trong đó… Ngài chẳng hổ thẹn mà gọi anh em mình là em” (Hê-bơ-rơ 2:14, 11). Ngài trở nên giống chúng ta để cứu chuộc chúng ta.
- Ngài là Đấng Cứu Chuộc Hằng Sống: “Ta là sự sống lại và sự sống” (Giăng 11:25). “Kìa, Ta đang sống đời đời” (Khải Huyền 1:18).
- Ngài Đã Đứng Trên Đất: Chúa Giê-xu Christ, Ngôi Lời Đức Chúa Trời, đã trở nên xác thịt và ở giữa chúng ta (Giăng 1:14). Ngài đã đứng trên đất, chịu chết và sống lại để chiến thắng tội lỗi và sự chết.
- Ngài Bảo Đảm Sự Sống Lại Của Thân Thể: “Đấng Christ đã sống lại từ trong kẻ chết, Ngài là trái đầu mùa của những kẻ ngủ… trong Đấng Christ mọi người đều sẽ sống lại” (1 Cô-rinh-tô 15:20-22). Niềm tin của Gióp về một thân thể được thấy Đức Chúa Trời được xác quyết trong sự phục sinh của Chúa Giê-xu.
- Ngài Là Đối Tượng Của Sự Nhìn Thấy: “Chúng ta sẽ thấy mặt Ngài” (Khải Huyền 22:4). “Chúng ta sẽ thấy Ngài như vốn có thật vậy” (1 Giăng 3:2). Gióp mong ước được thấy Đức Chúa Trời, và chúng ta biết rằng “Đức Chúa Trời là Thánh Linh” (Giăng 4:24), nhưng Ngài đã bày tỏ chính mình trong Đức Chúa Giê-xu Christ: “Ai thấy Ta, tức là đã thấy Cha” (Giăng 14:9).

Chúc thư của Gióp không chỉ là một món đồ cổ trong viện bảo tàng thần học; nó là lương thực và vũ khí cho Cơ Đốc nhân đang bước đi trong một thế giới đầy đau khổ, bất công và nghi ngờ.

1. Giữ Vững Đức Tin Khi Đức Chúa Trời Dường Như Vắng Mặt:
Gióp không hiểu tại sao những điều này xảy ra. Ông chất vấn Đức Chúa Trời cách mạnh mẽ. Nhưng giữa những câu hỏi không lời đáp, ông vẫn giữ lấy chân lý căn bản: “Tôi biết rằng Đấng Cứu Chuộc tôi vẫn sống”. Đức tin của chúng ta không dựa trên hoàn cảnh thuận lợi hay cảm xúc ấm áp, mà dựa trên bản tính bất biến của Đức Chúa Trời – Ngài là Đấng Cứu Chuộc Hằng Sống. Khi cầu nguyện dường như bị chặn lại, hãy tuyên xưng Lời Chúa về chính Ngài.

2. Hy Vọng Vượt Qua Mộ Phần:
Đau khổ lớn nhất của con người là sự chết. Chúc thư của Gióp cắm một cây cờ chiến thắng ngay trên nấm mồ. Nó nhắc chúng ta rằng đức tin Cơ Đốc là đức tin hướng về sự phục sinh. “Sự sống” của chúng ta trong Chúa Christ không bị cái chết thể xác chấm dứt. Như sứ đồ Phao-lô tuyên bố: “Sự chết đã bị nuốt mất trong sự thắng trận” (1 Cô-rinh-tô 15:54). Điều này biến đổi cách chúng ta đối diện với bệnh tật, tuổi già và sự mất mát người thân yêu.

3. Sự Xưng Công Bình Bởi Đức Tin, Chứ Không Bởi Cảm Giác Hay Hoàn Cảnh:
Bạn của Gióp kết tội ông dựa trên hoàn cảnh (“tại họa này xảy đến cho ngươi, ắt là ngươi có phạm tội”). Gióp biết mình vô tội trong những tội trọng mà họ gán cho. Quan trọng hơn, ông biết rằng cuối cùng, Đấng xét xử và biện hộ cho ông không phải là những người bạn ấy, mà là chính Đức Chúa Trời – Đấng Cứu Chuộc của ông. Điều này dạy chúng ta rằng sự công bình của chúng ta không đến từ cảm giác trong lòng hay sự chấp thuận của người đời, mà đến từ địa vị được xưng công bình bởi đức tin nơi Đấng Christ (Rô-ma 5:1). Khi bị hiểu lầm và kết án, hãy nhìn lên Đấng Biện Hộ của chúng ta (1 Giăng 2:1).

4. Tầm Nhìn Đời Đời Trong Những Thử Thách Tạm Thời:
Gióp đã có thể nói “đến lúc cuối cùng” vì ông nhìn cuộc đời mình từ điểm kết thúc của Đức Chúa Trời. Sứ đồ Phao-lô cũng nói: “Sự hoạn nạn nhẹ và tạm của chúng ta sanh cho chúng ta sự vinh hiển cao trọng đời đời, vô lượng, vô biên” (2 Cô-rinh-tô 4:17). Hãy tập luyện đôi mắt thuộc linh để nhìn thấy “điều không thấy được” (2 Cô-rinh-tô 4:18) – sự hiện diện cuối cùng của Đức Chúa Trời, sự phục sinh, và sự gặp gỡ mặt đối mặt. Điều này cho chúng ta sức chịu đựng và bình an.

Chúc thư của Gióp trong Gióp 19:25-27 là một trong những đỉnh cao vinh quang nhất của đức tin Cựu Ước. Nó được viết không phải bằng mực, mà bằng nước mắt và niềm tin cháy bỏng giữa đống tro tàn của sự thất vọng. Nó tuyên bố rằng Đức Chúa Trời của chúng ta không phải là một ý tưởng triết học xa xôi, mà là một Goel – một Đấng Cứu Chuộc Thân Nhân, Hằng Sống, Đang Hoạt Động và Sẽ Hiện Diện Cách Quyết Định. Lời chúc thư ấy tìm thấy tiếng “A-men” trọn vẹn trong sự chết, sự phục sinh và sự tái lâm của Chúa Giê-xu Christ.

Hôm nay, dù bạn đang ngồi trên “đống tro” nào của cuộc đời – bệnh tật, mất mát, phản bội, cô đơn, hay nghi ngờ – hãy nghe lại tiếng kêu đức tin từ Gióp. Hãy để lời tuyên xưng đó trở thành của bạn: “TÔI BIẾT rằng Đấng Cứu Chuộc tôi vẫn sống!”. Sự hiểu biết thuộc linh này không xóa đi nỗi đau ngay lập tức, nhưng nó đặt nỗi đau ấy trong khung cảnh của sự cứu chuộc vĩ đại và hy vọng phục sinh bất diệt. Đấng Christ đã sống lại, và vì thế, chúng ta cũng sẽ sống. Đó là di sản đức tin, là chúc thư vĩnh cửu cho mọi con cái của Đức Chúa Trời.